Oostham

**Oostham**
Deelgemeente in België
	;
Situering
Gewest	Vlaanderen
Provincie	Limburg
Gemeente	Ham
Fusie	1977
Coördinaten	51° 6′ NB, 5° 11′ OL
Algemeen
Oppervlakte	16,45 km²
Inwoners ; (1/1/2020)	5.347 ; (325 inw./km²)
Overig
Postcode	3945
Netnummer	011
NIS-code	71069(A)
Detailkaart
	;
Foto's
	De Onze-Lieve-Vrouw Geboortekerk
Portaal	België

Oostham is een dorp in de Belgische provincie Limburg, in de Zuiderkempen, en een deelgemeente van Ham, het was een zelfstandige gemeente tot aan de gemeentelijke herindeling van 1977.

Toponymie

De naam Ham werd voor het eerst vermeld in 784, naar het Germaans hamma, een landtong die in een moerassig gebied inspringt.

Geschiedenis

Reeds in 698 schonk Pepijn van Herstal, die het land in bezit had, dit aan de Abdij van Sint-Truiden. In 1307 kwam het patronaatsrecht aan de Abdij van Averbode. Van 1372-1834 was er een kasteel, dat ten zuidwesten van het later ontstane dorp Oostham was gelegen. Dit dorp ontwikkelde zich aan een kruispunt van wegen: de weg van Kwaadmechelen naar Heppen, en die van Olmen naar Beverlo. In het centrum lag een driehoekig dorpsplein, waaraan de kerk zich bevond en nog bevindt. In de 16e eeuw werd vooral vlas en vezelhennep/hennep verbouwd, waarvan onder meer visnetten werden vervaardigd. In de 17e eeuw werden er schapen gehouden en nam de lakennijverheid enige vlucht. In de 19e en 20e eeuw kwam er werkgelegenheid in de omgeving: de chemische industrie (zoals het latere Tessenderlo Chemie), de steenkoolmijn van Beringen en het militaire Kamp van Beverlo. De landelijke bebouwing verdween goeddeels en er ontwikkelde zich lintbebouwing langs de uitvalswegen. Na de Tweede Wereldoorlog werden nieuwe wijken aangelegd, namelijk Wasseven en Generode.

Demografische ontwikkeling

Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1970=volkstellingen; 1976 = inwoneraantal op 31 december

Politiek

Oostham had een eigen gemeentebestuur en burgemeester tot de fusie van 1977. Burgemeesters waren:

Periode		Naam burgemeester
	1802 – 1803	Simon Deprovins
	1803 – 1816	Jan Baptiste Van Breugel
	1817 – 1825	Petrus Guillielmus Meeus
	1825 – 1829	Jan Baptiste Van Breugel
	1830 – 1834	Jean François Caels
	1835 – 1836	Henri Theodore Louis Moors
	1836 – 1841	Arnold Raeyen
	1841 – 1858	Leon Wouters
	1859 – 1861	Pierre Jean Theunis
	1861 – 1881	Pierre François Cuypers

Periode		Naam burgemeester
	1885 – 1887	Joannes Mommen
	1888 – 1899	Casimir Reusen
	1899 – 1904	Petrus Joannes Peeters
	1904 – 1912	Emile Cuypers
	1912 – 1921	Aloïs Dierckxsens
	1921 – ?	Augustinus Reusen
	...
	? - ?	Rik Vertessen (oorlogsburgemeester)
	...
	1952 - 1976	Frans Oeyen

Dialect

Het dialect van Oostham rekent men samen met de Beringerlandse dialecten (die onderling nogal variëren) tot de West-Limburgse overgangsdialecten binnen het West-Limburgs. Uit de R.N.D.-enquête voor Oostham komen een aantal Limburgse eigenschappen naar voor die dreigen te verdwijnen. Men hoort er steeds meer en meer een gesproken taal die lijkt op het Kwaadmechels of Tessenderlo's die het oorspronkelijke Oosthams aan het vervangen is of zelfs grotendeels vervangen heeft.

Bezienswaardigheden

De Onze-Lieve-Vrouw Geboortekerk, met een toren uit de 10e eeuw, gelegen aan het Heldenplein.
Het Monumentenpark, op de voormalige begraafplaats, naast de kerk.
De Oude Pastorie werd gebouwd tussen 1671 en 1680 in Brabantse renaissancestijl. Het is een voorbeeld van de bouw zoals die door de Abdij van Averbode werd gepraktiseerd. De pastorie was - vanwege de toenmalige onveilige situatie ter plaatse - zwaar versterkt met sloten, een geheim kamertje, twee geheime uitgangen en zelfs een schietgat. De Oude Pastorie is een van de merkwaardigste gebouwen in Oostham. Nog vóór 1200 stond een zekere Willem, Heer van Colmont, zijn bezittingen in Oostham af aan de abdij van Averbode. Arnold van Wesemael droeg rond dezelfde tijd zijn hoeve in Kwamol eveneens aan de abdij af. In 1239 werden die schenkingen door paus Gregorius bekrachtigd. Averbode kwam er zo tussen andere machtige grondheren in bezit van eigen goed. In elk geval had de pastorie in de 16e eeuw het uitzicht van een herenhuis. Het was feitelijk een hoeve met afwisselend stenen en lemen muren. In de loop van de 17e eeuw werden aan die pastorie nog herstellingen aangebracht. In 1671 begon onder het pastoorschap van Walterus Meeuws (1660-1682), op kosten van de abdij, de bouw van de huidige pastorie. Dit statige gebouw is gebouwd in Brabantse renaissancestijl. De pastorie is bovendien een geklasseerd gebouw en werd opgenomen in de inventaris van Beschermd Erfgoed Vlaanderen.

Geboren in Oostham

Jan Peers (1939-2021), arts en hoogleraar

Bronnen

Gemeentelijke website www.ham.be
Beschermd Erfgoed Vlaanderen https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/21832