Overleg:Jacob van Maerlant

Het is helemaal niet zeker dat Jacob van Maerlant koster was. Dit is gebaseerd op een enkele uiting in een tekst die ook nog eens van veel latere datum is dan Jacob zelf leefde. Wie weet kwam hij wel uit een familie die Koster als achternaam had. Maargoed, bij dergelijk onderwerpen komt specualtie altijd wel snel om de hoek kijken natuurlijk.

Naam

"Maerlant" is geen naam. Bij middeleeuwse schrijvers heeft men een naam (Jacob) en een "cognomen" zoals een dorpnaam (Maerlant). Dus kan men "Jacob van Maerlant" zeggen of kort "Jacob", maar nooit kort "Maerlant" of "van Maerlant". Dit zou te modern zijn. Ook komt de schrijver onder j en niet onder m in een alphabetisch lijst. --Doric Loon 9 jul 2010 16:23 (CEST)

Merlant was een haven(stadje) dat nu opgegaan is in Brielle, Oostvoorne. Jacob noemde zich, omdat hij een aanstelling kreeg als "coster" (d.i. conservator) aan de kerk aldaar, overeenkomstig de middeleeuwse gewoonte, naar de plaats waar die kerk stond: (van) Merlant. Dit is geen achternaam of familienaam, maar een toenaam. Alleen in zijn eerste boek - Alexanders geesten - noemt hij zich "Jacob". Na zijn aanstelling te Merlant op Oostvoorne noemde hij zich simpelweg "Merlant". Zonder "van". Zou je hem tegenkomen dan zou hij zich tegenover een vreemde voorstellen als "Merlant". "Jacob" was uitsluitend voor intimi, en dat waren er niet veel... Hoe zijn bijnaam luidde weten wij niet, evenmin als zijn koosnaam. --Willem Kuiper 28 september 2012.

Literatuur

'Natuurlijk' in chronologische volgorde!

Wat Walsch is valsch is!’

Kan iemand mij zeggen waar dit in de tekst aangehaalde citaat bij Van Maerlant te vinden is? Ik weet dat Conscience dit in zijn Leeuw van Vlaanderen zo zegt, maar ik vind het bij van Maerlant niet meteen zo terug, waardoor ik veronderstel dat het een verkeerd aangehaald "letterlijk" citaat is. Met dank, Beachcomber (overleg) 13 jun 2014 09:21 (CEST)

Het 'citaat' staat in boek I van de vierde Partie van de Spiegel historiael, in hoofdstuk XXIX (29), getiteld: Tscelden jegen die borderers. (De aanklacht tegen de leugenaars). In de regels 27 e.v. lezen wij (ed. CD-ROM Middelnederlands): "Die scone Walsche valsche poeten, / Die meer rimen dan si weten, / Beliegen groten Karle vele, / In sconen worden, in bispele, / Van Fierabrase, van Alisandre, / Van Pont Mautriple een andre, / Dat algader niet en was; / Van vier Heimskindre dat ic las, / Daer ic af in groet Karles dagen / Noint ystorie horde gewagen, / Van bere Wisslau die saghe: / Dit es al erande vrage, / Datmen aldus goeden man / Met loghene prijs leget an." Jacob wist dat de Franse auteurs zich direct of indirect baseren op 'historische' Latijnse bronnen, maar daar vervolgens een loopje mee namen om het verhaal (nóg) aantrekkelijker te maken. In de derde Partie zegt hij vergelijkbare dingen over de romans rond koning Artur. Jacob moet zéér belezen geweest zijn in de Franse literatuur die hij als historicus verafschuwde. Willem Kuiper (overleg) 13 jun 2014 12:00 (CEST)

Bedankt, Willem Kuiper, ik had ook al enkele fragmenten gevonden, waaronder die uit de Spieghel historiael, maar nog nergens versregels waarin hij letterlijk zegt "Wat Walsch is (es), valsch is (es)", zoals nu in het artikel wordt beweerd. Misschien is het dus beter om het bijvoorbeeld te formuleren als "De gevleugelde uitdrukkingen "Wat Walsch is, valsch is" en "Ende omdat ik Vlaminc ben" zijn afgeleid uit Van Maerlants denigrerende uitspraken over de Franse literatuur"? Beachcomber (overleg) 13 jun 2014 12:16 (CEST)

"Ende omdat ik Vlaminc ben" is een woordelijk citaat uit Jacobs (uit het Latijn vertaalde en bewerkte) biografie van Franciscus van Assisi (Sinte Franciscus leven, r. 125). Willem Kuiper (overleg) 13 jun 2014 13:13 (CEST)

Klopt, het andere citaat lijkt me wel te zijn afgeleid (door Conscience gepimpt en door flaminganten vervolgens enthousiast binnengehaald :) Het zonder meer als citaat aan Van Maerlant toeschrijven lijkt me niet correct, vermits het eerder een parafrase is van wat deze feitelijk schrijft en dan nog binnen een heel andere context dan wat de argeloze lezer zou kunnen denken. Beachcomber (overleg) 13 jun 2014 13:35 (CEST)

De uitdrukking 'wat walsch es valsch es' is een citaat uit de Kronyk van Vlaenderen, deel 1, p. 153: "Schilt ende vrient, wat walsch es valsch es, slaet al doot!" https://play.google.com/books/reader?id=jrM8AAAAcAAJ&printsec=frontcover&output=reader&authuser=0&hl=nl&pg=GBS.PA153 Willem Kuiper (overleg) 13 jun 2014 13:56 (CEST)

... dat een jaar na 'de Leeuw' (1838) is verschenen. Ik zou graag willen dat iemand me naar versregel zoveel van een werk van Van Maerlant verwijst waarin hij deze uitdrukking zou hebben gebezigd. Kan dit niet, dan passen we de formulering in het artikel best aan. Beachcomber (overleg) 13 jun 2014 14:19 (CEST)

De Kronyk van Vlaenderen dateert zelf van ca. 1470, maar de editie waarnaar ik verwees werd gedrukt in 1839. Die kroniek uit 1470 baseert zich weer op ouder materiaal. Feit is dat al gedurende de Middeleeuwen de uitdrukking 'wat walsch is valsch is' bestond. Het is heel menselijk zo'n gevleugeld woord in de mond te leggen van een beroemd persoon. Noemen wij epische concentratie. Willem Kuiper (overleg) 13 jun 2014 14:26 (CEST)

Dank! Ik ben alweer wat wijzer geworden! Maar euh... blijft de kwestie van de juiste verwoording in ons artikel, want tot hiertoe vinden we dus geen primaire bron waarin Van Maerlant deze uitdrukking letterlijk heeft opgeschreven. Bovendien is het, heb ik nu geleerd, niet eens echt van hem. Iemand suggesties? Beachcomber (overleg) 13 jun 2014 14:37 (CEST)

Inderdaad, 'wat walsch is valsch' is niet bewaard gebleven als citaat van Jacob, maar ik houd het voor heel goed mogelijk dat hij deze uitdrukking kende en onderschreef. Willem Kuiper (overleg) 13 jun 2014 15:12 (CEST)

"waar hij met zijn schrijversactiviteit startte"

Dit is écht onjuist. Jacob heeft vrijwel absoluut zeker zijn Alexanders geesten al geschreven, en vermoedelijk meer: Lapidarijs, Sompniarijs? Alleen voor wie? Het is (zo goed als) ondenkbaar dat Jacob een aanstelling kon krijgen als 'coster' te Merlant, een voor Nederlandse begrippen een prestigieuze aanstelling in de directe omgeving van de residentie van de burggraaf van Zeeland, als hij zich niet eerder bewezen had. Bijvoorbeeld met Alexanders geesten, een bewerking van een Latijnse roman / biografie in verzen die destijds hoog in aanzien stond in universitaire kringen. Nu wil het geval dat 'men' hierachter een Hollands/Zeeuwse opdrachtgever m/v wenst te zien, en dat kan alleen maar als Alexanders geesten op of vóór Voorne geschreven werd. In feite draait het om de interpretatie van het acrostichon dat in de beginletters van de 10 boeken zit, een constructie die Jacob onhandig uit zijn Latijnse voorbeeld overnam. Wie interpreteert maakt een keuze. Kiezen voor tante Aleide van Avesnes is een interpretatie. Eerder heeft men anders gekozen, Machteld van Brabant bijvoorbeeld. Voor auteurs in Jacob's dagen viel het grote geld echter niet in Holland of Zeeland te verdienen. De literaire cultuur was daar in opkomst. Maar in Brabant, dat in die jaren zijn hertogelijk hof opende voor Nederlandstalige auteurs (het Vlaamse hof was 100% Franstalig), gloorde perspectief. Jacobs Historie van Troyen is een ondubbelzinnige sollicitatie naar een Brabants maecenaat. De Troje-stof stond daar in hoog aanzien en de manier waarop Jacob Segher Diengotgaf een plaats gaf tussen Latijnse schoolauteurs spreekt boekdelen. Jacob schreef de Historie van Troyen te Merlant, vermoedelijk om daar weg te komen. Wie Alexanders geesten zonder Hollandse bril leest, zal daarin veel meer Brabantse knipogen tegenkomen dan Hollandse ... Jacobs meest aansprekende boek voor de lezers van toen was zijn Scolastica + Wrake van Jeruzalem. De herkomst van het oudste, nog 13e-eeuwse handschrift kan kunsthistorisch in de omgeving van Maastricht gezocht worden. Nu wil het geval dat Jacob zijn loopbaan heeft beëindigd met zijn vertaling Spiegel historiael, opgedragen aan graaf Florens V, toen die gebroken had met de Engelse koning en aansluiting zocht bij Frankrijk (wat zijn dood zou betekenen). Hiermee lijkt de Hollandse annexatie van Jacob rond. Maar is hij dat ook? Jacob heeft enkele jaren op Voorne gewerkt, en heeft daar onder andere de Historie vanden Grale en Torec geschreven. Het eerste onder protest, want een vertaling van een leugenachtig Frans boek, het tweede als protest. Dat de Madoc van Willem is zoek geraakt, is verschrikkelijk jammer, maar hetzelfde geldt voor Torec dat wij alleen maar kennen in de verminkte versie in de 'Haagse' Lanceloet-compilatie. Jacobs verblijf aan het Voornse hof was - naar ik vermoed - niet de gelukkigste periode uit zijn leven en zeker niet de belangrijkste. Willem Kuiper (overleg) 18 jun 2014 14:44 (CEST)

Externe links aangepast

Hallo medebewerkers,

Ik heb zojuist 1 externe link(s) gewijzigd op Jacob van Maerlant. Neem even een moment om mijn bewerking te beoordelen. Als u nog vragen heeft of u de bot bepaalde links of pagina's wilt laten negeren, raadpleeg dan deze eenvoudige FaQ voor meer informatie. Ik heb de volgende wijzigingen aangebracht:

• Archief https://web.archive.org/web/20150225125737/http://data.meermanno.nl.s3.amazonaws.com/_images/uploads/2011/01/45440-cfakepathmaerlantsrijmbijbel.pdf toegevoegd aan http://data.meermanno.nl.s3.amazonaws.com/_images/uploads/2011/01/45440-cfakepathmaerlantsrijmbijbel.pdf

Zie de FAQ voor problemen met de bot of met het oplossen van URLs.

Groet.—InternetArchiveBot (Fouten melden) 20 nov 2019 06:27 (CET)

Externe links aangepast

Hallo medebewerkers,

Ik heb zojuist 1 externe link(s) gewijzigd op Jacob van Maerlant. Neem even een moment om mijn bewerking te beoordelen. Als u nog vragen heeft of u de bot bepaalde links of pagina's wilt laten negeren, raadpleeg dan deze eenvoudige FaQ voor meer informatie. Ik heb de volgende wijzigingen aangebracht:

• Archief https://web.archive.org/web/20171028145234/https://books.google.be/books?id=jCsCVly3IQoC&pg=PA81&lpg=PA81 toegevoegd aan https://books.google.be/books?id=jCsCVly3IQoC&pg=PA81&lpg=PA81

Zie de FAQ voor problemen met de bot of met het oplossen van URLs.

Groet.—InternetArchiveBot (Fouten melden) 5 dec 2019 11:35 (CET)