Negentiende-eeuwse schil (Nijmegen)

Negentiende-eeuwse schil
Beschermd gezicht
	Grenzen van het beschermd gezicht
Situering
Land	Nederland
Coördinaten	51° 50' NB, 5° 52' OL
Provincie	Gelderland
Gemeente	Nijmegen
Plaats	Nijmegen
Informatie
Status	in procedure
Oppervlakte	100,4 hectare
In procedure	27 februari 2009
Aangewezen	11 december 2013
Gebiedsnummer	196
Type	stadsgezicht

De Negentiende-eeuwse schil is een van rijkswege beschermd stadsgezicht in Nijmegen in de Nederlandse provincie Gelderland. De procedure voor aanwijzing werd gestart op 27 februari 2009. Het gebied werd op 11 december 2013 definitief aangewezen. Het beschermd gezicht beslaat een oppervlakte van 100,4 hectare, met delen van de wijken Centrum, Bottendaal, Galgenveld, Altrade en Hunnerberg, is door het rijk aangewezen als beschermd stadsgezicht.^[1]

Panden die binnen een beschermd gezicht vallen krijgen niet automatisch de status van beschermd monument. Wel zal de gemeente het bestemmingsplan aanpassen om nieuwe ontwikkelingen in het gebied te reguleren. De gezichtsbescherming richt zich op de stedenbouwkundige en cultuurhistorische waardering van een gebied en wil het toekomstig functioneren daarvan veiligstellen.

Geschiedenis

Nadat de vestingstatus van de stad in 1874 werd opgeheven kon Nijmegen pas gaan uitbreiden. In 1878 werd het definitieve stedenbouwkundig plan vastgesteld. Buiten de voormalige stadswallen werden naar Parijs’ voorbeeld ruime en statige straten, en parken ontworpen. Een groot een verkeersplein (Keizer Karelplein) werd aangelegd met straten die daar in een stervormig patroon op aansloten. Langs de straten en singels verschenen royale huizen, kantoren en winkels in de stijl van het eclecticisme, neorenaissance, en art nouveau/jugendstil.^[2]^[3]

Rondom het Keizer Karelplein werden gerespecteerde publieke voorzieningen gepland, zoals Concertgebouw de Vereeniging. Aan de voornaamste wegen(singels en uitvalswegen) werden voorname herenhuizen en villa’s gebouwd. De gebieden ertussen werden vroeg in de stadsuitleg opgevuld met eenvoudigere woningen die werden gebouwd als huisvesting voor kleine arbeiders. De meer welgestelde mensen betrokken mooie herenhuizen aan de Graafseweg, Burghardt van den Berghstraat en Van Oldenbarneveltstraat.^[4]

De stad kreeg na de uitbreiding een grote aantrekkingskracht op welgestelde oud-Indiëgangers en gepensioneerden. Nijmegen werd een soort 'pensionopolis'. Tussen 1878 en 1900 steeg het aantal inwoners van 24.000 naar 44.000.^[5]