Plesiosauroidea

superfamilie uit de orde Plesiosauria

De Plesiosauroidea[1][2] zijn een superfamilie of klade van uitgestorven in zee levende carnivore reptielen. De groep wordt ingedeeld in verschillende kladen, waarvan de meeste een lange nek hadden. Één groep, de Polycotylidae, had een korte nek. Plesiosauroïden zijn bekend uit het Jura en Krijt.

Plesiosauroidea
Status: Uitgestorven
Fossiel voorkomen: Vroeg-Jura tot Laat-Krijt
Kronosaurus (Pliosauroidea) heeft een Woolungasaurus (Plesiosauroidea) gevangen.
Taxonomische indeling
Rijk:Animalia (Dieren)
Stam:Chordata (Chordadieren)
Klasse:Reptilia (Reptielen)
Superorde:Sauropterygia
Orde:Plesiosauria
Superfamilie
Plesiosauroidea
Welles, 1943
Leptocleidus
Afbeeldingen op Wikimedia Commons Wikimedia Commons
Plesiosauroidea op Wikispecies Wikispecies
(en) World Register of Marine Species
Portaal  Portaalicoon   Biologie
Herpetologie

Plesiosauroidea verschenen in het Vroeg-Jura (Laat-Sinemurien) en bloeiden tot het uitsterven van K-PG, aan het einde van het Krijt. De oudste bevestigde plesiosauroïde is Plesiosaurus zelf, omdat onlangs alle jongere taxa pliosauroïden bleken te zijn. Hoewel het diapside reptielen uit het Mesozoïcum waren die gelijktijdig met de dinosauriërs leefden, behoorden ze niet tot die laatste.

Geschiedenis van ontdekking

bewerken

De eerste complete plesiosauroïde skeletten werden gevonden in Engeland in het begin van de 19e eeuw, en behoorden tot de eerste fossiele gewervelde dieren die door de wetenschap werden beschreven. In 1943 werd een superfamilie Plesiosauroidea benoemd door Welles. Formeel is echter Gray de nominale auteur omdat hij in 1825 de Plesiosauridae benoemde.

Een klade Plesiosauroidea werd in 2010 gedefinieerd door Hilary Ketchum en Roger Benson als de groep bestaande uit Plesiosaurus dolichodeirus en alle soorten nauwer verwant aan Plesiosaurus dan aan Pliosaurus brachydeirus.

Beschrijving

bewerken

Plesiosauroïden hadden een breed lichaam en een korte staart. Ze behielden hun voorouderlijke twee paren ledematen, die zich ontwikkelden tot grote flippers.

Door tanden is vastgesteld dat verschillende zeebewonende reptielen, waaronder plesiosauroïden, een warmbloedig metabolisme hadden vergelijkbaar met dat van zoogdieren. Ze konden endotherme warmte genereren om te overleven in koudere habitats.

Evolutie

bewerken

Plesiosauroïden evolueerden uit eerdere basalere vormen. Er zijn een aantal families van plesiosauroïden, die hetzelfde algemene uiterlijk behouden en worden onderscheiden door verschillende specifieke details. Deze omvatten de Plesiosauridae, niet-gespecialiseerde types die beperkt zijn tot het Vroeg-Jura; Cryptoclididae (bijvoorbeeld Cryptoclidus), met een middellange nek en enigszins gedrongen bouw; Elasmosauridae met zeer lange, flexibele nek en kleine hoofden en de Cimoliasauridae, een slecht bekende groep kleine uit het Krijt stammende vormen. Volgens traditionele classificaties hebben alle plesiosauroïden een kleine kop en lange nek, maar in recente classificaties is een Krijt-groep met korte hals en grote kop, de Polycotylidae, opgenomen onder de Plesiosauroidea, in plaats van onder de traditionele Pliosauroidea.

In tegenstelling tot hun pliosauroïde neven, waren plesiosauroïden (met uitzondering van de Polycotylidae) waarschijnlijk trage zwemmers. Het is waarschijnlijk dat ze langzaam onder het oppervlak van het water zwommen, met behulp van hun lange flexibele nek om hun hoofd in positie te brengen om onvoorzichtige vissen of cephalopoden te grijpen. Hun vier-flipper-zwemaanpassing kan hen uitzonderlijke wendbaarheid hebben gegeven, zodat ze hun lichaam snel konden roteren als een hulpmiddel om prooien te vangen.

In tegenstelling tot veel reconstructies van plesiosauroïden, zou het onmogelijk voor ze zijn geweest om hun hoofd en lange nek boven het oppervlak te tillen, in de 'zwaanachtige' pose die vaak wordt getoond. Zelfs als ze hun nek in die mate hadden kunnen buigen (wat ze niet konden), zou de zwaartekracht hun lichaam naar voren hebben getipt en het grootste deel van de zware nek in het water hebben gehouden.

Op 12 augustus 2011 beschreven onderzoekers uit de Verenigde Staten een fossiel van een zwangere plesiosauriër, gevonden op een boerderij in Kansas in 1987. De plesiosauroïde Polycotylus latippinus bevestigde dat deze roofzuchtige mariene reptielen levendbarend waren met enkele grote nakomelingen - in tegenstelling tot de gebruikelijke voortplanting van mariene reptielen, waarbij doorgaans een groot aantal kleine jongen betrokken zijn. Vóór deze studie werden plesiosauriërs soms afgebeeld terwijl ze uit het water kropen om eieren te leggen op de manier van zeeschildpadden, maar experts hadden lang vermoed dat hun anatomie niet geschikt was voor voortbeweging op het land. De volwassen plesiosauriër meet vier meter lang en de juveniel is anderhalve meter lang.

Taxonomie

bewerken

Een stamboom van de Plesiosauria van Druckenmiller & Russell uit 2008, waarin de plaats, fytogenie en taxonomie van de Plesiosauroidea te zien zijn. De plaats van de Thalassiodracon is erg onzeker.

Plesiosauria

Simosaurus


unnamed

Cymatosaurus


unnamed

Augustasaurus


unnamed
Plesiosauroidea

Thalassiodracon



Plesiosaurus



Plesiopterys


unnamed

Cryptoclidus


unnamed

Muraenosaurus



Elasmosauridae





BMNH R. 1336



BMNH49202



Pliosauroidea

Meyerasaurus


unnamed

Rhomaleosaurus


unnamed

Macroplata


unnamed

Pliosauridae


Leptocleidoidea

Leptocleididae



Polycotylidae