Sialolithiase

Speekselsteenvorming
	Sialolithiase
	Verwijderde speekselsteen in de onderkaakspeekselklier
Synoniemen
Latijn	Sialolithiasis
Coderingen
ICD-10; ICD-9	K11.5; 527.5
DiseasesDB	29364;
MeSH	D015494
Portaal	Geneeskunde

Sialolithiase^[1] of speekselsteenvorming^[1] is de benaming voor een aandoening waarbij zich zogenaamde speekselstenen (of sialoliet) vormen in de speekselafvoerbuis of in de speekselklier zelf.

Het ontsteken van een speekselklier met een speekselsteen wordt sialoadenitis genoemd.

Oorzaken

Sialolithiase komt regelmatig voor bij chronische infecties van de klieren met bijvoorbeeld Staphylococcus aureus of Streptococcus viridans, gebruik van fenothiazines, het syndroom van Sjögren en/of verhoogde hoeveelheden calcium in het bloed.

In de meeste gevallen komt sialolithiase echter idiopathisch voor.

Symptomen

De meeste speekselstenen komen voor in de onderkaakspeekselklieren. Ze kunnen daar de speekselgang (gang van Wharton) afsluiten. Ook komen ze vaak voor in de glandulae sublinguales (=ondertongspeekselklieren). Het gevolg is dat de afvoer van speeksel wordt verhinderd, met als gevolg zwelling en eventueel ontsteking van de speekselklier (sialoadenitis).

Veelal is vooral zwelling aanwezig. Als er ook pijn aanwezig is, treedt die vooral op in de mondbodem en meestal op momenten dat de speekselproductie het hoogst is: tijdens maaltijden.

Wanneer de speekselsteen in de afvoergang van de klier zit kan hij gepalpeerd worden. Ze kunnen meestal ook aangetoond worden met een gewone röntgenfoto. In enkele gevallen kunnen ze slechts aangetoond worden na het inspuiten van een röntgencontrastvloeistof via de afvoergang van de speekselklier (= sialografie).

Behandeling

Vaak moet de speekselsteen onder lokale verdoving verwijderd worden; kleinere exemplaren kunnen soms uitgemasseerd worden.

Sialoadenitis vereist doorgaans behandeling met antibiotica en soms chirurgische drainage.

Samenstelling

Speekselstenen uit de ondertongspeekselklier

Speekselstenen bestaan uit een ophoping van kalkzoutkristallen rond een centrale kern. Deze kern kan gewoon bestaan uit resten van cellen of bacteriën.

Literatuurverwijzingen

↑ ^a ^b ^c Everdingen, J.J.E. van, Eerenbeemt, A.M.M. van den (2012). Pinkhof Geneeskundig woordenboek (12de druk). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.

Zie de categorie Sialolithiasis van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[Pinkhof2012-1] Everdingen, J.J.E. van, Eerenbeemt, A.M.M. van den (2012). Pinkhof Geneeskundig woordenboek (12de druk). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.

[1]