SMER - sociálna demokracia

SMER – Sociálna Demokracia is de grootste sociaaldemocratische partij van Slowakije. De naam betekent letterlijk Richting - Sociaaldemocratie. Vóór 1 januari 2005 was de naam SMER (tretia cesta), hetgeen Richting (Derde Weg) betekent. De naam wordt dikwijls afgekort als Smer. Partijvoorzitter is Robert Fico.

Richting – Sociaaldemocratie
Personen
Partijleider	Robert Fico
Algemene gegevens
Actief in	Slowakije
Richting	Centrumlinks tot links
Ideologie	Linksnationalisme Sociaal-conservatisme Sociaaldemocratie Russofilie
Europese fractie	Niet-ingeschrevenen
Europese organisatie	Partij van Europese Socialisten (opgeschort)
Website	www.strana-smer.sk
Portaal    Politiek

Geschiedenis

Ontstaan

De partij ontstond in 1999 als afsplitsing van de Partij van de democratische linksen ("Strana demokratickej ľavice", SDĽ), die als opvolgster van de Communistische Partij van Slowakije was ontstaan. Onder het leiderschap van Robert Fico groeide de SMER snel uit tot de populairste partij van Slowakije, terwijl de aanhang van de SDĽ gestaag achteruitging. In 2002 deed de SMER voor het eerst mee aan de verkiezingen voor de Nationale Raad (het Slowaakse parlement).

Fusie

Op januari 2005 kwam het tot een samensmelting van de SMER met de volgende kleine sociaaldemocratische partijen:

• Strana demokratickej ľavice
• Sociálnodemokratická alternatíva (Sociaal-Democratisch Alternatief) – een kleine moderne sociaaldemocratische partij, die was ontstaan door een latere afsplitsing van de SDĽ
• Sociálnodemokratická strana Slovenska (Sociaal-Democratische Partij van Slowakije) – een in 1990 opgerichte partij, die bekend raakte onder het voorzitterschap van Alexander Dubček

De aldus ontstane partij werd hernoemd tot SMER – Sociálna demokracia.

Macht

Bij de parlementsverkiezingen van 2006 werd de SMER voor het eerst de grootste partij van Slowakije, een status die zij ook bij de volgende drie verkiezingen behield. Partijleider Robert Fico was meermaals premier van Slowakije en tussen 2012 en 2016 beschikte de SMER zelfs over een absolute meerderheid, waardoor de partij alleen kon regeren.

Toen premier Fico in maart 2018 aftrad na de moord op de journalist Ján Kuciak, werd Peter Pellegrini binnen de partij naar voren geschoven als premier. Hij fungeerde tijdens de parlementsverkiezingen van februari 2020 tevens als lijsttrekker. De SMER leed echter een forse nederlaag en verloor daarbij na 14 jaar haar dominantie als grootste partij. Kort na de verloren verkiezingen stapte Pellegrini na een conflict met Fico uit de partij om een eigen partij op te richten: HLAS – sociálna demokracia. Een deel van de SMER-leden volgde hem, maar Fico's populariteit bleef onder kiezers onverminderd groot.

Verkiezingsresultaten

Nationale Raad

De SMER behaalde de volgende resultaten bij de Slowaakse parlementsverkiezingen:

Jaar	Lijsttrekker	Zetels	Percentage	Positie
2002	Robert Fico	25 / 150	13,5%	oppositie
2006		50 / 150	29,1%	coalitieregering (SMER, SNS, ĽS-HZDS)
2010		62 / 150	34,8%	oppositie
2012		83 / 150	44,4%	eenpartijregering
2016		49 / 150	28,3%	coalitieregering (SMER, SNS, Most-Híd)
2020	Peter Pellegrini	38 / 150	18,3%	oppositie
2023	Robert Fico	42 / 150	22,9%	coalitieregering (SMER, HLAS-SD, SNS)

Slechts bij de verkiezingen van 2002 en 2020 kwam de SMER niet als de grootste partij uit de bus.

Europees Parlement

De SMER behaalde de volgende resultaten bij de Europees Parlementsverkiezingen:

Jaar	Lijsttrekker	Zetels	Percentage
2004	Monika Beňová	3 / 14	16,9%
2009	Boris Zala	5 / 13	32%
2014	Maroš Šefčovič	4 / 13	24,1%
2019	Monika Beňová	3 / 14	15,7%

Normaal gesproken behoort de SMER op Europees niveau tot de Partij van Europese Socialisten (PES) en maakt het in het Europees Parlement deel uit van de Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten (S&D). In oktober 2023 werd de SMER door beide groepen echter geschorst nadat het op nationaal niveau een regering had gesmeed met de nationalistische Slowaakse Nationale Partij. Eerder werd het lidmaatschap van de partij om dezelfde reden ook al opgeschort (2006–2008) of werd daarvoor gepleit (2015). De populistische en pro-Russische standpunten die partijleider Fico inneemt lagen hieraan ten grondslag.

Referenties

Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Smer – sociálna demokracia op de Duitstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.

Partij van Europese Socialisten (PES)

Bronnen, noten en/of referenties