Wikipedia

Rechten van Natuur

Rechten van de Natuur of ook wel Rechten van de Aarde is een juridische en filosofisch concept dat de rechten beschrijft van ecosystemen en soorten (planten en dieren), volgens sommigen vergelijkbaar met het concept Rechten van de mens. Op de grens van milieurecht en klimaatrechtspraak ontstaat een geheel nieuwe rechtsgrond bij het erkennen van de rechten van het natuurlijk milieu zelf, of onderdelen ervan zoals de rechten van een rivier, een landschap, of de lucht. Bij uitbreiding horen ook planten rechten te hebben. De motivatie loopt enigszins parallel met die voor dierenrechten.

In de jaren 70 kwam het principe in de Verenigde Staten aan de orde: in 1972 was een rechter bij het Hooggerechtshof van de Verenigde Staten van oordeel dat planten en ecologische entiteiten een juridisch belang konden hebben.[1], en publiceerde Christopher D. Stone, zoon van onderzoeksjournalist I.F. Stone, zijn theorie over de rechten van onder meer bomen.[2] Als aan bedrijven rechten worden toegekend, zo redeneerde hij, dan ook aan natuurlijke objecten zoals bomen.

Rechten van Natuur in wetten

bewerken

Vanaf het jaar 2000 groeide het aantal wetten en uitspraken van rechters waarin rechten van natuur zijn vastgelegd. In 2006 erkende de eerste VS-gemeente de rechten van de natuur binnen haar grenzen. In Ecuador werden de rechten van de natuur in 2008 in artikel 71 van de grondwet opgenomen, een wereldprimeur in het milieurecht.[3][4] In 2012 keurde het Boliviaanse parlement de Ley de Derechos de la Madre Tierra (“Wet Rechten van Moeder Aarde”) goed.[5] De rivier als rechtssubject stond centraal bij klimaatgerelateerde rechtszaken in Colombia in 2018.[6] De volgende voorbeelden zijn er maar een paar: de Verenigde Naties heeft in 2019 erkend dat 'Earth Jurisprudence' de snelst groeiende juridische beweging van de 21e eeuw is.[7] Op de website van het 'Harmony with Nature' programma van de Verenigde Naties kun je een overzicht vinden van de landen die dit concept[8] hebben vastgelegd.

Verdragen

bewerken

Nieuw-Zeeland

bewerken

In 2017 is een verdrag met de Maori getekend dat de rivier Whanganui als een rechtspersoon erkent.[9]

Gerechtelijke uitspraken

bewerken

Bangladesh

bewerken

In 2019 deed het Hooggerechtshof in Bangladesh een uitspraak betreffende de vervuiling en illegale ontwikkelingen langs de rivier Turag die deel uitmaakt van het stroomgebied van de rivier Buriganga. In haar oordeel erkende het Hooggerechtshof de rivier als een levende entiteit met rechten en dat dit betekent dat deze uitspraak van toepassing is op alle rivieren in Bangladesh. Het gerecht beval de Nationale Rivierbeschermingscommissie om als beschermer van de Turaq en andere rivieren op te treden.[10]

Bewegingen

bewerken

Nederland

bewerken

In Nederland wordt er sinds 2015 in toenemende aandacht gevraagd voor en onderzoek gedaan naar het concept Rechten van de Natuur door diverse kennisinstellingen en maatschappelijke initiatieven, zoals het Parlement van de Dingen (2015) en de Ambassade van de Noordzee (2018), die is opgericht vanuit het uitgangspunt dat de Noordzee van zichzelf is. Sinds 2024 bestaat er ook een 'Stichting Rechten van de Natuur' die het concept actief uitdraagt en wil ondersteunen. De Stichting heeft een overzicht gepubliceerd van alle Rechten voor de Natuur initiatieven in Nederland.[11] Twee voorbeelden: in Nederland is de petitie 'Maas in de wet' [12] van de organisatie Maas Cleanup om rechten aan de rivier de Maas toe te kennen op dinsdag 29 maart 2022 [13] aangeboden aan de Tweede Kamer. In 2022 is de stichting Bos dat van Zichzelf is[14] opgericht die ernaar streeft om als eerste in Nederland rechten te geven aan een stuk bos.

In de media

bewerken

Sinds 2015 verschijnen er regelmatig berichten in de Nederlandse media [15][16] over Rechten van de Natuur, vaak in relatie tot de Nieuw-Zeelandse Whanganui-rivier die een rechtspersoon werd. De documentaire Rights of Nature: A Global Movement [17] [18], geregisseerd door Isaac Goeckeritz, Hal Crimmel en Valeria Berros verkent de uitdagingen van het creëren van nieuwe juridische structuren om Rechten van Natuur te regelen. In 2023 en 2024 is er in Nederland aandacht besteed aan dit concept bij onder andere NRC[19], VPRO Tegenlicht[20], Nieuwsuur[21], Omroep Fryslan[22], Humberto Op Zondag.[23]

Boeken

bewerken
  • Stem van de Noordzee (2020). Laura Burgers, Eva Meijer, Evanne Nowak[24]
  • Compendium rechten voor natuur, case studies uit zes continenten (2022), Laura Burgers en Jessica den Outer [25] [26].
  • Rechten voor de Natuur, Jessica den Outer[27]
  • Oefeningen voor een Waterige Politiek (2023), Ambassade van de Noordzee [28]

Zie ook

bewerken
bewerken

Referenties

bewerken
  1. ↑ Opinie (“dissent”) van rechter William O. Douglas in en:Sierra Club v. Morton, 405 U.S. 727 (1972)
  2. ↑ (en) Stone, Christopher D. (1972-2010). Should Trees Have Standing?. Oxford University Press, pp. 264. ISBN 9780199736072.
  3. ↑ Ecuadoriaanse natuur krijgt recht op bestaan. de Volkskrant (29 september 2008). Geraadpleegd op 5 oktober 2019.
  4. ↑ (es) DERECHOS DE LA NATURALEZA (2012). Geraadpleegd op 5 oktober 2019.
  5. ↑ en:Law of the Rights of Mother Earth
  6. ↑ (en) Colombian Court Orders Government to Stop Deforestation, Protect Climate (5 april 2018). Gearchiveerd op 6 oktober 2019. Geraadpleegd op 5 oktober 2019.
  7. ↑ Harmony With Nature - UN Docs. www.harmonywithnatureun.org. Geraadpleegd op 16 januari 2024.
  8. ↑ Harmony with Nature.
  9. ↑ (en) The Guardian, New Zealand river granted same legal rights as human being, 16 maart 2017
  10. ↑ Bechtel, Sebastian, Legal rights of rivers – an international trend? (March 13, 2019). Gearchiveerd op 11 april 2020.
  11. ↑ Initiatieven - Rechten van de Natuur. www.rechtenvandenatuur.org. Geraadpleegd op 16 januari 2024.
  12. ↑ start petitie Maas in de wet (23 juni 2021).
  13. ↑ petitie Maas in de wet aanbieden aan de Tweede Kamer (29 maart 2022).
  14. ↑ Bos dat van Zichzelf is
  15. ↑ Stigter, Bianca, De Rivier is een rechtspersoon (22 augustus 2015).
  16. ↑ Middeldorp, Thijs, Wat als een rivier rechten krijgt? (7 mei 2016).
  17. ↑ Goeckeritz, Isaac, The Rights of Nature: A Global Movement (trailer) (25 juli 2018).
  18. ↑ Goeckeritz, Isaac, The Rights of Nature: A Global Movement (film) (31 maart 2020).
  19. ↑ Van den Berg, Mandula, Kan de Noordzee zelf meepraten over de toekomst? (21 september 2023).
  20. ↑ hoe de natuur steeds meer rechten krijgt. VPRO. Geraadpleegd op 16 januari 2024.
  21. ↑ Rechten voor de rivier?. nos.nl (4 januari 2024). Geraadpleegd op 16 januari 2024.
  22. ↑ No en Dan: Strijd voor natuur als rechtspersoon. www.omropfryslan.nl (24 september 2022). Geraadpleegd op 16 januari 2024.
  23. ↑ Jessica den Outer over het belang van rechten voor de natuur. RTL.nl. Geraadpleegd op 16 januari 2024.
  24. ↑ Burgers, Meijer, Nowak (1 november 2020). Stem van de Noordzee. Uitgeverij Boom. ISBN 9789024433315.
  25. ↑ Outer, den, Jessica, ... boekenpresentatie gister van het compendium ‘Rights of nature: case studies from six continents’... (3 februari 2022).
  26. ↑ Burger, Laura, Compendium rechten voor natuur, case studies uit zes continenten (2 februari 2022).
  27. ↑ (en) Rechten voor de natuur, Jessica den Outer | Boeken. lemniscaat.nl. Geraadpleegd op 16 januari 2024.
  28. ↑ Ambassade van de Noordzee (1 november 2024). Oefeningen voor een Waterige Politiek.
  29. ↑ Rechten van de Natuur. www.rechtenvandenatuur.org. Geraadpleegd op 16 januari 2024.
Overgenomen van "https://nl.wiki.x.io/w/index.php?title=Rechten_van_Natuur&oldid=68498078"