Overleg:Qadishtu

Enkele vragen

Ik heb enkele vragen over dit lemma:

• Waarom is het boek van Stone gebruikt als bron? (Dit boek geeft een beeld van godsdienstige praktijken dat niet onbetwist is.)
• Is Levant de beste aanduiding voor de streek waar de qadishtu actief waren?
• Is qadishtu de gangbare Nederlandse naam voor tempelprostituees? (Ik kan daar geen bevestiging voor vinden.)
• Ik neem aan dat de passage over de bijbel betrekking heeft op 2 Koningen 23. Is er een bron die beweert dat de vrouwen die de kleding/sluiers voor Asjera weefden ook zelf tempelprostituees waren? (Het staat niet in de betreffende bijbelpassage en het wordt ook niet gezegd door Roland de Vaux.)
• Waar beweert Roland de Vaux dat "de vrouwen van Israël" de gewijde sekspraktijken van de Kanaänieten volgden? (Hij beweert dat de Kanaänitische religieuze praktijken, waarbij prostitutie voorkwam in of rond de heilige plaatsen, door Israël gevolgd werden.)
• Is er een bron die Herodotus in verband brengt met de qadishtu?

Met vriendelijke groet, Theobald Tiger (overleg) 17 apr 2012 11:57 (CEST)

---

L.S.,

• Antwoord op vraag 1:

De reden is waarschijnlijk dat ik net in die periode het boek van Merlin Stone door iemand in de handen gestopt kreeg. Het was even wennen aan de vrouwelijke stijl om ideeën naar voor te brengen, maar het was onmiddellijk duidelijk dat hier werd voortgebouwd op de ideeën die reeds eerder door auteurs als John Mellaerts, Sir James George Frazer, Marija Gimbutas, David Η. Trump e.a. zijn naar voren gebracht omtrent de originele sedentaire (landbouw)cultuur die een vruchtbaarheidscultus huldigde, in tegenstelling tot de nomadencultuur die in het algemeen eerder patriarchaal was ingesteld.

Twee zaken vielen me echter onmiddellijk op bij het bestuderen van het werk van Stone:

1. Haar revalorisatie van de sacrale seksgebruiken als religieuze beleving in de tempels van de godin, waarin de vrijheid van de vrouw en haar recht op bezit en macht culmineerde.
2. De Indo-Europese oorsprong van de nomadencultuur en van de volken die op hun weg naar het westen de sedentaire autochtonen van Mesopotamië, Anatolië en Kanaän ontmoetten, en met wier gewoonten en zeden zij mettertijd in open conflict kwamen.

Om het belang hiervan toe te lichten citeer ik verder uit eigen werk:

"In bijbelse tijden was het, zoals gedurende duizenden jaren voordien
in Soemerië, Babylonië en Kanaän, voor vrouwen nog gebruikelijk
binnen het tempelcomplex te leven, dat in de vroegste tijden het hart
zelf van de gemeenschap was. Zoals we zagen, bezaten de
tempels veel van het bouwland en de kudden tamme dieren van de
gemeenschap, stelden zij te boek wat er op cultureel of economisch
gebied te vermelden was, en schijnen zij in het algemeen als de
centrale regelende instanties van de maatschappij te hebben
gefunctioneerd. Vrouwen die op het heilige gebied van de Goddelijke
Voormoeder woonden, kozen hun minnaars uit de mannen van de
gemeenschap, de liefde bedrijvend met degenen die naar de tempel
kwamen om de Godin eer te bewijzen. Onder deze mensen werd de
seksdaad als heilig beschouwd, zo heilig en kostbaar dat deze werd
bedreven binnen het huis van de Schepster van hemel en aarde en
van alle leven. Als één van haar vele aspecten werd de Godin als de
beschermgodheid van seksuele liefde vereerd."

Dit meldt Merlin Stone in de publicatie van haar onderzoekswerk.
Kritiek op deze door mannelijke academici alom verguisde auteur en
haar ophefmakend studieboek “The Paradise Papers” of “Eens was
God als Vrouw belichaamd” is hier en daar terecht, maar doet geenszins
afbreuk aan de kernideeën die zij aanbrengt in verband met de man-vrouwrelatie
en de manier waarop die in de tijd is geëvolueerd. Seks
is daarin uiteraard een kernpunt en de rol die hieraan toebedeeld werd
verschilde wel degelijk van de ene samenlevingsvorm tot de andere.
Merlin Stone komt de verdienstelijke erkenning toe dat zij de praktijken
en gewoonten uit oeroude tempels, die door een op de mannelijke
god geaxeerde maatschappij onbegrepen en verfoeid werden, in een
juistere en begrijpelijker context heeft geplaatst. En misschien komt
haar bovendien de eer toe dat zij niet alleen de seksbeleving weer uit
het al te nauwe gedemoniseerde verdomhoekje haalt, waarin die door
een rationalistische, paternalistische wereldbeschouwing al duizenden
jaren is weggemoffeld, alle opwellingen van seksuele bevrijding ten
spijt, maar ze zelfs weer verheft tot een hemels gegeven.
De heilige seksgebruiken vormden in de pre-monotheïstische
samenlevingen, volgens haar en veel andere onderzoekers, de kern
van religieuze rituelen, waar hemel en aarde verenigd waren. Meer
nog, seks was een religieuze oefening, die de mens kon helpen het
goddelijke te ervaren, net zoals dit toen, en ook tot nu nog, in bepaalde
yogapraktijken, zoals Tantra yoga, wordt aangewend...

Merlin Stone hekelt terecht de kwalificatie van seksgebruiken als
‘tempelprostitutie’:

"Toch werden de seksgewoonten zelfs in de meest academische
latere studies bijna altijd als ‘prostitutie’ beschreven, de gewijde
vrouwen herhaaldelijk als ‘tempelprostituees’ of `rituele prostituees’
aangeduid. Het woord ‘prostituee’ haalt niet alleen dat wat als heilig
beschouwd werd omlaag, maar suggereert, door de gevolgtrekkingen
en stilzwijgende bijgedachten die men bij dat woord heeft een
etnocentrische subjectiviteit van de kant van de schrijver. Dit
leidt de lezer op zijn beurt tot een verkeerde interpretatie van de
religieuze geloofsvormen
en sociale structuur van de
tijdsperiode. Het schijnt me
toe dat het woord ‘prostituee’
nu juist de betekenis van de
oude gebruiken helemaal
verwringt, gebruiken die
de schrijver zogenaamd
verklaart."

Merlin Stone is zelfs van mening dat de wettelijke bepalingen over seks en huwelijk
in feite gericht waren tegen de cultus van de moedergodin zelf en zodoende tegen het matriarchaal systeem van overerfbaarheid dat ermee verbonden was, inclusief natuurlijk de erfbaarheid van de oppermacht, die door een vrouw werd waargenomen.
Geciteerd uit de Nederlandse versie en uit:
Ben J.G.Gh. Pirard, (2010): "Tussen Spiegel en Speer - Relatie tussen de seksen door de millennia heen" Antropologisch essay, DEYSTERE Uitgeverij, ISBN 9789079666041
pp. 85, 87, 88

• Antwoord op vraag 2:

Levant is een aanduiding daterend uit de middeleeuwen, denk ik, voor wat in moderne tijden als het Nabije- en Midden-Oosten is benoemd, en dat in de tijden van predynastisch Egypte overeenkwam met Mesopotamië, en Kanaän. Dit laatste is mogelijk verkieselijker, maar langer, net zoals de moderne benaming. Voor mijn part mag u daar een andere naam plaatsen.

• Antwoord op vraag 3:

Qadishtu is geen gangbare benaming voor prostituee, noch voor tempelprostituee. Uit wat voorafgaat mag blijken dat dit ook niet wenselijk is. Het begrip heeft een geheel eigen invulling, die we met het lemma gebaseerd op de literatuur trachten weer te geven. De term tempelprostitutie wordt daarin zijdelings betrokken ter ‘verduidelijking’. Maar de nuances tonen dat het eerder verwarrend werkt. Letterlijk vertaald uit het Akkadisch zou het woord als vrouwelijk (-t-) meervoud (-u) van een woord dat “toegewijd” of “geconsacreerd” betekent vertaald kunnen worden als “toegewijde vrouwen” of “heilige vrouwen” zoals ze meestal genoemd worden.

De functie van qadishtu is onlosmakelijk verbonden met een type samenleving dat wij niet meer kennen, althans niet met een dergelijk hoog stedelijk beschavingsniveau (de Polynesiche samenlevingsvorm tot vorige eeuw haalde niet dat beschavingspeil, maar kwam er in wezen misschien mee overeen). Wij beschouwen het enige wat we ergens van weten vanuit het vernauwde perspectief van onze geërfde westerse beschaving ("etnocentrische subjectiviteit") en projecteren er onvermijdelijk zaken op die déze beschavingen dan weer niet kenden. De functie bevatte ongetwijfeld aspecten die enig verband hebben met die van prostituees in onze beschaving, al wordt door de meesten ook die functie niet goed begrepen. Maar Japanners zullen misschien eerder aan geisha’s denken, een functie die al evenmin één op één is gelijk te stellen met die van (enkel) prostituee. Ongetwijfeld hield de functie van de qadishtu naast het erotische en religieuze namelijk ook hygiënische, genezende verzorgende aspecten in, al is daarover in de literatuur bijna niets te vinden. Daarom vermelden we het ook niet in het lemma. Maar de Vaux beschrijft bijvoorbeeld in zijn Ancient Israel: Religious Institutions (pagina 407) wel de opgraving van een Kanaänitische tempel uit de 13e eeuw v.C. waarin een bassin werd uitgespaard. Dergelijke bassins vond men ook bij tempels elders zoals in Egypte en daar waren die verbonden met de cultus van de/een godin en dienden er als kruidenbaden.

• Antwoord op vraag 4:

Merlin Stone, (1976): p.176 “In the religion of Ashtoreth, just as in the worship of the Goddess elsewhere in the Near and Middle East, women continued to follow the sacred sexual customs. The Bible relates that qadishtu in Jerusalem wove veils or cloths for the asherim…”

• Antwoord op vraag 5:

Irrelevant, aangezien de tekst inmiddels is verwijderd.

• Antwoord op vraag 6:

Merlin Stone, (1976): p. 174: "Remnants of these earlier sexual customs were described by Herodotos, who reported that in his era, about 450 BC, women of Babylon made love to a stranger only once in their life..."

Aangezien er blijkbaar twijfel bestaat over de betrouwbaarheid van sommige gegevens zal ik binnenkort de betreffende passages aanpassen op basis van nog meer bronnen.

Vriendelijke groeten, Ben Pirard (overleg) 24 mei 2012 17:08 (CEST)

Vreemde doorverwijzing

Kan iemand mij uitleggen waarom ik bij dit lemma uitkom als doorverwijzing van het lemma "Heilige sexgebruiken"?

Ik vind dat namelijk nogal vreemd. Want de term "Heilige sexgebruiken" is aanzienlijk breder dan de term "Qadishtu".

Als Qadishtu nu de enig bekende vorm van heilige sexgebruiken was, dan kon ik de logica van een dergelijke doorverwijzing nog inzien.

Maar er zijn veel meerdere religieuze stromingen waarin men allerlei vormen van heilige sexgebruiken heeft. 77.60.121.89 3 okt 2022 09:36 (CEST)