Overleg:Schriftkritiek

De definitie die hier van het begrip 'Schriftkritiek' wordt gegeven, ken ik als definitie van het begrip Tekstkritiek. Het begrip 'Schriftkritiek' ken ik alleen in de betekenis: "De inhoud van een "heilige" tekst kritisch op waarheid beoordelen".

Google gaf 603 treffers voor het woord "Schriftkritiek" en ik heb de eerste 20 daarvan eens vluchtig bekeken. Daar werd het woord steeds gebruikt door personen uit 'orthodoxe' kring als benaming voor een tè moderne, tè vrije interpretatie van de Bijbel. Soms gerelateerd aan de term 'Historisch-kritische methode'.

Ik heb vervolgens gezocht op de woordcombinatie "schriftkritiek is". Alle 36 treffers gebruikten het woord 'Schriftkritiek' als zijnde iets afkeurenswaardigs.

Het is mogelijk dat het woord Schriftkritiek òòk bestaat in de betekenis onderzoek naar de herkomst en overleverings geschiedenis van historische teksten, maar ik betwijfel het. --Johan Lont 22 mrt 2004 10:43 (CET)

Ik denk dat je gelijk hebt. Schriftkritiek zou opgevat kunnen worden als kritiek op de Schrift, wat meestal `kritiek op de bijbel' betekent.Hannes Karnoefel 22 mrt 2004 15:16 (CET)

De opgravingen van het spijkerschrift bij Ebla rond 1974 hadden volgens interpretaties een paar (of meer) verwijzingen naar personen die in de bijbel worden genoemd. En die kleitabletten zijn ouder dan de bijbel. Leuk niet?! Ezel 26 apr 2004 15:04 (CET)

Ter verduidelijking graag het volgende: het eerste bijbelboek is ongeveer 3500 jaar gelden geschreven door Mozes. Hij schrijft daarin over mensen die ruim 2500 jaar voor hem hebben geleefd en gewerkt: Noach, Abraham, etc. Bovendien bezitten wij de oorspronkelijke handschriften van de Bijbel niet meer. De oudste handschriften (copien, van copien van copien, etc) stammen uit de derde eeuw voor Christus (ongeveer 200 voor Christus). Niet zo verwonderlijk dus dat personen al eerder op kleitabletten worden genoemd. (WVR)

En wat nog leuker is: de ontdekking van deze tabletten uit ongeveer 2200 BC zijn een ernstig probleem voor de heersende theorie dat de boeken van Mozes pas lang na Mozes' tijd, zelfs de babylonische verbanning, 550 BC, wordt genoemd, werden opgesteld. Hoe kan het dan dat de opstellers nog iets afwisten van deze vroegere periode? Veel namen uit Genesis komen voor op de Ebla kleitabletten. En ook de verhoudingen waarin deze personen en plaatsen tot elkaar stonden zijn vrijwel hetzelfde weergegeven. Het is daarom aannemelijker dat waarschijnlijk toch Mozes, of een tijdgenoot/secretaris van hem, de beschikking had over schriftelijke verslagen waaruit men dan de Pentateuch heeft samengesteld. Ook het Gilgamesh verhaal uit Soemerië heeft veel raakvlakken met de gebeurtenissen in Genesis. Dat lijkt aan te geven dat beide tradities uit een gemeenschappelijke betrouwbare bron hebben geput. Hannes Karnoefel 26 apr 2004 17:25 (CEST)

Uit info die mij ten oge is gekomen heb ik begrepen dat de kleitabletten uit Ebla ongeveer van 3200 v. Chr stammen. Ezel 28 apr 2004 20:10 (CET)

Schriftkritiek als verantwoording

De toevoegingen van gebruiker Jdv, onder het kopje 'schriftkritiek als verantwoording' kan ik moeilijk volgen. Het kan aan mij liggen, maar ik vrees dat de tekst ook niet zo erg duidelijk is. Verder vroeg ik me op een aantal plaatsen af: "Is dat zo?" en "Is dit wel een vanuit neutraal gezichtspunt geschreven encyclopedische tekst?" Dit ter inleiding.

Laat ik eerst een poging doen, om het stuk tekst wat concreter te formuleren. Vervolgens kan Jdv aangeven in hoeverre ik de tekst goed heb begrepen. Daarna kan ik zeggen waar ik het niet mee eens ben, of wat ik niet passend voor een encyclopedie vind.

---

Petrus gaf aan de Gemeente de volgende opdracht: "Weest altijd bereid tot verantwoording aan 'n ieder die u rekenschap afeist van de hoop, die in u is, met zachtmoedigheid en vreze". (1)

Wie de opvatting heeft dat Schriftkritiek uitsluitend "afwijzing van de waarheid van de Bijbel" is, doet belemmert de juiste uitvoering van die opdracht van Petrus. (2)

De Schrift is gegeven aan ons om zo nodig bepaalde opvattingen te weerleggen. (3)

De reden waarom ('Want...') het hebben van die genoemde opvatting het uitvoeren van die opdracht belemmert, is, dat de Schrift (mede) bestemd is om bepaalde opvattingen te weerleggen. (4)

Uit deze interpretatie van de eerste alinea, kan ik afleiden, dat als de Schrift niet gegeven was om bepaalde opvattingen te weerleggen, dat dan de opvatting dat schriftkritiek 'afwijzing is', geen afbreuk zou doen aan de opdracht van Petrus.

Kan iemand mij uitleggen, hoe ik anders het woordje Want... moet begrijpen?

Het doel van de Schriftkritiek is het 'interpreteren' van de Schrift. (5)

Bij het interpreteren van de Schrift, kan men zich laten leiden door een 'motivatie'. (6)

Men heeft de keuze uit verschillende, vaak tegengestelde, 'motivaties'. (7)

Kan iemand mij een paar voorbeelden noemen van motivaties waardoor men zich kan laten leiden?

Wie de wens ('wil') heeft om de Schrift uit te leggen op academisch niveau, doet aan Bijbelwetenschap.

Wat is Bijbelwetenschap?

Als iemand de wens heeft om de Schrift uit te leggen op academisch niveau, dan zijn er mensen die met 'kritisch' 'wetenschappelijk' bedoelen. (8)

Dit is de eerste keer in het artikel dat het woord 'kritisch' voorkomt. Wie zijn die mensen die met 'kritisch' 'wetenschappelijk' bedoelen? en waar hebben die het over?

Uitleggen (van de Schrift?) wil ook zeggen "plaatsen in dimensies die men wil laten zien". (9)

Dus: Als iemand de wens heeft om de Schrift uit te leggen dan heeft die persoon ook de wens om de Schrift te plaatsen in dimensies die men wil laten zien.

• Wat wordt bedoeld met 'dimensie'?
• Hoe en waarom wil men dimensies laten zien. Geef een voorbeeld van een dimensie die men wil laten zien.
• Hoe wordt vervolgens de schrift in die dimensies geplaatst?

Uitleggen wil ook zeggen plaatsen in dimensies, maar dan voor zover men kan zien dat uitleggen wil zeggen plaatsen in dimensies. (10)

Er staat dit in zover. Dus wie niet kan zien dat 'uitleggen' wil zeggen 'plaatsen in dimensies', wil die dimensies niet laten zien. Er staat in die zin twee keer het woord 'dit'.

• Waar heeft dat eerste woord 'dit' (en dit in zover) betrekking op?
• Waar heeft het tweede woord 'dit' (men dit zelf) betrekking op?

Niemand kan interpreteren zonder zijn eigen referentiepatroon. (11)

• Wat wordt bedoeld met 'referentiepatroon'?

Omdat niemand kan interpreteren zonder zijn eigen referentiepatroon ('Daarom'), zijn er veel verschillende interpretaties te lezen. (12)

Dus, als er ergens iemand zou zijn die zonder zijn eigen referentiepatroon zou kunnen interpreteren, dan zouden er niet veel interpretaties te lezen zijn.

Alle mensen, die getuigen dat zij de 'kracht' van het Evangelie ervaren hebben, hangen een haast eensluidende interpretatie aan. (13)

Het is opvallend, dat al die mensen zo'n interpretatie aanhangen. (14)

Dit roept veel vragen op. Heeft iemand een lijstje met personen die getuigen dat zij de 'kracht' van het Evangelie ervaren hebben? Ik betwijfel dat die mensen allemaal een beknopte interpretatie van hun interpretatie hebben geschreven. En als ze hun interpretatie niet hebben vastgelegd in een tekst of als ze hun interpretatie hebben vastgelegd in een groot aantal dikke boeken, (ik denk aan kerkvaders en hervormers) dan is het ondoenlijk om (een beetje objectief) vast te stellen dat die interpretaties haast eensluidend zijn. Als bijvoorbeeld één van die mensen een interpretatie hebben genoteerd in 6 dikke boeken en een ander heeft zijn interpretatie weergegeven in 1 dun boekje, dan hoef je ze al niet te lezen. Op voorhand is dan duidelijk, dat die interpretaties niet eensluidend zijn.

Deze interpretatie is in de loop van de eeuwen niet gewijzigd. (15)

Het is opvallend dat die interpretatie niet is gewijzigd. (16)

Veel biografieën van heel veel gelovigen bevatten dezelfde 'interpretatie' van de schrift. (17)

Veel academische beweren dat interpretatie en omgeving (cultuur) hand in hand gaan. (18)

De idee dat interpretatie en omgeving hand in hand gaan, is strijdig met het feit dat gelovigen uit verschillende tijden dezelfde interpretatie van de Schrift hebben. (19)

Veel academici beweren dus dat interpretatie en omgeving hand in hand gaan, terwijl dat niet waar is. (20)

• Mag ik wat voorbeelden met academici die dat beweren?

Let wel, deze encyclopedie is bedoeld voor 'algemeen erkende kennis'. Mochten die academici van mening zijn dat wat zij beweren 'wel waar' is, dan kan niet als een encyclopedisch feit worden vermeld dat wat zij beweren 'niet waar' is.

Het getuigenis van Blaise Pascal is een voorbeeld van de interpretatie die door gelovigen die getuigen dat 'zij de kracht van het Evangelie ervaren hebben' gedeeld wordt. (21)

Ik heb de link even gevolgd. Volgens die link zei Blaise Pascal: "'Het genadejaar 1654, maandag 23 november - vanaf ongeveer half elf 's avonds tot ongeveer half één 's nachts. - Vuur. God van Abraham, God van Isaak, God van Jakob. Niet de God van filosofen en geleerden. Zekerheid. Zekerheid. Gevoel. Vreugde. Vrede. God van 'Jezus Christus'.

Is dat dus de interpretatie van de Schrift die in de biografieën van heel veel gelovigen is terug te vinden?

Er zijn mensen die de Bijbel zien als niet meer dan een narratieve bron. (22)

Wat is een narratieve bron?

Diegenen die de Bijbel enkel zien als een narratieve bron spreken over hun visie over Bijbel en geloof. (23)

Ik neem aan dat anderen ook spreken over hun visie over Bijbel en geloof. Waarin zit dan het verschil tussen degenen die de Bijbel enkel zien als een narratieve bron, en degenen die de Bijbel zien als meer dan alleen een narratieve bron?

Kritisch zijn, met de dubbele bodem, om wat er staat te verwerpen, of blindelings te bewijzen, is geen Schriftkritiek. (24)

• Dit artikel gaat over Schriftkritiek. Deze zin gaat over iets wat 'geen schriftkritiek' is. Dan hoort die informatie toch niet in dit artikel thuis? of wel?

Kritisch zijn, met de dubbele bodem, om wat er staat te verwerpen, of blindelings te bewijzen, is een reflectie van een eigen mening en overtuiging. (25)

• Wat wordt bedoeld met "met de dubbele bodem, om wat er staat te verwerpen, of blindelings te bewijzen" ?

Ik kan van de bijdrage van Jdv geen encyclopedisch stukje brouwen, en stel daarom voor het te schrappen.

Graag de mening van anderen hierover. Johan Lont 31 mei 2005 12:20 (CEST)

Ik zou hierop graag willen reageren, maar tot op heden heb ik nog niet de tijd gevonden om mijn argumenten en de vragen gesteld door Johan op punt te stellen. Geef me 7 dagen tijd aub en ik zal proberen de gestelde vragen te beantwoorden en mijn beweegredenen duidelijk te formuleren jdv 1 jun 2005 23:44 (CEST)

Ik heb ondertussen zondvloed en schepping vervangen door opstanding en hemelvaart. Schepping en zondvloed werden immers al in de oudheid niet letterlijk uitgelegd, althans kan dat gezegd worden voor Augustinus en Origenes. Vandaar zijn m.i. de nieuwe voorbeelden duidelijker. Besednjak 12 jun 2005 00:12 (CEST)

Ik ben verder van plan komende week de tekst aan te vullen, omdat die op dit moment geen ruimte laat voor andere interpretaties dan de orthodox-gereformeerde opvatting. Besednjak

Schriftkritiek

Nav. Johans vragen, eerst een paar woorden. Ik wil graag weten of consensus bestaat over het onderstaande, een paar door mij (Besednjak) geformuleerde gedachten:

Historisch-kritische onderzoeksmethode

Volgens mij gaat het om schriftkritiek als historisch-kritische methode. Zo baseert het artikel Jezus (historisch-kritisch benaderd) op de historisch-kritische methode, die echter breder is dan alleen het NT (de indeling in Jezus hist.-kritisch benaderd en Jezus trad.-christ. benaderd lijkt overigens onterecht de indruk te wekken dat de historisch-kritische methode en de traditionele benadering incongruent zijn).

onderwerp

Het omvat in strikte zin een onderzoeksmethode voor bijbelse exegese: vertaalkritiek, tekstkritiek, vormkritiek en redactiekritiek. Je zou ook nog het onderzoek omtrent de canonvorming en de kerygmatische elementen als canon- en traditiekritiek er bij kunnen betrekken. Al deze vormen samen de schriftkritiek als historisch-kritische methode, die zowel binnen als buiten de kerken wordt beoefend.

exegese?

Schriftkritiek is niets anders dan proberen om met behulp van wetenschappelijke methoden vast te stellen welke betrouwbaarheid een bijbels fragment heeft. Dat betekent automatisch dat de betekenis van zo'n fragment begrepen moet worden in een bepaalde contekst (sociologisch, historisch, cultureel, theologisch enz.) en daaruit volgt automatisch dat schriftkritiek als wetenschappelijke methode consequenties heeft voor de exegese. In zekere zin is schriftkritiek dus altijd exegetisch, ook al is dat niet altijd expliciet doel van de onderzoeker. (5), (6). Het gaat altijd om "motivaties" (7) omdat bij het onderzoek van een schriftelement bepaalde vooronderstellingen getoetst worden (bekijk je diakones Phebe uit feministisch, pastoraal of historisch etc. perspectief?). Zonder toetsing aan vooronderstellingen is immers geen sprake van onderzoek maar speculatie.

terminologie

Schriftkritiek is een algemene benaming, het zou de verschillende disciplines moeten noemen en eventueel de verschillende scholen (Leben Jesu Forschung bijv.). Besednjak 31 mei 2005 18:09 (CEST)

Subjectief

Opvallend echter is wel, dat de mens (hetzij als academicus, hetzij als leek) die getuigt dat hij de 'kracht' van het evangelie ervaren heeft, een haast eensluidende interpretatie aanhangt, en vooral dat deze interpretatie in de loop van de eeuwen niet is gewijzigd.

Als men schriftkritiek enkel ziet als "afwijzing", doet men afbreuk aan de opdracht die Petrus gaf aan de Gemeente, namelijk "Weest altijd bereid tot verantwoording aan eenieder die u rekenschap afeist van de hoop, die in u is, met zachtmoedigheid en vreze". Want de Schrift is ons ook gegeven om - zo nodig - bepaalde opvattingen te weerleggen (2 Tim. 3:16).

Lijkt me nogal biased...

Zoals ik dit :Opvallend echter is wel, dat de mens (hetzij als academicus, hetzij als leek) die getuigt dat hij de 'kracht' van het evangelie ervaren heeft, een haast eensluidende interpretatie aanhangt, en vooral dat deze interpretatie in de loop van de eeuwen niet is gewijzigd. lees, staat er in feite: Elke "christen" interpreteert de bijbel op bijna zelfde manier en dat is nooit anders geweest. Dat is in mijn ogen aantoonbaar onzin en verwijder ik dus.Paul 24 sep 2007 14:17 (CEST)

Scheiding

We hebben een scheiding gemaakt tussen schriftkritiek en historische bijbelkritiek. Onder schriftkritiek verstaan we de speurtocht naar de herkomst ouderdom enz van de bijbelboeken. Onder Historische bijbelkritiek de vraag naar de historiciteit van de daarin beschreven gebeurtenissen. Om deze reden heb ik de verwijzing naar het artikel "Tegenstrijdigheden in de Bijbel" verplaatst naar het laatste artikel; dit heeft met schriftkritiek mi niet veel te maken.Koosg 22 aug 2010 00:09 (CEST)

Volgens mij heb ik het artikel nog wat meer E gemaakt, bewust een beetje vanuit een middenpositie beschreven.Koosg 1 sep 2010 00:28 (CEST)

Goede bijdragen, mijn complimenten. Bertrand77 (overleg) 1 sep 2010 07:26 (CEST)

Verwijderde passage

De passage "Het toepassen van de historisch-kritische methode betekent het onderwerpen van het (vermeend) feitelijk materiaal en de literaire structuur van de Bijbel aan onafhankelijk onderzoek om hun waarheidsgetrouwheid te beoordelen en hun oorspronkelijke, historische betekenis te bepalen. Dit onafhankelijk onderzoek veronderstelt dat de uitkomst van het onderzoek niet wordt voorbestemd door de garantie van de onfeilbaarheid van de Bijbel. De student van de Schrift die de historisch-kritische methode toepast, heeft de verplichting van de historicus die de feiten moet onderzoeken, tot welke conclusie deze ook mogen leiden, al zal een serieuze wetenschapper zich rekenschap geven van de beperkingen van zijn vak en van zijn kennis." werd verwijderd door Koosg met als reden: "geronk; bevat volgens mij een opinie en geen informatie". Ik ben het daar niet mee eens. Graag een nadere toelichting. Bertrand77 (overleg) 3 sep 2010 13:06 (CEST)

Ik vind dat er geen informatie in die passage staat (ook niet in het stukje wat ik er zelf van heb geschreven :). Er wordt een eis geformuleerd aan wie de "historisch kritische methode" wil toepassen. Dat is al bizar, voor zover er al één en niet meer dan één historisch kritische methode is, lijkt het me aan een ieder om na te gaan waar die methode hem of haar brengt. Ik heb juist geprobeerd om concreet te benoemen waar de verschillen liggen, en laat het graag verder aan ieder zelf over in hoeverre hij het met de resultaten van een bepaalde gedachtengang kan leven. In dit of een ander artikel werd gesproken over "fundamentalisten". Ik denk dat je zo geen encyclopedoe schrijft. Maar als u werkelijk van mening bent daat de preek die ik verwijderd heb iets toevoegde, zet u hem maar terug. Ik zap er wel overheenKoosg 3 sep 2010 14:09 (CEST)

Stijl is iets anders dan inhoud natuurlijk. Wat vond ik wel waarde hebben (in welke vorm dan ook):

• toepassing van de methode is onafhankelijk (dus behoort niet tot een godsdienstige stroming, laat staan denominatie);
• de uitkomst staat niet vast (het is dus niet "zoeken naar feiten" die een mening ondersteunen/ bevestigen, maar gegevens verzamelen, ordenen en analyseren en dan pas conclusies trekken);
• historisch gezien was het zéér relevant (Spinoza!) dat de onfeilbaarheid van de Bijbel niet als uitgangspunt of gegarandeerd eindpunt werd genomen (tegenwoordig niet wereldschokkend, maar in die tijd natuurlijk wel);
• het is primair een activiteit van een historicus (al dan niet professioneel, maar zeker dus niet (persé) van een theoloog of zelfs maar gelovige).

Deze punten kunnen ook elders terugkomen, maar ik vond het wat kort door de bocht om het "geronk" te noemen. Bertrand77 (overleg) 3 sep 2010 14:17 (CEST)

Wat dat laatste betreft hebt u wel gelijk. Geronk kan kwetsend overkomen.

Ik raak zelf in de war; het gaat hier om het artikel over hogere schriftkritiek; we hebben onderscheid gemaakt tussen tekstkritiek; (hogere) schriftkritiek (dit artikel) en historische bijbelkritiek. Dit artikel gaat wat mij betreft over bronnennkritiek, vormkritiek enz, dat andere, historische bijbelkritiek, gaat meer in op de inhoud van de bijbeltekst, als deze passage echt nodig is, kunt u hem misschien beter in dat andere artikel plakken. Ik zou u willen vragen om hete zo te herstellen dat u er mee kunt leven?Koosg 3 sep 2010 14:25 (CEST)

Ah right, daar zit 'm de kneep, door jouw aanpassingen is de inhoud inderdaad (terecht) gericht op schriftkritiek en is de historisch-kritische methode eigenlijk een ander thema. Vanuit dat standpunt is de verwijdering terecht. Ik zal eens kijken waar deze beter tot zijn recht komt (er is nog geen specifiek artikel aan gewijd). Of misschien staan op die plek al de punten die ik hierboven als kernpunten heb benoemd (mijn inschatting, niet getoetst of zo). Bertrand77 (overleg) 3 sep 2010 14:42 (CEST)"

Historische bijbelkritiek gaat op vragen in die bij de inhoud van de tekst horen.Koosg 3 sep 2010 14:48 (CEST)

Thanx, ik zocht op historisch-kritisch. Bertrand77 (overleg) 3 sep 2010 14:53 (CEST)

Kosmologie

De tekst van de kosmologie paragraaf vervangen. Deze was:

"De bewering dat het wereldbeeld van de Bijbel niet overeenkomt met de moderne kosmologie is discutabel. Zo wordt in Jesaja 40:22 de aarde als een bolvorm omschreven. In Job 26:7 wordt gesteld dat de aarde ophangt aan niets. Sommigen accepteren de oerknal en de evolutietheorie. Anderen achten de evolutietheorie in strijd met wat de Bijbel vertelt. Zij gaan ervan uit dat de aarde slechts enkele duizenden jaren oud is en sommigen geloven dat de aardlagen in korte tijd door de zondvloed zijn ontstaan (zie creationisme). Weer anderen geloven dat de aarde miljarden jaren oud kan zijn, en dat de scheppingsdagen periodes waren van niet nader omtijdsduur."

Ik heb de tekst vervangen omdat het niet discutabel is of het wereldbeeld van de Bijbel overeenkomt met de moderne kosmologie. De kosmologie van de Bijbel is niet meer vergelijkbaar met de moderne kosmologie en de punten die in de Bijbel genoemd worden zijn discutabel omdat ze niet eenduidig zijn. Tevens een schrijffout herstelt.

Jduquesn (overleg) 6 mrt 2017 20:04 (CET)

Externe links aangepast

Hallo medebewerkers,

Ik heb zojuist 1 externe link(s) gewijzigd op Schriftkritiek. Neem even een moment om mijn bewerking te beoordelen. Als u nog vragen heeft of u de bot bepaalde links of pagina's wilt laten negeren, raadpleeg dan deze eenvoudige FaQ voor meer informatie. Ik heb de volgende wijzigingen aangebracht:

• Archief https://web.archive.org/web/20160306181605/http://protestant.nu/encyclopedie/tabid/359/page/schriftkritiek/default.aspx toegevoegd aan http://www.protestant.nu/Encyclopedie/tabid/359/Page/schriftkritiek/Default.aspx

Zie de FAQ voor problemen met de bot of met het oplossen van URLs.

Groet.—InternetArchiveBot (Fouten melden) 28 okt 2019 23:39 (CET)