Pantosaurus
Pantosaurus[1] ('geheel reptiel') is een geslacht van uitgestorven cryptoclidide plesiosauriërs uit het Laat-Jura (Oxfordien) van wat nu Wyoming is. Het leefde in wat vroeger de Sundancezee was.
| Pantosaurus Status: Uitgestorven Fossiel voorkomen: Laat-Jura | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Geslacht | |||||||||||||||
| Pantosaurus Marsh, 1893 | |||||||||||||||
| Typesoort | |||||||||||||||
| Parasaurus striatus | |||||||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||||||
Pantosaurus op  Wikispecies
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Naamgeving
bewerkenIn 1891 benoemde professor Othniel Charles Marsh een Parasaurus striatus. De geslachtsnaam, 'naast het reptiel', was een verwijzing naar Plesiosaurus, wat 'dichter bij het reptiel' betekent. De soortaanduiding, ofwel het specifieke epitheton striatus verwijst naar de groeven op de wervels. De geslachtsnaam was echter al bezet door de pareiasauriër Parasaurus Meyer 1857. Marsh benoemde daarom in 1893 de vervangingsnaam Pantosaurus. De naam Pantosaurus is afgeleid van het Grieks en betekent 'helemaal reptiel'. Dat was de soort immers. Pantosaurus was de eerste plesiosauriër die in Noord-Amerika werd ontdekt vanuit Juralagen.
Het holotype YPM 543 is een gedeeltelijk in verband liggend skelet, gedeeltelijk geprepareerd, wat een distaal opperarmbeen, vier in verband liggende handwortelbeentjes, een fragment van het ravenbeksbeen en verschillende losse halswervels van de bovenste afzetting van de Sundance-formatie opleverde. Ander materiaal omvat de specimina USNM 536963, USNM 536965, UW 3, UW 5544 en UW 15938.
De soort Muraenosaurus reedii, afkomstig uit dezelfde formatie en beschreven door Mehl in 1912, is lange tijd als een jonger synoniem van Pantosaurus beschouwd.
Beschrijving
bewerkenPantosaurus is bekend van enkele onvolledige fossiele resten zonder schedel, die ons niettemin in staat stellen het uiterlijk te reconstrueren: hij moet klein zijn geweest (waarschijnlijk niet meer dan drie meter lang), met een lange nek en poten die zijn veranderd in vinachtige structuren. In tegenstelling tot soortgelijke en grotere vormen (zoals Muraenosaurus) blijkt dat Pantosaurus grote voorvinnen bezat.
Lange tijd werd Pantosaurus beschouwd als een nomen dubium, vanwege de schaarste aan fossiele resten en de moeilijkheid om diagnostische kenmerken te vinden. In 2003 bracht een onderzoek echter enkele verschillen aan het licht tussen dit dier en Midden-Engelse plesiosauriërs uit het Jura, zoals Muraenosaurus: Pantosaurus, bijvoorbeeld, bezat een vrij groot spaakbeen en dat gold ook voor het opperarmbeen-spaakbeengewricht, terwijl de Engelse vorm gereduceerde poten had; Pantosaurus bezat een groot aantal halswervels (vijfendertig tot veertig), vergelijkbaar in verhoudingen en morfologie met die van Muraenosaurus.
Fylogenie
bewerkenPantosaurus wordt momenteel beschouwd als een vertegenwoordiger van de cryptoclididen, een groep langhalzige plesiosauriërs die typisch zijn voor het Jura, met een korte schedel en talrijke dunne tanden. Een andere mogelijke cryptoclidide uit de Sundance-formatie van Wyoming is Tatenectes, met een meer gespecialiseerde morfologie.
Levenswijze
bewerkenIn 2009 werd een in 2006 gevonden exemplaar gemeld dat in de buikholte de resten van een ichthyosauriërembryo had, vermoedelijk van Baptanodon. Het was het eerste concrete bewijs dat plesiosauriërs ichthyosauriërs aten.
Literatuur
- O. C. Marsh. 1891. Geological horizons as determined by vertebrate fossils. The American Journal of Science and Arts, series 3 42:336-338
- O. C. Marsh. 1895. The reptilia of the Baptanodon beds. American Journal of Science 50(299):405-406
- S. W. Williston. 1903. North American plesiosaurs, part 1. Geological Series Field Museum of Natural History 3(1):1-77
- M. G. Mehl. 1912. Muraenosaurus? reedii, sp. nov. and Tricleidus? laramiensis KNIGHT, American Jurassic Plesiosaurs: American Journal of Science, v. 20, n. 4, p. 344-352.
- F. R. O'Keefe and W. Wahl. 2003. Current taxonomic status of the plesiosaur Pantosaurus striatus from the Upper Jurassic Sundance Formation, Wyoming. Paludicola 4(2):37-46
- F. Robin O'Keefe , Hallie P. Street , Jean Pierre Cavigelli , John J. Socha & R. Dennis O'Keefe. 2009. "A plesiosaur containing an ichthyosaur embryo as stomach contents from the Sundance Formation of the Bighorn Basin, Wyoming". Journal of Vertebrate Paleontology. 29(4): 1306–1310
- B. C. Wilhelm and F. R. O'Keefe. 2010. A new partial skeleton of Pantosaurus striatus, a cryptocleidoid Plesiosaur from the Upper Jurassic Sundance Formation of Wyoming. Journal of Vertebrate Paleontology. 30: 1736–1742. doi:10.1080/02724634.2010.521217.
Noten
- ↑ Fossilworks: Pantosaurus striatus. www.fossilworks.org. Geraadpleegd op 13-12-2022.
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Pantosaurus op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Pantosaurus striatus op de Italiaanstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.