Schoorsteen met waterreservoir
Een schoorsteen met waterreservoir vormt een bijzondere combinatie van afvoerkanaal voor rookgassen en (industriële) watervoorziening.
Beschrijving
bewerkenDe functie van de waterreservoirs is divers. Zo kan het water dienen ter koeling van de af te voeren rookgassen[1], maar ook ter voorziening van water en/of ter verzekering van een constante waterdruk ten bate van het productieproces.[2] Wat de vorm van de kuip betreft werd veelal voor een metalen Intze-reservoir gekozen.[3] De Duitse ingenieur Otto Intze[4] kwam al vroeg met het idee om industriële schoorstenen te gebruiken voor de constructie van waterreservoirs. De Intzekuip leende zich hier uitstekend voor.[5]
De oudst bekende schoorsteen met waterreservoir dateert van 1885. De toren in Balen werd in 1930 gebouwd op de fabrieksterreinen van Vieille-Montagne.[6]
Nederland
bewerken.jpg)
In Nederland bleef slechts één exemplaar bewaard. De watertoren aan het Mallegat in Rotterdam maakte oorspronkelijk deel uit van de gasfabriek Feijenoord. Het reservoir (een betonnen cilindrische kuip) diende ter koeling van de afvoergassen, waarbij het opgewarmde water hergebruikt werd in het productieproces.
De voormalige schoorsteen van de Ackrosfabriek in Roermond bevatte ook een waterreservoir ter koeling van de afvoergassen.[7]
Op de fabrieksterreinen van de Maastrichtsche Zinkwit Maatschappij in Eijsden en Maastricht stonden eveneens schoorstenen met waterreservoirs. Deze werden na de Tweede Wereldoorlog gesloopt.[8] De in 1992 afgebroken schoorsteen van de Société Céramique bevatte een waterreservoir dat uitsluitend diende om de waterleidingen van de fabriek te verzekeren van een constante waterdruk (noodzakelijk om een foutloos product te kunnen garanderen).
België
bewerkenProfessor W. Van Craenenbroeck deelde dit type toren in in de categorie X (kuipen op schoorstenen) van zijn overzicht van verschillende watertorentypes, bij zijn onderzoek van de watertorens in België in opdracht van Belgaqua (voorheen NAVEWA).[9]
Onder andere in Balen, Chênée, Buizingen, Huizingen Machelen, Westerlo en Anderlecht staan of stonden dergelijke schoorstenen.
De toren in Chênée werd in 2013 afgebroken. Pogingen om deze toren op de monumentenlijst te krijgen waren onsuccesvol.
Zie ook
bewerken- Watertoren (Mechelen-Zuid), een zendmast annex watertoren
- W. Van Craenenbroeck (1991): Eenheid in verscheidenheid: watertorens in België. Navewa, Brussel. ISBN 9050660908
- ↑ http://www.bds.rotterdam.nl/, Aanwijzing als Gemeentelijk Monument en advisering over de aanwijzing als rijksmonument van de Watertoren Mallegat, 14 maart 1995
- ↑ www.zuiderlucht.eu Ceramique-toren (28 april 2011)
- ↑ Een Intze-1-reservoir is een reservoir dat door Otto Intze werd ontwikkeld voor watertorens. De vormgeving van de bodem zorgt voor een uitgekiende krachtenwerking in het reservoir, of het nu vol of leeg is. Bron: Henk van der Veen (1994): Watertorens in Nederland, p. 37 (online tekst op ensie.nl, geraadpleegd op 3 maart 2020).
- ↑ Zie Otto Intze op Duitstalige Wikipedia.
- ↑ Van Craenenbroeck (1991), pag. 87.
- ↑ Van Craenenbroeck (1991), pag. 91.
- ↑ www.historieroermond.nl RoerDelta: het plan-Wauben
- ↑ De Maastrichtse Zinkwitfabriek lag naast de spoorbrug en werd bij een bombardement in 1944 grotendeels verwoest. De fabriek werd daarna op een noordelijker gelegen terrein herbouwd. De schoorsteen-watertoren stond in 1961 nog overeind. Over de sloop van de Eijsdense schoorsteen, die op een foto uit 1925 is te zien, is niets bekend.
- ↑ Van Craenenbroeck (1991), pag. 70.
