Onias IV

Onias IV was de zoon en beoogd opvolger van de Joodse hogepriester Onias III. Hij behoort tot de familie van de Oniaden.

Vlucht naar Egypte

Toen Onias III door de Seleucidische koning Antiochus IV Epiphanes uit zijn ambt werd ontheven en gevangengezet (later werd hij vermoord), wist Onias IV dat zijn leven gevaar liep en hij vluchtte naar het Ptolemaeïsche Egypte (174 v.Chr.). Tijdens de Makkabese opstand verbleef hij in Alexandrië, waar een grote Joodse gemeenschap was. Het lijkt erop dat daar langzaam maar zeker het besef tot hem doordrong dat een hogepriesterschap in Jeruzalem er voor hem niet in zat.

Tempel in Leontopolis

Vermoedelijk in 162 v.Chr. vroeg Onias toestemming aan koning Ptolemaeus VI Philometor en koningin Cleopatra II in Egypte een eigen tempel voor God te bouwen. Ptolemaeus en Cleopatra honoreerden Onias' verzoek en gaven hem toestemming een tempel te bouwen in Leontopolis, op de ruïnes van een vervallen Egyptische tempel. Daar bouwde Onias inderdaad een tempel, die leek op de tempel in Jeruzalem, maar dan kleiner en eenvoudiger. Kennelijk had Onias het vertrouwen van Ptolemaeus gewonnen, want hij kreeg in Leontopolis een kleine legereenheid tot zijn beschikking. Het gebied rondom Leontopolis werd aangeduid als 'district van Onias'. Voor Ptolemaeus speelden daarbij politieke motieven vermoedelijk een belangrijke rol: de inval van Antiochus IV Epiphanes in Egypte (168 v.Chr.) had laten zien hoe kwetsbaar de Egyptische oostgrens was.

Conflict met Euergetes II

Na de dood van Ptolemaeus VI Philometor (145 v.Chr.) brak in Egypte een strijd om de troon los tussen Cleopatra II, die haar zoon Ptolemaeus VII Neos Philopator als nieuwe heerser naar voren schoof, en de broer van Ptolemaeus VI Philometor, Ptolemaeus VIII Euergetes II, die al tijdens het leven van Ptolemaeus VI verschillende keren tevergeefs had geprobeerd zijn broer van de troon te stoten. De Joodse gemeenschap in Alexandrië had daarbij keer op keer steun gegeven aan Ptolemaeus VI.

In lijn met de eerdere steun aan Ptolemaeus VI besloot Onias dan ook met zijn troepen op te trekken naar Alexandrië, om steun te geven aan Ptolemaeus VII en Cleopatra II, die inmiddels door Euergetes belegerd werden. De bronnen wekken de indruk dat Onias daarbij ook de grote en invloedrijke Joodse gemeenschap van Alexandrië mobiliseerde. Onias schatte de situatie echter verkeerd in: Euergetes kwam als overwinnaar uit de machtsstrijd en werd koning van Egypte. Euergetes nam het de Joodse gemeenschap zeer kwalijk dat zij hun steun aan zijn tegenstanders hadden gegeven en strafte de Joden hier zwaar voor, al heeft hij dit niet tot het uiterste doorgezet en blijkt uit het feit dat ook tijdens Euergetes' bewind nieuwe Joodse gebedshuizen werden opgedragen aan de koning dat de partijen zich verzoend hebben.

Nakomelingen

Onias had twee zonen, Chelkias en Ananias, die later generaals waren in het leger van Cleopatra III. Of Onias zelf toen nog in leven was of niet, is niet bekend. Ook staat niet vast hoe Onias aan zijn einde is gekomen.

Stamboom

dochter

onbekend

Solimius

dochter

Referenties

Flavius Josephus, Ant. 12, 387-388; 13, 62-73; 20,236.
J.G.M. Barclay, Jews in the Mediterranean Diaspora. From Alexander to Trajan (323 BCE - 117 CE) (1996) 35-39.