Reuzengraafskinken

geslacht uit de onderfamilie Acontinae Gray (1839)

Reuzengraafskinken[1] (Acontias) zijn een geslacht van hagedissen uit de familie skinken (Scincidae).

Reuzengraafskinken
Acontias orientalis
Taxonomische indeling
Rijk:Animalia (Dieren)
Stam:Chordata (Chordadieren)
Klasse:Reptilia (Reptielen)
Orde:Squamata (Schubreptielen)
Onderorde:Lacertilia (Hagedissen)
Infraorde:Scincomorpha (Skinkachtigen)
Familie:Scincidae (Skinken)
Onderfamilie:Acontinae
Geslacht
Acontias
Cuvier, 1817
Afbeeldingen op Wikimedia Commons Wikimedia Commons
Reuzengraafskinken op Wikispecies Wikispecies
Portaal  Portaalicoon   Biologie
Herpetologie
Acontias meleagris - 1700-1880 - afdruk - Iconographia Zoologica - Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam

Uiterlijke kenmerken

bewerken

Alle soorten hebben een langwerpig en slang-achtig lichaam zonder zichtbare poten. Aan de snuitpunt is een vergrote en verdikte rotraalschub aanwezig die door de lichtere kleur duidelijk opvalt. De meeste soorten bereiken een lichaamslengte tot enkele decimeters. De staart is ongeveer een derde van de totale lichaamslengte. De grootste soort is Acontias plumbeus, die een lichaamslengte kan bereiken van bijna vijftig centimeter exclusief de staart.[2]

Verspreiding en habitat

bewerken

De soorten komen voor in delen van Afrika en leven in de landen Angola, Botswana, Kenia, Mozambique, Namibië, Swaziland, Tanzania, Zambia, Zimbabwe en Zuid-Afrika. Elf soorten komen endemisch voor in Zuid-Afrika. Reuzengraafskinken leven in gebieden met een los substraat, zoals zand, waarin ze goed kunnen graven.[3]

Door de internationale natuurbeschermingsorganisatie IUCN zijn vijftien van de 23 soorten opgenomen. Twaalf soorten worden beschouwd als 'veilig' (Least Concern of LC), de Zuid-Afrikaanse soort Acontias richardi heeft 'gevoelig' (Near Threatened of NT) als beschermingstatus. De soorten Acontias rieppeli en Acontias poecilus worden als 'bedreigd' gezien (Endangered of EN).[4]

Levenswijze

bewerken

Alle soorten zijn eierlevendbarend (ovovivipaar). De vrouwtjes zetten dus geen eieren af maar baren levende jongen die direct zelfstandig zijn. Reuzengraafskinken leiden een gravend bestaan onder de grond. Van enkele soorten is bekend dat ze overdag zonnen om op te warmen. De meeste soorten jagen op ondergronds levende insecten zoals termieten. Van Acontias plumbeus is bekend dat ook gewervelde dieren worden buitgemaakt, zoals kikkers en kleine gravende reptielen.[3]

Naam en indeling

bewerken

De wetenschappelijke naam van het geslacht werd in 1817 voorgesteld door Georges Cuvier. Sommige soorten werden vroeger in het geslacht Microacontias geplaatst, zoals Acontias lineatus en Acontias litoralis. Deze groep wordt tegenwoordig echter niet meer erkend.

Er zijn 23 verschillende soorten beschreven, inclusief de pas in 2018 ontdekte soorten Acontias albigularis en Acontias wakkerstroomensis. Deze soorten worden in veel literatuur nog niet vermeld.

Naam Auteur Verspreidingsgebied
Acontias albigularis Conradie, Busschau & Edwards, 2018 Zuid-Afrika
Acontias aurantiacus Peters, 1854 Botswana, Mozambique, Zimbabwe, Zuid-Afrika
Acontias bicolor Hewitt, 1929 Zimbabwe
Zuid-Afrikaanse pootloze skink
(Acontias breviceps)
Essex, 1925 Zuid-Afrika
Acontias cregoi Boulenger, 1903 Zuid-Afrika
Acontias gariepensis Fitzsimons, 1941 Botswana, Namibië, Zuid-Afrika
Acontias gracilicauda Essex, 1925 Zuid-Afrika
Acontias jappi Broadley, 1968 Zambia, Angola
Acontias kgalagadi Lamb, Biswas & Bauer, 2010 Angola, Botswana, Namibië, Zuid-Afrika
Acontias lineatus Peters, 1879 Namibië, Zuid-Afrika
Acontias litoralis Broadley & Greer, 1969 Zuid-Afrika
Acontias meleagris Linnaeus, 1758 Zuid-Afrika
Acontias namaquensis Hewitt, 1938 Zuid-Afrika
Acontias occidentalis Fitzsimons, 1941 Angola, Namibië, Zuid-Afrika, Zimbabwe
Acontias orientalis Hewitt, 1938 Zuid-Afrika
Acontias percivali Loveridge, 1935 Kenia, Tanzania
Acontias plumbeus Bianconi, 1849 Swaziland, Mozambique, Zimbabwe, Zuid-Afrika
Acontias poecilus Bourquin & Lambiris, 1996 Zuid-Afrika
Acontias richardi Jacobsen, 1987 Zuid-Afrika
Acontias rieppeli Lamb, Biswas & Bauer, 2010 Zuid-Afrika
Acontias schmitzi Wagner, Broadley & Bauer, 2012 Zambia
Acontias tristis Werner, 1910 Zuid-Afrika
Acontias wakkerstroomensis Conradie, Busschau & Edwards, 2018 Zuid-Afrika

Bronvermelding

bewerken