Otmar Mácha

Otmar Mácha (Ostrava-Mariánské Hory, 2 oktober 1922 – Pardubice, 14 december 2006) was een Tsjechisch componist, toneelregisseur en dramaturg.

Levensloop

Mácha kreeg zijn eerste compositieles in privéstudies bij František Míťa Hradil (1898-1980) van 1941 tot 1942. Van 1943 tot 1945 studeerde hij aan het Praags conservatorium. Hij was een van de bekendste compositie leerlingen in de meesterklas van Jaroslav Rídký aan het Praags Conservatorium in de periode van 1945 tot 1948. Vanaf 1947 werkte hij als muziekdirecteur en dramaturg voor het Praagse radio. In 1962 werd hij freelancecomponist. In de jaren 1940 was hij ook secretaris van de Tsjechische componistenunie.

In 1995 werd op initiatief van Mácha de componistengroep "Quattro" gesticht, waartoe verder Zdeněk Lukáš, Sylvie Bodorová en Luboš Fišer behoorden.

Stijl

Zijn eerste composities van het einde van de Tweede Wereldoorlog zijn diep romantisch. In zijn liederen en liederencyclus uit de jaren 1945 tot 1947 is hij erg verbonden met de volksmuziek, maar in de sonates voor viool en cello volgt hij een avontuurlijkere lijn. Hij werd bekend bij het publiek in het midden van de jaren vijftig met zijn oratorium Het testament van Johann Aamos Komensky (Comenius) uit 1955 waar hij Moravische folkintonaties in een verstandelijke en eenvoudige muzikale taal gebruikt. Later bedient hij zich een compleet karakteristieke expressieve taal, bijvoorbeeld in het symfonisch gedicht Noc a nadeje (Nacht en hoop) uit 1959 en ook in Variaties op een thema en de dood van Jan Rychlik voor symfonieorkest uit 1964, dat ook in het buitenland met veel succes uitgevoerd werd.

Composities

Werken voor orkest

1945 Předehra (Ouverture), voor groot orkest
1948 Symfonie – jednovětá, voor orkest – première: 17 augustus 1949
1949-1951 Slovenská rapsódie (Slowaakse Rapsodie)
1950 Kopaničářské tance, voor orkest
1958 Symfonicka intermezza, voor orkest
1959 Noc a nadeje (Nacht en hoop), symfonisch gedicht
1962 Azurová tarantella, voor orkest
1962 Slavnostní pochod (Groote mars), voor orkest
1964-1965 Variace (Orchestral Variations) na téma a smrt Jana Rychlíka (Variaties op een thema en de dood van Jan Rychlík)
1968 Varianty. Malá studie, voor orkest
1970-1971 Sinfonietta no. 1, voor orkest
1972 Podzimní pastorale, instrumentaal fragment uit de vierde symfonie van Jaroslav Doubrava (1909-1960)
1977 Hommage a Josef Suk, voor viool en strijkorkest
1978 Jubilejní předehra (Jubileum ouverture), voor strijkers, koperblazers en percussie-instrumenten
1978 Dubbelconcert, voor viool, piano en orkest – première: 21 maart 1981, Praag
1978-1980 Sinfonietta no. 2 "Op dat de nieuwe dingen ontstaan", voor groot orkest
1. Grave
2. Allegro molto
3. Grave rubato
1983 Suita z hudby k filmu "Putování Jana Amose Komenského", voor orkest
1986 Concert, voor viool en orkest – première: 26 maart 1987 in Praag
1. Maestoso
2. Presto
3. Larghetto
1986 Eiréné, voor hobo en strijkorkest
1987 Rhapsodie, voor klarinet en strijkers
1995 Vánoční concertino (Kerstmis concertino), voor gitaar en strijkorkest
1998 Variace na středověkou píseň "Čistá panna", voor viool en strijkorkest
1998 Gambrinus, symfonische ouverture
2000-2001 Balada a finále (Ballade en finale) voor altviool, piano en strijkers
2001-2003 Sinfonia Boemorum, voor orkest – première: 26 oktober 2005 in Praag
České lidové tance I,II (Czech Folk Dances I and II)
Čtyři české tance z Ritersbergovi sbírky (Four Czech Dances from the Ritersberg Collections)
Lidová suita (Folk Suite)
Miniaturní suita
Moravské tance 1-6 (Six Moravian Dances)
Prácheňský valčík (Prácheň Waltzes), wals
Sinfonietta da camera
Suita z moravských národních písní (Suite from Moravian Folk Songs)
Thalia, voor orkest
Tři české tance (Three Czech Dances)

Werken voor harmonieorkest

1948 Moravské lidové tance
1982 Barokní předehra (Barok ouverture), voor groot harmonieorkest
Cradle for Sinful Maidens
Jubileum-Ouverture
Pochod psovodů
Saxophone Weeping
Slavnostní pochod, mars

Missen, cantates, oratoria en gewijde muziek

1955 Odkaz Jana Amose Komenského (Het testament van Johann Amos Komensky (Comenius)), oratorium naar het testament van Johann Amos Comenius van 1650, voor mezzosopraan solo, gemengd koor, orkest en orgel – tekst: Jan Amos Komensky – première: 20 september 1957 in Praag
1987-1989 Stará vlast – Patria Bohemorum, oratorium voor sopraan, alt en bariton solo, gemengd koor en orkest – libretto: Zdeňka Psůtková naar het boek van Vladislav Vančura
1. Stara vlast / The Old Homeland (koor)
2. Starena / The Old Woman (alto solo)
3. Utek / The Flight (koor)
4. Posvatny strom / The Sacred Tree (baritone solo)
5. Zrozeni a smrt / Birth and Death (soli en koor)
6. Podivny lov / The Strange Catch (sopraan en baritone soli en koor)
7. Vyzva / TheChallenge (sopraan en baritone soli en chorus)
8. Rozhodnuti / The Decision (orchestral interlude)
9. Tajemstvi nove zeme / The Secret of the New Country (koor)

Muziektheater

Opera's

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto
1956-1957	Polapená nevěra (Infidelity Unmasked)	1 akte	21 november 1958, Praag, Theater "D 34"	naar een anoniem Oud-Tsjechische tekst uit 1608
1960-1963	Jezero Ukereve (Lake Ukereve)	3 bedrijven	27 mei 1966, Praag, Nationaal Theater	van de componist naar Vladislav Vančura
1971-1976	Růže pro Johanku (Rosen voor Jeanne)	2 bedrijven	8 januari 1982, Brno, Janáček-Theater	Josef Pávek
1974-1977	Svatba naoko			Vojtěch Trapl en Stanislav Kinzl
1976	Kolébka pro hříšné panny		1982, Teplice	naar motieven van Alois Jiráska
1999	Nenávistná láska	2 aktes	16 maart 2002, Karlovy Vary	Jiří Bednář naar Robinson Jeffers

Tv-opera's

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto
1981	Proměny Prométheovy – Metamorphoses Promethei, tv-opera		3 oktober 1982, Tsjechische televisie	Jan Kolařík (kreeg in 1983 een 1e prijs bij het festival Zlatá Praha)

Ballet

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto	choreografie
1992	Broučci		22 december 1992, Praag, Standstheater (Stavovské divadlo)	A. Jurásková/Vladimír Harapes

Werken voor koor

Čtyři mužské sbory (Four Men's Choruses)
Fortuna, voor kinderkoor
Hejsa, hejsa, voor kinderkoor
Hel’pa, voor vrouwenkoor, piano en blokfluit
Hymnus "Cedant arma togae", voor kinderkoor (of: driestemmig vrouwenkoor (SSA)) en piano
Lasske heleckacky, een liederencyclus van liederen uit de bergen voor kinderkoor
1. Ej, hoja, hoja
2. Helo, helo, Anicka
3. Hoj, hura, hoj
4. Ja, helo
5. Ho-ja-ja, ho-ja-ja
Materska znamenka (Birthmarks), voor vrouwenkoor
Moravské lidové písně (Moravian Folk Songs), voor kinderkoor en piano
1. Chodila po roli
2. Helekacka
3. Lastuvenka
4. Maryjanek
5. Vojacku
6. Sohajova mama
Ohlasy pisni slezskych, voor kinderkoor
1. Moja rec
2. Koleda z PLesne
3. Zlodej
4. Styry mile ZA oPAVUM
5. Moja rec
Proverbia, voor vrouwenkoor
1. Salve
2. Femina
3. Vivite
Slavnosti jara (Spring Celebration)
Sohajova mama, voor kamerkoor
Ta Moravska brana (The Moravian Gate), voor kinderkoor
Ten Czech Christmas Carols, voor driestemmig vrouwenkoor (SSA), fluit of viool en piano
Tece Voda (Water’s Flowing), voor kinderkoor
Vier Meilen von Opava, voor kinderkoor en orkest
Zpevy Hornacka
1. Hojacky
2. Co sem sa pod okny nastal
3. Stala Kacenka u Dunaja
4. Ej na vrbovcoch hudci hudu
5. Ej hory, hory
6. Kebych bola jahodu
7. Ej mamicko moja
8. Ja dolina, dolina
9. Muzikanti, muzikanti
10. Zahraj ne, hudecku!

Vocale muziek

1980 Concerto Grosso, voor sopraan, mezzosopraan, alt, tenor, bariton en orkest
Janinka zpívá (Janinka singt), voor sopraan en orkest – tekst: Stanislav Kinzl
1. A bylo jaro... (Und es war Frühling)
2. Uspávanka (Wiegenlied)
3. Píseň o rose (Lied über den Tau)
4. Píseň o světle (Lied über das Licht)
5. Píseň o samotě (Lied der Einsamkeit)
6. Zlá zima... (Ein harter Winter)
Songs from Moravia, voor mezzosopraan en klein ensemble
Vier Monologen naar het dramatisch gedicht «Zástupové (Menschenmassen)» van František Xaver Šalda, voor sopraan, bariton en orkest

Kamermuziek

1943 Strijkkwartet nr. 1
1944 Sonata, voor cello en piano
1948 Jarní sonáta (Lente sonata), voor viool en piano
1963 Sonata, voor fagot en piano
1968-1969 Adagio, voor basklarinet en piano
1968 Pláč saxofonu, voor saxofoon en piano
1977 Variace na vlastní téma "Komu zvoní hrana" (Variaties over een origineel thema), voor dwarsfluit en piano
1979 Adagio, voor cello en piano
1981-1982 Strijkkwartet no. 2
1982 Elegia, voor viool en piano
1984 Apollón a Marsyas, voor dwarsfluit en viool
1985 Capriccia, voor fluit, fagot en piano
1987 Podzimní sonáta (Herfst sonata), voor viool en piano
1987 Rapsódie, voor klarinet en piano
1988 Balada, voor altviool en piano
1990-1991 Strijkkwartet nr. 3 "Zkratky"
2001 Hudba krásných srnců, voor blaaskwintet
2002 Finis coronat opus, voor dwarsfluit, fagot en piano
2003 Fantazie na vánoční píseň Tichá noc, voor gitaar en strijkkwartet
2004 Movimento, voor koperblaasinstrument en orgel
2004-2005 Setkávání, voor dwarsfluit, viool, cello en piano
7 Stukken, voor drie klarinetten

Werken voor orgel

1963/1973/1979 Tři toccaty (Drie Toccata's)
1. Smuteční toccata (Treur-Toccata)
2. Svatební toccata (Kerst-Toccata)
3. Vánoční toccata (Huwelijks-Toccata)
1993 Pražská fantazie (Praagse fantasie)

Werken voor piano

Pianistische Heimatkunde, tien lichte stukken
1. Heiliger Wenzeslaus
2. Mittelalterlicher Tanz
3. Hussitisches Lied
4. Gebet der böhmischen Brüder
5. Marsch der (nationalen) Wiedergeburt
6. Walachisches Jodellied
7. Tanz aus dem Chodenland
8. Slowakisches Zimbal
9. Trauerstätte
10. Prager Glocken

Werken voor accordeon

1978 Preludium, Aria and Toccata, voor accordeon
1994 Vier inventies

Filmmuziek

1981 Velké přání
1983 Putování Jana Amose
1984 Komediant
1984 Oldřich a Božena
1985 Veronika
1989 Evropa tančila valčík

Bibliografie

Dalibor Janota, Jan Kučera: Malá encyklopedie české opery, Praha, Paseka, Litomyšl, 1999.
Československý biografický slovník, Praha: Academia, 1992.
Malá československá encyklopedie díl 4, Praha: Academia, 1986.
Milan Kuna: O Máchově hudbě a o hudbě vůbec s Otmarem Máchou, in: Hudební rozhledy 24, 1971, č. 11, s. 514–16.
Jaroslav Smolka: Česká kantáta a oratorium, Praha-Bratislava: Supraphon, 1970.
Čeněk Gardavský: Les Compositeurs Tchécoslovaques Contemporains, Praha: Panton, 1966.
Čeněk Gardavský: Skladatelé dneška, Praha: Panton, 1961.
Václav Felix: Oratorium Otmara Máchy, in: Hudební rozhledy 10, 1957, č. 19, s. 809.