San Sebastián (Spanje)
San Sebastián (Spaans) of Donostia (Baskisch) is een stad en gemeente in de Spaanse autonome regio Baskenland, in het noorden van Spanje. Het is de hoofdstad van de provincie Gipuzkoa en had in 2019 een inwonertal van 187.415.[1] De agglomeratie had in dat jaar een inwonertal van ongeveer 450.000 inwoners en was daarmee de achttiende agglomeratie van Spanje.
Gemeente in Spanje 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
  | |||
| Situering | |||
| Autonome regio |  Baskenland
| ||
| Provincie | Gipuzkoa | ||
| Coördinaten | 43° 19′ NB, 1° 59′ WL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 60,89 km² | ||
| Inwoners (1 januari 2016) |
186.064 (3056 inw./km²) | ||
| Burgemeester | Eneko Goia | ||
| Overig | |||
| Postcode(s) | 20000 | ||
| Provincie- en gemeentecode |
20.069 | ||
| Website | www.donostia.eus | ||
| Foto's | |||
.jpg)
| |||
| |||
De stad ligt aan de Cantabrische Zee, dicht bij de grens met Frankrijk.
Geschiedenis
bewerkenAan het eind van de 19e eeuw verkoos koningin Isabella II San Sebastián als zomerresidentie. Zij verbleef in het Paleis van Aiete dat in 1878 was gebouwd. Nadat zij het land moest ontvluchten en de troon overliet aan haar zoon, Alfons XII, bracht ook hij, met zijn vrouw koningin Maria Christina de zomers door in de stad. Ook na het overlijden van haar man bleef Maria Christina, nu regentes van Spanje, naar de stad komen en gaf opdracht tot de bouw van het Paleis van Miramar aan de rand van de baai La Concha. Onder haar invloed ontwikkelde San Sebastián zich tot een elegante badplaats, de voornaamste zomerbestemming voor de Spaanse aristocratie en bourgeoisie en zodoende ook tot een belangrijk vakantie-oord voor aristocratie van elders uit Europa. De stad groeide in deze tijd snel, met de aanleg van het uitbreidingsplan Ensanche de Cortázar dat deze elegantie moest weerspiegelen en waar veel gebouwen in art-nouveaustijl zijn opgetrokken. Dit deel zou zich later ontwikkelen tot het eigenlijke centrum van de stad, aangezien de oude binnenstad, Parte Zaharra, met zijn kleine, smalle straatjes, niet voldeed aan de eisen van een modern stadscentrum.
Geografie
bewerkenTopografie
bewerkenSan Sebastián ligt aan een baai van de Golf van Biskaje, La Concha, en bij de monding van de rivier de Urumea. De binnenstad en het centrum van de stad liggen aan de zuidkant van de heuvel Urgull, ingeklemd tussen La Concha en de Urumea.
Het westen van de stad wordt gekenmerkt door La Concha, waarlangs twee stranden liggen: Playa de La Concha en Playa de Ondarreta. De opening van de baai aan de zeekant wordt omgeven door de heuvel Igueldo in het westen, de Urgull in het oosten, en in het midden van de opening ligt het eilandje Santa Clara.
In het oosten van de stad ligt op de rechteroever van de monding van de rivier de Urumea. Over deze rivier liggen een aantal monumentale bruggen. Vanaf de monding gezien zijn dat de Puente de Zurriola, Puente de Santa Catalina, Puente de María Cristina en Puente de Mundaiz.
Nog verder naar het oosten ligt de heuvel Ulía, en tussen deze heuvel en de rivier bevinden zich het strand Playa de Zurriola en de wijk Gros.
Districten en wijken
bewerken
Zie ook het artikel: Districten van San SebastianSan Sebastiaan is administratief ingedeeld in 17 districten, die elk weer bestaan uit een aantal buurten en wijken.
Het meest centrale district is Centro, dat weer bestaat uit verschillende wijken:
Klimaat
bewerken.PNG)
San Sebastián heeft een gematigd zeeklimaat (Cfb) volgens de klimaatclassificatie van Köppen, met een grote hoeveelheid neerslag. Met een jaarlijks gemiddelde van 1505 mm is het een van de natste steden van Spanje. De herfst is het natste seizoen, in de zomer valt er wat minder. Door het gematigde klimaat valt er weinig sneeuw: gemiddeld tussen de 1 en 3 dagen per jaar, met tussen de 5 en 10 dagen per jaar vorst.
De temperaturen zijn zacht en gematigd, met een gemiddelde van 15 ºC, hoewel de gevoelstemperatuur door de hoge luchtvochtigheid hoger kan liggen in de zomer, en lager in de winter. De maximale temperatuur ooit gemeten in de stad is 39 ºC; de laagste temperatuur was -12,1 ºC.
Op dagen met een zuidenwind kunnen er door het föhneffect temperaturen ontstaan tot 20 ºC in de winter en bijna 40 ºC in de zomer, de luchtvochtigheid daalt dan ook aanzienlijk. Dit duurt niet langer dan een paar uur of hooguit een paar dagen, als de wind plotseling naar het noordwesten draait en met veel wind koude, vochtige lucht aanvoert, ook wel bekend als de galerne.
Bij de aanvoer van koude lucht uit het noordoosten is San Sebastián de eerste stad in Spanje om dat te merken, door de nabijheid van Frankrijk en de omstandigheid dat die koude lucht niet over de zee gaat en zo niet opgewarmd wordt.
| Maand | jan | feb | mrt | apr | mei | jun | jul | aug | sep | okt | nov | dec | Jaar |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hoogste maximum (°C) | 21,0 | 25,6 | 28,0 | 30,5 | 33,2 | 38,0 | 39,0 | 38,6 | 36,3 | 30,0 | 25,6 | 22,0 | 39,0 |
| Gemiddeld maximum (°C) | 11,0 | 11,5 | 13,4 | 14,5 | 17,7 | 20,0 | 21,8 | 22,5 | 21,1 | 18,5 | 14,0 | 11,6 | 16,5 |
| Gemiddelde temperatuur (°C) | 8,5 | 8,7 | 10,3 | 11,3 | 14,4 | 16,9 | 18,9 | 19,5 | 18,0 | 15,5 | 11,3 | 9,1 | 13,5 |
| Gemiddeld minimum (°C) | 5,9 | 5,9 | 7,2 | 8,1 | 11,1 | 13,8 | 16,0 | 16,5 | 14,8 | 12,4 | 8,7 | 6,6 | 10,6 |
| Laagste minimum (°C) | −10,0 | −12,1 | −5,5 | −0,4 | 1,6 | 6,1 | 9,4 | 9,4 | 8,0 | 0,8 | −3,4 | −8,4 | −12,1 |
| Neerslag (mm) | 141 | 110 | 113 | 138 | 120 | 90 | 86 | 117 | 111 | 159 | 169 | 151 | 1.505 |
| Zonuren (uur/dag) | 3,1 | 3,8 | 4,6 | 5,2 | 5,8 | 6,3 | 6,3 | 6,1 | 6,0 | 4,5 | 3,4 | 3 | 4,8 |
| Regendagen (dag) | 13,2 | 11,6 | 12,4 | 13,4 | 12,2 | 10,6 | 9,8 | 10,5 | 10,1 | 11,8 | 13,0 | 12,4 | 141 |
| Relatieve luchtvochtigheid (%) | 75 | 74 | 74 | 77 | 78 | 82 | 82 | 83 | 79 | 75 | 76 | 75 | 77,5 |
| Bron: AEMET[2] | |||||||||||||
Bevolking
bewerkenIn 2019 had Donostia-San Sebastián een inwonertal van 187.415.[1] De agglomeratie had in dat jaar een inwonertal van ongeveer 450.000 inwoners en was daarmee de achttiende agglomeratie van Spanje.
- Bevolkingscijfers in duizendtallen. Annexaties: Zubieta (1857), Igueldo (1877), Alza (1940) en Astigarraga (1950, in 1991 weer zelfstandig). Bron: INE; 1857-2011: volkstellingen.
Bestuurlijke indeling
bewerkenDe gemeenteraad en de burgemeester van de stad houden kantoor in het stadhuis.
De gemeente Donostia-San Sebastián is ingedeeld in districten, die op hun beurt weer onder te verdelen zijn in wijken en buurten die echter geen administratieve betekenis hebben.
Zie het artikel districten van San Sebastian voor een lijst met de verschillende districtenEconomie
bewerkenHet toerisme is een belangrijke bron van inkomsten in de stad. Sinds aan het eind van de 19e eeuw de Spaanse monarchie de stad verkoos als zomerresidentie, heeft zij zich ontwikkeld tot een chique badplaats, met name onder invloed van koningin Maria Cristina. Getuigen hiervan zijn een aantal deftige hotels, zoals het Hotel Maria Cristina en het Hotel Londres, het stadhuis dat ooit als casino is gebouwd, en het kuuroord La Perla. Het strandtoerisme en andere vormen van toerisme verbonden met de zee zijn sindsdien een belangrijke sector gebleven in de economie van de stad. Ook komen er elk jaar veel bezoekers af op culturele evenementen, zoals het Internationaal filmfestival van San Sebastian, het Jazzfestival van San Sebastian en de Quincena musical.
Verkeer en vervoer
bewerken
Stadsvervoer
bewerkenDe metro van San Sebastian is een omgebouwde meterspoorlijn die sinds 1912 de stad verbindt met de Franse grens, de "topo" genoemd. Deze lijn wordt uitgebaat door de regionale spoorwegmaatschappij EuskoTren en is sinds 2012 een metro, hoewel de benaming "topo" nog steeds gangbaarder is en ook wordt gebruikt in officiële communicatie. Sinds dat jaar wordt de "topo" ook omgebouwd om daadwerkelijk als metro te functioneren, met de aanleg van meerdere nieuwe stations en een nieuwe tunnel onder het centrum van de stad, waardoor de metrostellen niet langer hoeven te keren op het kopstation Amara, maar door kunnen rijden en zo het centrum beter kunnen verbinden met de buitenwijken en voorsteden, voornamelijk in het oosten en het zuidwesten van de agglomeratie.
Naast de metro is er ook een fijnmazig netwerk van stadsbussen, dat zowel de buitenwijken met het centrum verbindt als de buitenwijken onderling.
Wegvervoer
bewerkenDoor de ligging nabij de Franse grens, is de omgeving van de stad een belangrijk knooppunt van wegen geweest, hoewel deze wegen tot de aanleg van de N-I niet door de stad kwamen, maar ten zuiden van de stad liepen, door Hernani en Astigarraga, om bij Irun over de grens te gaan.
De belangrijkste autopista's die naar of langs San Sebastián gaan, zijn de AP-1 uit de richting van Madrid, Burgos en Vitoria-Gasteiz, en de AP-8, tussen Bilbao en de Franse grens, waar die weg aansluit op de Franse snelweg A63 naar Bayonne en Bordeaux. Een andere belangrijke verbinding is de autovía A-15 in de richting van Pamplona.
De stad heeft twee ringwegen: een gevormd door de AP-1 en AP8, en een andere, dichterbij de stad, de GI-20. De belangrijkste invalswegen van de stad zijn de GI-11, GI-21 en GI-41.
Spoorwegen
bewerkenDaarnaast beschikt San Sebastián over een Cercanías-lijn, een voorstadstrein die de stad verbindt met het zuiden en het oosten van de agglomeratie. Deze biedt in het oosten op meerdere stations de mogelijkheid over te stappen op de metro. Om de aansluiting tussen het westen en het zuiden te verbeteren is er besloten tot de aanleg van het overstapstation Riberas de Loiola.
Op het hoofdstation van de stad stoppen tevens middellange en lange afstandstreinen die de stad verbindt met steden als Madrid, Barcelona, Zaragoza en Pamplona, en via een overstap in het station van de Franse grensplaats Hendaye is San Sebastián verbonden met steden in Frankrijk als Bayonne, Bordeaux en Parijs. Deze overstap is noodzakelijk omdat het Spaanse spoorwegnet over een andere spoorbreedte rijdt dan het Europese normaalspoor, namelijk over Iberisch breedspoor. De maatschappij EuskoTren verbindt de stad met een stoptrein over meterspoor met Bilbao.
In de toekomst zal San Sebastián aangesloten worden op het Spaanse hogesnelheidsnetwerk door middel van wat de Baskische Y wordt genoemd. Er is reeds begonnen met de aanpassing van het hoofdstation om ook hogesnelheidstreinen te kunnen ontvangen. De stad zal door middel van hogesnelheidstreinen verbonden zijn met de andere Baskische provinciehoofdsteden Bilbao en Vitoria-Gasteiz, en verder met Madrid en Burgos. De hogesnelheidslijn, die wel over normaalspoor rijdt, zal direct aangesloten worden op het Franse spoorwegnet in Hendaye, zodat overstappen aan de grens niet langer nodig is en de treinen in een keer door kunnen rijden naar Bordeaux, Tours en Parijs.
Scheepvaart
bewerkenDe kleine haven van San Sebastian biedt ruimte aan pleziervaart en een klein vissersvlootje. Goederen worden verscheept in de haven van Pasaia, een natuurlijke haven aan een ría (fjord), zo'n 5 kilometer ten oosten van de stad. De wijk Herrera in het district Altza ligt aan deze ría, maar de belangrijkste havenactiviteiten vinden plaats op het grondgebied van de gemeentes Pasaia, Lezo en Errenteria. Een belangrijk deel van de activiteiten van de haven houden verband met de staalindustrie in de omgeving en de auto-industrie verder landinwaarts, en ook wordt er veel verscheept voor de auto-industrie in Pamplona, Vitoria en Figueruelas.
De haven is aangesloten op het Spaanse spoorwegnet bij het station Pasaia, en heeft goede en korte ontsluitingswegen naar de GI-20, de rondweg van de stad.
Vliegveld
bewerkenHet vliegveld van San Sebastian bevindt zich op 22 kilometer van de stad, in de gemeente Hondarribia. Het beschikt over een enkele landingsbaan en een kleine terminal. Voorlopig is het enkel over de weg te bereiken, maar er zijn plannen een aftakking van de metro te bouwen die ook het vliegveld aan zal doen. De luchtvaartmaatschappijen Iberia en Vueling voeren lijnvluchten uit op de luchthaven, respectievelijk naar Madrid Barajas en Barcelona-El Prat. In 2019 kwamen er 320.440 passagiers door het vliegveld.[3]
Religie
bewerkenSan Sebastián is de zetel van het bisdom San Sebastian dat suffragaan is aan het aartsbisdom Pamplona en Tudela. In de stad bevindt zich zodoende de kathedraal van dit bisdom, en daarnaast is er de Basiliek van de Heilige Maria van het Koor in de wijk Parte Zaharra, de "oude stad". Sinds 9 januari 2010 is José Ignacio Munilla bisschop.
Cultuur
bewerken
Het belangrijkste feest van de stad, de Tamborrada, vindt elk jaar plaats op 20 januari, de naamdag van de patroonheilige van de stad, de Heilige Sebastiaan. Die dag zijn er optochten van tamboers door de hele stad. De feestdag wordt sinds de 16e eeuw gevierd; de traditie dit te doen met groepen tamboers stamt uit de eerste helft van de 19e eeuw. Het verloop van het evenement is volledig vastgelegd in regels en tradities. Om middernacht op 19 januari wordt de vlag gehesen op de Plaza de la Constitución. Gedurende de 24 uur die daarop volgen, trekken groepen tamboers met een vaste samenstelling en opbouw door de stad. Daarbij mag slechts een beperkt aantal stukken worden opgevoerd. Om middernacht op 20 januari wordt vervolgens de vlag ritueel weer gestreken. Het is het belangrijkste volksfeest in de stad en de eerste akte van de winterfeesten, die eindigen met carnaval.
Het centrum van het culturele leven in de stad is het Teatro Victoria Eugenia. Een andere belangrijke locatie is het Kursaal. Het San Telmo Museoa is een kunst- en archeologiemuseum.
Festivals
bewerkenSan Sebastián heeft een volle agenda met jaarlijks terugkerende evenementen, waarvan enkelen een wereldwijde bekendheid genieten. Het bekendste daarvan is het Internationaal filmfestival van San Sebastian, dat sinds 1953 ieder jaar in september plaatsvindt. Het is een is door de FIAPF erkend A-categorie filmfestival, en behoort daarmee tot de belangrijkste filmfestivals ter wereld. Elk jaar komt er een groot aantal beroemde filmmakers naartoe en gaan er films in première. Voor de Spaanse filmindustrie is dit het belangrijkste jaarlijkse evenement. De prijzen die op het festival worden uitgereikt zijn de Concha de Oro ("gouden schelp") voor de beste film, een aantal Conchas de Plata ("zilveren schelpen"), voor de beste acteur, actrice en regisseur, en nog een aantal prijzen.
Elk jaar in de maand augustus is er de Quincena Musical de San Sebastián, een belangrijk festival voor klassieke muziek, waarin opera's en balletten een centrale rol hebben, maar waar ook vele andere muziekstukken worden opgevoerd. Het festival wordt sinds 1939 georganiseerd. Het was het eerste in zijn soort in Spanje en een van de eerste ter wereld.[4]
Sinds 1966 is er jaarlijks in de derde week van juli gedurende vijf dagen het jazzfestival van San Sebastian. Ook dit festival geniet wereldwijde faam en is een ontmoetingsplaats voor beroemde en minder bekende jazzartiesten. Sinds 1994 wordt op het festival de Premio Donostiako Jazzaldia uitgereikt aan een artiest met grote betekenis voor de jazz en met invloed op de nieuwe generaties. In 2011 is deze prijs aan de Belgische artiest Toots Thielemans gegeven.
Deze drie festivals spelen zich verspreid over de hele stad af, maar voor alle drie zijn het Teatro Victoria Eugenia en het Kursaal centrale locaties.
Sport
bewerkenDe stad is de thuisbasis van de voetbalclub Real Sociedad. De club speelt haar wedstrijden in het Estadio Anoeta.
Elk jaar wordt rond San Sebastián de internationale wielerwedstrijd Clásica San Sebastián gehouden. Daarnaast organiseerde San Sebastián in 1965 en in 1997 het wereldkampioenschap wielrennen. Verder is San Sebastián drie keer etappeplaats geweest in wielerkoers Ronde van Frankrijk. In 1949 won Louis Caput er, bij het Grand Départ in 1992 wonnen Miguel Indurain en Dominique Arnould er en in 2023 passeerde Victor Lafay als eerste de streep.
Partnersteden
bewerken
Geboren in San Sebastián
bewerken- Pedro Celestino Negrete (1777-1846), Spaans-Mexicaans politicus/militair
- Pío Baroja (1872-1956), schrijver
- José Maria Usandizaga (1887-1915), pianist/componist
- Pablo Sorozábal Mariezcurrena (1897–1988), componist/dirigent
- Eduardo Chillida (1924-2002), kunstenaar
- Txillardegi (1929-2012), politicus, linguïst en schrijver.
- Fernando Savater (1947), filosoof
- Javier Urruticoechea (1952-2001), voetballer
- Luis Arconada (1954), voetballer
- Alberto Iglesias (1955), componist van filmmuziek
- Julio Médem (1958), filmregisseur
- Pello Ruiz Cabestany (1962), wielrenner
- José Luis Arrieta (1971), wielrenner
- José Alberto Martínez (1975), wielrenner
- Aritz Aduriz (1981), voetballer
- Mikel Arteta (1982), voetballer
- Xabi Prieto (1983), voetballer
- Elixabete Sarasola (1991), voetbalster (doel)
- Joseba Zaldúa (1992), voetballer
- Kenan Kodro (1993), voetballer
- Aritz Elustondo (1994), voetballer
- Lucas Eguibar (1994), snowboarder
- Álvaro Odriozola (1995), voetballer
- Martín Zubimendi (1999), voetballer
- Hugo Guillamón (2000), voetballer
- Ander Barrenetxea (2001), voetballer
Galerij
bewerken-
De baai van San Sebastián
- ↑ a b (es) Gipuzkoa: población por municipios y sexo, www.ine.es, cijfers van 2019, geraadpleegd 15 november 2020
- ↑ (es) Valores climatológicos normales. Donostia/San Sebastián, Igueldo, www.aemet.es, geraadpleegd 24 november 2020
- ↑ (es) presentación, www.aena.es, geraadpleegd 20 november 2020
- ↑ (es) de geschiedenis van het festival, www.quincenamusical.eus, geraadpleegd op 24 november 2020
