Per Nørgård

Per Nørgård
Algemene informatie
Volledige naam	Per Nørgård
Geboren	13 juli 1932
Geboorteplaats	Gentofte
Land	Denemarken
Werk
Genre(s)	symfonische muziek, opera, HaFaBramuziek
Beroep	componist, muziekpedagoog
	Officiële website; (en) AllMusic-profiel; (en) Discogs-profiel; (en) IMDb-profiel; (en) MusicBrainz-profiel;
Portaal	Muziek

Per Nørgård [pʰaɐ̯ 'nɶɐ̯ɡ̊ɒːɐ̯]^? (Gentofte, 13 juli 1932) is een Deens componist en muziekpedagoog.

Levensloop

Opleiding

Nørgård studeerde aan Det Kongelige Danske Musikkonservatorium (DKDM) te Kopenhagen bij onder andere Vagn Holmboe en Finn Høffding. Naast compositie studeerde hij muziektheorie, piano, solfège en muziekgeschiedenis. Hij behaalde zijn einddiploma compositie in 1955. Na zijn debuutconcert in 1956 ging hij naar Parijs en studeerde bij Nadia Boulanger.

Compositieleraar

In 1958 werd Nørgård docent muziektheorie en compositie aan Det Fynske Musikkonservatorium te Odense en werkte in deze functie tot 1961. Vervolgens werd hij in dezelfde vakken docent aan zijn alma mater, het DKDM in Kopenhagen. Omdat hij het met de directie van het conservatorium niet eens werd over het toelatings- en opleidingsbeleid verhuisde hij in 1965 naar Det Jyske Musikkonservatorium te Aarhus, waar hij een compositieklas oprichtte, die zich al spoedig ontwikkelde tot een centrum voor een ideologievrije muziekopleiding in Noord-Europa. In 1995, na meer dan dertig jaren, trok Nørgård zich terug uit zijn functie als muziekpedagoog. Tot zijn bekendste leerlingen behoren de Deense componisten Karl Aage Rasmussen, Bent Sørensen, Hans Abrahamsen en Anders Nordentoft en de Zweedse operacomponist Hans Genfors.

Uendelighedsrække (Oneindigheidsreeks)

Oneindigheidsreeks in G groot (de eerste 32 noten)

Nørgård heeft veel geleerd van de "door elektriciteit geleide energie", die zijn compositieleraar Holmboe hem bijbracht. Wat hen met elkaar verbindt was het Noordse en het Kosmische. Holmboes metamorfosetechniek – het idee van een 'muzikale kiemcel in onuitgezette organische verandering' (Rasmussen) – leek als gecreëerd voor een componist die zich aangetrokken voelde tot Oosterse klankvoorstellingen en de 'oneindige verbindingen tussen de dingen' onderzocht. Op zoek naar de "sensibele chaos" (Novalis) ontdekte Nørgård de door hem zo genoemde oneindigheidsreeks. Uitgaand van een aselectieve interval, kan deze – door een regelmatig voortzettingsprincipe – een eindeloze lijn in gang zetten, die zich losmaakt van verdere hiërarchieën van "zelf-gelijke" dochterreeksen: bouwstof voor 'fractale' klankstructuren. In het werk voor kamerorkest Rejse ind i den gyldne skærm (Reis in het gouden scherm) wordt het klankgebeuren dat zich quasi volgens natuurwetten ontplooit geleid door een dergelijke oneindigheidsreeks.

Adolf Wölfli

Reekshiërarchieën, het over- en ondertoonspectrum en ritmes naar het model van de gulden snede geven zijn muziek in de jaren zeventig een objectief karakter. Een expositie met schilderijen van Adolf Wölfli in het kunstmuseum Louisiana in Humlebæk ten noorden van Kopenhagen beïnvloedde hem en leidde omstreeks 1980 tot een nieuwe, subjectief-expressionistische werkperiode. In de 4e Symfonie en Indische Rozentuin en Chinese Heksenzee (1981) en in de opera Det guddommelige Tivoli ("De goddelijke kermis") (1982) zette Nørgård de schizofrene Zwitserse kunstenaar Wölfli neer als een blijvend "beschermd monument".

Toonzeeën

Golvende klankverlopen en 'toonzeeën' – ineengevlochten "stapels van kwinten, die telkens voorwaarts en achterwaarts aflopen" (Leif Thomsen) – doorspekken voornamelijk zijn werken uit de jaren negentig. Orgiastische klankkolken en pauzebreuken zijn het kenmerk van de 5e Symfonie (1990). Een belangrijk scheppingsmotief in de 6e Symfonie "...in het Rijk van het aflopen" was het onderzoek van een ongekende baswereld. Haar basis wordt gevormd door basfluit, contrafagot, bastrompet, contrabastrombone en contratuba. Toenemende en rollende klankgolven met een onrustig "binnenleven", overlappende verschillende tempo's, wisseling tussen ritmisch scherp gesneden motieven en glijdende camouflage geven het klankgebeuren een instabiel en meerduidig karakter.

Hij schreef (anno 2009) zes opera's, vijf balletten, acht symfonieën, andere orkestwerken, concerten, vocale muziek, koorwerken en een aanzienlijk oeuvre aan kamermuziek. Hij schreef ook filmmuziek.

Composities (selectie)

Werken voor orkest

Symfonieën

1953-1955 Symfonie nr. 1 "Sinfonia austera"
1970 Symfonie nr. 2
1972-1975 Symfonie nr. 3, voor 2 blokfluiten, 2 gemengde koren, orgel en groot orkest
1. Outer Movement
2. Inner Interplay
1981 Symfonie nr. 4
1990 Symfonie nr. 5
1998-1999 Symfonie nr. 6 "At the End of the Day"
2004-2006 Symfonie nr. 7
2011 Symfonie nr. 8

Concerten voor instrumenten en orkest

1952 Rapsodi, voor piano en orkest
1968 Recall, voor accordeon en orkest
1984-1985 Between, voor cello solo en orkest
1985-1986 Remembering Child, voor altviool solo en orkest
1986-1987 Concert "Helle Nacht", voor viool en orkest
1988-1989 King, Queen and Ace, voor harp solo, dwarsfluit, hobo, klarinet, fagot, hoorn, trompet, trombone, slagwerk, 2 violen, altviool, cello en contrabas
1991 Spaces of Time, voor piano solo en orkest
1994-1995 Concert in due tempi, voor piano en orkest
1996-1997 Bach to the Future, voor 2 slagwerkers solo en orkest (zonder violen)
2000 Håndslag til et orkester, voor slagwerk solo en orkest
2002 Borderlines, voor viool solo en strijkorkest
2007 Pictures from Lake Arre, voor altsaxofoon solo, piano en strijkorkest

Andere werken voor orkest

1953 Metamorfosi, voor strijkorkest
1958 Konstellationer, voor strijkorkest
1959 Lyse danse, voor kamerorkest
1964-1965 Den unge mand skal giftes, concertsuite voor sopraan, alt, tenor, bas en orkest
1966 Komposition for orkester
1966 Töne vom Hernst, voor elektrische gitaar en orkest
1968 Århus' tapre skrædder – Variation over C.C. Møllers "Aarhus Tappenstreg", voor orkest en brassband
1968-1969 Rejse ind i den gyldne skærm ("Reis in het gouden scherm"), voor kamerorkest
1976-1977 Twilight, voor orkest
1981 Indischer Roosen-Gaarten und Chineesischer Hexen-See ("Indische Rozentuin en Chinese Heksenzee"), voor orkest
1984 Burn, voor orkest
1991-1992 Night-Symphonies, Day Breaks, voor kamerorkest
1992 Fugitive Summer, voor strijkorkest
1993 Amled Suite uit de filmmuziek "Amled – Prinsen af Jylland", voor kamerorkest
1997 Aspects of Leaving, voor orkest
2000 Terrains vagues, voor orkest

Werken voor harmonieorkest en blazers

1968 Ceremonial Music, voor 4 hobo's, 8 hoorns, 8 trompetten en 4 trombones
1968 Doing, voor 5 cornetten, flügelhorn (bugel), 3 hoorns, 2 Baritons, 3 trombones, eufonium, 2 tuba's, pauken en slagwerk
1968 Århus' tapre skrædder – Variation over C.C. Møllers "Aarhus Tappenstreg", voor (harmonie)orkest en brassband
1970 Modlys, voor harmonieorkest en 2 piano's
1976 Nu dækker sne den hele jord, voor 8 tuba's
1983 Brænding, voor accordeon, piano en harmonieorkest

Oratoria en cantates

1962 Dommen, scenisch oratorium voor mezzosopraan, tenor, 2 bariton, bas, gemengd koor, vrouwenkoor, kinderkoor, orkest, geluidsband en 5 acteurs
1976 Vinterkantate, cantate voor gemengd koor, hobo, trombone, slagwerk, orgel, viool en cello

Muziektheater

Opera's

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto
1963	Labyrinten Het Labyrint)	2 aktes	2 september 1967, Kopenhagen	Bent Nørgaard
1971-1972	Gilgamesh (Gilgamesj)	6 dagen en 7 nachten	4 april 1973, Aarhus	van de componist naar het Gilgamesj-Epos
1974-1979	Siddharta – Spil for den ventede ("Siddharta – Spel voor de verwachte")	3 aktes	19 maart 1989, Stockholm, Koninklijke Opera	van de componist en Ole Sarvig
1982	Det guddommelige Tivoli ("De goddelijke kermis")	2 aktes	1983, Århus	Adolf Wölfli, Ted Hughes, William Shakespeare, Friedrich Nietzsche
1988	Den uendelige sang bygger på Den afbrudte sang (The Never-ending Song); Brylluppet; Nedstigningen; Orfeus' død	3 delen		Ulla Ryum, Marie Lalander, de componist en verschillende antieke schrijvers
1995-1996	Nuit des hommes	2 aktes	1996, Kopenhagen	Guillaume Apollinaire

Balletten

Voltooid in	titel	première	libretto
1964-1968	Den unge mand skal giftes	1965, Deense televisie; 1967, Kopenhagen (toneel)	I. Ionesco
1967	Tango Chikane	1967, Kopenhagen	F. Flindt
1984	Kropsdrøm (Body Dream)
1985	Tre søskende (Three Siblings)
1986	Ildnatten

Werken voor koren

1954 Aftonland, voor gemengd koor
1955 Overstået angst, voor gemengd koor
1957 To pastoraler, voor tenor solo, mannenkoor en orkest
1957 Triptychon, voor gemengd koor en orgel
1959 Sinfonia profana, klarinet en vierstemmig mannenkoor
1960 Strandvalmue, voor zesstemmig gemengd koor (SAATBB)
1961 Landskabsbillede, voor gemengd koor
1962 Golgatha, voor gemengd koor
1971 Oluf Strangesøn, voor gemengd koor en 3 slagwerkers
1974 Singe die Gärten, mein Herz, die du nicht kennst, voor dubbelkoor (SSAATTBB), dwarsfluit, klarinet, hoorn, 2 slagwerkers, harp, piano en cello
1975-1976 Frostsalme, voor gemengd koor
1976-2000 Nu dækker sne den hele jord, voor gemengd koor, 4 eufonia, Es tuba, 2 Bes tuba's
1977 Den afbrudte sang, voor gemengd koor en instrumenten
1977 Kredsløb, voor gemengd koor
1977 Orfeus' Dansevise, voor gemengd koor en 5 slagwerkers
1979-1980 Tidligt forårs danse, voor gemengd koor, hobo, 4 slagwerkers en dansers ad libitum
1979-1980 Wie ein Kind, voor gemengd koor
1981 Slå dørene op, voor kinderkoor, gemengd koor en instrumenten
1982 3 motetter til "Agnus Dei", voor gemengd koor
1982 HIL DI(n)G ROSENBERG, voor gemengd koor
1983 Afbrudt højsang, Skrig og Drikkevise, voor gemengd koor
1985 Den foruroligende Ælling, voor gemengd koor en geluidsband
1989 La Peur, As It Were, voor twee gemengde koren
1993 Og der skal ikke mere gives tid, voor gemengd koor
2000 Morgenmyte, voor gemengd koor
2000 Mytisk Morgen, voor gemengd koor en basklarinet
2002 Rêves en pleine lumière, voor gemengd koor
2009 Piet Hein Suite, voor driestemmig vrouwenkoor en vijfstemmig gemengd koor

Vocale muziek

1955-1956 To recitativer, voor alt en cello
1956 Sånger från Aftonland, voor alt, dwarsfluit, viool, altviool, cello en harp
1960 Af Tue Bentsøns viser, voor bariton en piano
1960 Det skete i de dage, voor zangstem, acteurs, kinderkoor, blokfluiten, slagwerk en strijkers
1963-1965 Tre kærlighedssange, voor alt en orkest
1971 Wenn die Rose sich selbst schmückt, schmückt sie auch den Garten, voor sopraan, altfluit, slagwerk en contrabas
1975 Fons laetitiae, voor tenor/luit of sopraan/harp
1975 Nova Genitura, voor sopraan, viool, blokfluit, viola da gamba, luit en klavecimbel
1978 Seadrift, voor sopraan, viool, dwarsfluit+crumhorn, viola da gamba/cello, klavecimbel/piano, gitaar en slagwerk
1982-1984 Plutonian Ode, voor sopraan en cello
1987-1988 L'enfant et l'aube, voor sopraan, tenor, dwarsfluit, klarinet, slagwerk, piano en cello
1991 Tre Magdalena Sange, voor alt en piano
1991-1992 Sommerpræludium og to årstidssange, voor sopraan en orgel
2000 Drømmeduo, voor alt, bariton, piano en accordeon
2003-2004 Lygtemændene tager til byen, voor sopraan, mezzosopraan, tenor, blokfluiten, gemengd koor en orkest
2003-2004 The Will-o'-the-Wisps go to Town, voor sopraan, mezzosopraan, tenor, gemengd koor en orkest

Kamermuziek

1955-1958 Ni danske sange, voor viool en piano
1959 Tre Miniaturer, voor strijkkwartet
1960 Trompetmusik I-II, voor 2 of 3 trompetten
1962 Titanic, voor spreker en geluidsband
1963 Det er ikke til at bære, voor dwarsfluit, trompet, elektrische gitaar, piano, viool en contrabas
1966 Stumspil, voor dwarsfluit, trompet, viool, contrabas en piano
1968 Kejsertrio, voor klarinet, viool en piano
1969 Dreamscape, voor strijkkwartet en geluidsband
1969 Inscape, voor strijkkwartet
1969 Musaic, voor 5 cornetten, 3 trombones en elektronica
1970 "Time is a River without Banks" (Marc Chagall says ...), voor viool en geluidsband
1970 Whirls' World, voor blazerskwintet
1977 Cantica, voor cello en piano
1985 9 Friends, voor accordeon en piano
1986 Tintinnabulary, voor strijkkwartet
1988 Syn, voor kopersextet (2 trompeten, 2 hoorns, 2 trombonse/2 eufonia
1992-1993 Cao shu, voor klarinet en piano
1992-1993 Roads to Ixtlan, voor saxofoonkwartet
1992-1993 Strijkkwartet nr. 7
1992-1995 Det er bare noget han bilder sig ind, voor trompet, trombone en piano
1992-1995 It's All His Fancy, That, voor trompet, trombone en piano
1993 Scintillation, voor dwarsfluit, klarinet, hoorn, piano, viool, altviool en cello
1993-1994 Strijkkwartet nr. 7
1994 Viltir Svanir, voor saxofoonkwartet
1994-1995 Dansere omkring Jupiter, voor saxofoonkwartet
1995-1997 Strijkkwartet nr. 8
2000 Day's Early Nightmare, voor strijkkwartet
2001 Jack of Diamonds, voor dwarsfluit en gitaar
2001 Strijkkwartet nr. 9
2003 Gennem Torne, voor dwarsfluit, klarinet en strijkkwartet
2004-2005 Strijkkwartet nr. 10
2005 Delta, voor saxofoon, cello en piano
2007-2008 Out of the Cradle Endlessly Rocking, voor klarinet/basklarinet, viool, cello en piano

Werken voor orgel

1955 Fem orgelkoraler
1956 Preludio Féstivo
1958 Partita concertante
1971 Canon
1988 Trepartita
1992 Jeg ved et evigt himmerig
1992 Mattinata
1992 Notturno

Werken voor piano

1957 Sonate nr. 2
1959 Ni studier
1959 Skitser
1967-1968 Grooving
1983 Achilles en de schildpad
1989 Remembering
1994 Tre Magdalena-strofer
1997 Unendlicher Empfang, voor twee piano's
2007 Maj på vej

Werken voor klavecimbel

1990 Gemini Rising

Werken voor beiaard

1994-1995 Luftkasteller – 2 stykker for klokkespil

Werken voor harp

1982 Lille dans
1989 The color is black
2002 Consolazione

Werken voor gitaar

1976 Genkomster
1978 In Memory Of...
1981 Papalagi
1985 Spar konge, dame og Es
1985-2001 Tales from a Hand, een serie van suites
1989 Klør mellem Jokere
1997 Wasser und Rosen von Ispahan oder Schiras, voor twee gitaren
1997-1998 Morgenstund
1999 Rondino Amorino
2001 Da Ruder Konge var Knægt

Werken voor accordeon

1966 Le bal somnambule
1967 Anatomisk Safari
1997 Eremitkrebs-tango

Werken voor slagwerk

1964 Rondo for seks, voor zes slagwerkers
1979 Isternia, voor cimbalom/marimba
1982 I Ching
1983 Square and Round, voor 6 slagwerkers
1985 Clima 2000 – Energy Free, voor slagwerk
1985 Energy Fields Forever
1986 En lys time, voor slagwerk-ensemble
1986-1987 Poème
1991-1993 Echo-Zone Trilogy, voor twee slagwerkers
1994-1995 Det veltempererede slagtøj, voor twee slagwerkers

Filmmuziek

1962 Oslo
1966 Den røde kappe
1967 Kongens Enghave
1987 Babettes gæstebud
1993 Amled – Prinsen af Jylland (Hamlet, Prince of Denmark)
2002 Krig

Elektronische muziek

1968 Den fortryllede skov, voor geluidsband
1968 Det store bælt, voor geluidsband
1970 Kalendermusik, voor geluidsband
1970 Årsfrise, voor geluidsband
1985 Fra de evigt fjernere stjerner, voor geluidsband
1986 Najader, voor geluidsband
1995 Circus City, voor geluidsband

Eerbetoon

in 2016 werd de Ernst von Siemens Muziekprijs aan hem toegekend

Publicaties

(da) samen met Anker Fjeld Simonsen: Er temporelationer overtonerelationer? Prolog til naturvidenskabelig musikopfattelse eller blindgyde, Kommentar til "Havense Grundrone – (findes den?)" af Per Nørgård. in: Dansk Musikridsskrift. 60 (1985/86), p. 91-93.
(da) Havenes grundtone (findes den?). in: Dansk Musiktidsskrift. 59 (1984/85), p. 294-296.
(da) "At handle, eller ikke at handle". Is that a question? Refleksioner over to operaer., in: Nutida Musik. 26 (1982/83), Nr. 3, S. 3-6.
(da) samen met Henning Urup, Bjørn Dinna, Ivan Hansen: Forholdet mellem musik og dans – Specielt belyst ud fra en analyse af "Tidligt Forars Danse" af Per Nørgård og Dinna Bjern, in: Musik og Forskning. 7 (1981), p. 191-239.
(da) samen met Sven Erik Werner: Om manen, tilvaerelsen og sidan ..., in: Dansk Musiktidsskrift. 44 (1969), p. 72-75.
(da) Rundtomkringogallevegne: i "Labyrinten", in: Dansk Musiktidsskrift. 42 (1967), p. 68-70.

Bibliografie

Jozef Robijns, Miep Zijlstra: Algemene muziek encyclopedie, Haarlem: De Haan, 1979-1984, ISBN 978-90-228-4930-9
(en) Stewart Gordon: A History of Keyboard Literature. Music for the Piano and its Forerunners, New York: Schirmer Books, 1996, 566 p., ISBN 978-0-534-25197-0
(da) Gerhard Schepelern: Operaens historie i Danmark 1634-1975, Kobenhaven: Rosinante, 1995, 366 p., ISBN 87-161-4112-1
(da) Karl Aage Rasmussen: Noteworthy Danes: portraits of eleven Danish composers, Copenhagen: Edition Wilhelm Hansen AS, 1991. 118p., ISBN 87-598-0526-9
(en) Knud Ketting: Danish music after Carl Nielsen, Copenhagen: Danish Music Information Centre, 1990
(da) Erling Kullberg: Per Nørgård og den delte opmaerksomhed, in: Festskrift Søren Sørensen: 1920 29. september 1990, red.: Finn Egeland Hansen, København: D. Fog, 1990. 310 p.
(da) Erling Kullberg: Den hierarkiske musik: en introduktion til Per Nørgårds kompositionsteknik omkring midten af 70'erne, in: Dansk Musiktidsskrift. 52 (1977/78), p. 97-105.
(en) David Arthur Moore: Part I: Winter concerto for tuba and wind orchestra (original composition) – Part II: Per Noergaard's "Spell" for clarinet, cello and piano – an analysis, Eastman School of Music (Rochester, N.Y.). 1986 (dissertatie)).
(en) Jean Christensen: Per Nørgård's works for early music ensemble, Journal of the Viola da Gamba Society of America. 22 (1985), p. 35-41.
(da) Danske komponister af i dag, en vaerkfortegnelse, Kopenhagen: Dansk Komponistforening, 1983
(en) Composium annual index of contemporary compoitions, Los Angeles: Crystal Record, 1983
(da) Birgit Bjornum: Per Nørgårds kompositioner: en kronologisk-tematik fortegnelse over vaerkerne 1949-82, Kopenhagen: William Hansen 1983. 247 p.
(da) Erling Moldrup: Noter fra en musiker-nogle guitarvaerker af Per Nørgård, Dansk Musiktidsskrift. 57 (1982/83), p. 26-31.
(da) Hans Gefors: En skiss av innehallet i Per Nørgårds musik, in: Nutida Musik. 22 (1978/79) H. 2, p. 49-55.
(da) Nils Schiorring: Musikkens historie i Denmark, Bind 3 (1870-1970), Kopenhagen: Politikens Forlag, 1978
(pl) Zbigniew Piotrowski: "Seria nieskonczona" Pera Nørgårda (Per Nørgårds "unendliche Serie"), in: Ruch Muzyczny. 21 (1977), nr. 5, p. 5-7.
(da) Bayan Northcott: Per Nørgårds Tredje Symfonia view from abroad, in: Dansk Musiktidsskrift. 51 (1976/77), p. 145-151.
(en) John H. Yoell: The nordic sound: explorations into the music of Denmark, Norway, Sweden, Boston: Crescendo Publishing Co., [1974], viii, 264 p.
(da) Lars Bisgaard: Per Nørgårds 2. Symfoni: en rejsebeskrivelse, in: Dansk Musiktidsskrift. 49 (1974/75), p. 28-31 en 57-61.
(da) Poul Nielsen: Abent brev til Per Nørgård, in: Dansk Musiktidsskrift. 48 (1973/74), p. 8-10.
(da) Goran Bergendal: Tids och rumslosa konstanter. Samtal med Per Nørgård om hans komposition Te Deum, in: Nutida musik. 16 (1972/73) H. 4, p. 15-17.
(da) Jørgen I. Jensen: Nogle indfaldsveje til Per Nørgårds "canon", in: Dansk Musiktidsskrift. 47 (1972/73), p. 128-130, 160-163, 188 en 190.
(de) Ib Planch Larsen: Porträt Per Nørgård, Melos. 39 (1972), p. 220-222. Noseda, Gustavo Adolfo
(da) Bo Holten, Kire Hansen: Rejsen md i den gyldne skaerm: en analyse af Per Nørgårds vaerk i to satser for kammerorkester, in: Dansk Musiktidsskrift. 46 (1971), p. 232-236.
(de) Peter Hoch: Per Nørgård – Ein Komponist und seine Beziehungen zum Akkordeon, in: Der Volksmusiklehrer. 18 (1969), p. 96-104.
(en) Vagn Kappel: Contemporary Danish composers against the background of Danish musical life and history, Kopenhagen: Det Danske Selskab, 1967
(da) Mogens Andersen: Per Nørgårds "Konstellationer", in: Dansk Musiktidsskrift. 34 (1959), p. 138-144.
(da) Helmer Norgaard: Mens vi venter ... Per Norgaard's debut, Norsk Musikkultur. 5 (1956), p. 43-45.

Externe links

(en) Officiële internetpagina
(en) Per Nørgård in de Internet Movie Database