Sint-Jans-Molenbeek

**Sint-Jans-Molenbeek**
Molenbeek-Saint-Jean
Gemeente in België
	(Details) (Details)
	;
Geografie
Gewest	België
Arrondissement	Brussel-Hoofdstad
Oppervlakte; – Onbebouwd; – Woongebied; – Andere	6,02 km² (2022); 11,99%; 34,11%; 53,9%
Coördinaten	50° 51' NB, 4° 20' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners; – Mannen; – Vrouwen; – Bevolkingsdichtheid	98.365 (01/01/2024) ; 49,71% ; 50,29% ; 16351,63 inw./km²
Leeftijdsopbouw; – 0-17 jaar; – 18-64 jaar; – 65 jaar en ouder	(01/01/2024); 27,74%; 60,68%; 11,58%
Buitenlanders	29,29% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Catherine Moureaux (PS)
Bestuur	PS-sp.a, Liste Bourgmestre
Zetels; PS-sp.a; Liste Bourgmestre; PTB*PVDA; cdH -CD&V+; Ecolo Samen; DéFI; N-VA	45; 17; 13; 7; 3; 3; 1; 1
Economie
Gemiddeld inkomen	11.774 euro/inw. (2021)
Werkloosheidsgraad	22,05% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode; 1080	Deelgemeente; Sint-Jans-Molenbeek
Zonenummer	02
NIS-code	21012
Politiezone	Brussel-West
Hulpverleningszone	DBDMH
Website	www.molenbeek.irisnet.be
Detailkaart
	ligging in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest
Foto's
	Het gemeentehuis van Sint-Jans-Molenbeek
Portaal	België

Sint-Jans-Molenbeek (Frans: Molenbeek-Saint-Jean) of kortweg Molenbeek is een plaats en gemeente in het westen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Sint-Jans-Molenbeek heeft zijn oostgrens aan het kanaal Charleroi-Brussel; de Maalbeek (ook wel Molenbeek) stroomt door de gemeente. De gemeente maakt de laatste jaren een opvallend sterke groei door en telt ruim 98.000 inwoners, waar dit er in 2000 nog maar 71.000 waren. Molenbeek is een woongemeente, maar heeft ook industrie.

De gemeente grenst met de klok mee aan Sint-Agatha-Berchem, Koekelberg, Jette, Brussel (zowel Laken als de kernstad zelf), Anderlecht en in het uiterste westen aan het Vlaams-Brabantse Dilbeek.

Naam

De naam verwijst mede naar Sint Jan de Doper, de patroonheilige van de gemeente. Op het officiële Wapen van Sint-Jans-Molenbeek wordt Sint-Jan als jongeman afgebeeld. De folkloristische bijnaam van de inwoners van de gemeente is vaartkapoenen.

Geschiedenis

In pre-christelijke tijden werd een waterbron vereerd bij het gehucht aan een doorwaadbare plaats aan de Malebeek.^[1] De Germanen plaatsten haar onder de hoede van hun godin Freya, die zich bij de kerstening van de streek transformeerde tot Sint-Geertrui. Niet toevallig was dit de dochter van de stichtster van de Abdij van Nijvel, tot wier gebied de Molenbeekse nederzetting behoorde. Op zegels en andere afbeeldingen prijst ze het heilzame water uit haar putten aan met een beker in de hand. Het werd op akkers gesprenkeld om ongedierte te verdrijven en aan pelgrims aangeboden om genezing te bieden. Molenbeek werd een etappeplaats op weg naar Santiago de Compostella. Bij hun vertrek kregen de pelgrims een “Sint-Geerte-minne” te drinken voor een behouden reis en terugkeer.

In de middeleeuwen was Molenbeek een uitgestrekt landbouwdorp. De parochiegrenzen van zijn Sint-Janskerk reikten tot aan de Zenne^[2] en omvatten vanaf eind 12e eeuw een kapel gewijd aan Sint-Katharina.^[3] Deze zou door de bouw van de twee Brusselse stadsomwallingen afgesplitst raken en zich geleidelijk verzelfstandigen tot de huidige Brusselse Sint-Katelijnekerk.^[4] Ook het Brusselse Begijnhof, opgericht omstreeks 1250, hing af van Molenbeek.

Later verloor Molenbeek (Meulebeeck op de Ferrariskaart) zijn zelfstandigheid en raakte ondergeschikt aan de stad Brussel. Dit zou duren tot 1795, toen de Franse heersers overgingen tot het oprichten van gemeenten en aan Sint-Jans-Molenbeek opnieuw een eigen statuut toekenden.

Door de ligging aan het Kanaal Charleroi-Brussel groeide Sint-Jans-Molenbeek reeds in de eerste helft van de 19e eeuw als industriële randgemeente van Brussel. Een gedeelte van de industrie, namelijk het havengebied, ging vanaf het einde van de 19e eeuw verloren doordat de stad Brussel dit gebied annexeerde.

Door het industrieel verval na de Eerste Wereldoorlog begon de ontvolking van de aan de stad Brussel grenzende wijken. Dit werd pas gecompenseerd vanaf de jaren '60 door de aanleg van nieuwe woonwijken in het toen nog landelijke westen van de gemeente. In 1990 werd deze expansie gestopt,^[5] waardoor er nog wat bos en weiden over zijn in Molenbeek: het Scheutbos.

Bezienswaardigheden

Het Meelfabrieksplein te Sint-Jans-Molenbeek

De Sint-Jan-de-Doperkerk in art deco (1931-1932)
De neogotische Sint-Remigiuskerk (1907)
De Sint-Barbarakerk (1894)
De Sint-Carolus Borromeuskerk (1917)
De Onze-Lieve Vrouw Middelareskerk (1925-1926)
De Verrijzeniskerk (1965-1966)
Het Kasteel Karreveld en het park er rond

Beschermd erfgoed

Lijst van beschermd onroerend erfgoed in Sint-Jans-Molenbeek

Natuur en landschap

Sint-Jans-Molenbeek ligt in het westen van de Brusselse agglomeratie aan de Molenbeek die hier echter grotendeels overkluisd is. De hoogte van de gemeente varieert van 15-68 meter. Er zijn enkele parken te vinden, namelijk:

Het Scheutbospark, een overblijfsel van het voormalig landelijk gebied,
Het Marie-Josépark,
Het Albertpark.

Cultuur

In de voormalige bronsfabriek Compagnie des Bronzes de Bruxelles, operationeel van 1854 tot 1979, bevindt zich tegenwoordig het Brussels Museum voor Arbeid en Industrie. Het museum richt zich op de industriële, in combinatie met de sociale geschiedenis van het gewest, en de invloed die de industrialisatie had op de ontwikkeling van de regio. In de voormalige brouwerijgebouwen van Belle Vue opende in april 2016 het Millennium Iconoclast Museum of Art, dat zich onder meer focust op street art.

Terrorisme

Na de aanslagen in Parijs in november 2015 kwam Molenbeek in het nieuws omdat er opvallend vaak een link zou zijn tussen Molenbeek en islamitische terreurdaden. Zeker drie van de acht daders van de aanslagen in Parijs woonden er en Salah Abdeslam werd samen met verscheidene handlangers gearresteerd in Molenbeek na zich vier maanden schuilgehouden te hebben. Daarnaast verbleef ook Ayoub El Khazzani, de schutter in de Thalys op 21 augustus 2015, in Molenbeek net als Mehdi Nemmouche, de vermoedelijke dader van de schietpartij in het Joods Museum van België op 24 mei 2014.^[6] Een van de beramers van de aanslagen in Madrid op 11 maart 2004 kwam eveneens uit Sint-Jans-Molenbeek.^[7] Molenbeek is ook een gemeente met een hoog aantal Syriëstrijders.^[8]

Politiek

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Partij of kartel		10-10-1976^[9]		10-10-1982		9-10-1988		9-10-1994		8-10-2000		8-10-2006^[10]		14-10-2012^[11]		14-10-2018		13-10-2024
Stemmen / Zetels		%	39	%	41	%	41	%	39	%	41	%	41	%	45	%	45	%	45
	PTB-PVA¹/ PTB-PC²/ PTB+PVDA+³/ PTBPVDA+⁴/ PTBPVDA⁵	0,75¹	0	0,3¹	0	0,36¹	0	0,74¹	0	2,17²	0	2,84³	0	4,52⁴	1	13,61⁵	7	22,15⁵	11
	PS¹/ PS-SP²/ LB³/ PS-sp.a⁴/ PS-Vooruit⁵	47,84¹	22	22,8¹	12	28,03²	14	32,68²	16	38,22³	18	39,52³	19	29,18³	16	31,34⁴	17	23,05⁵	12
	SP	-		3,45	1	28,03²	14	32,68²	16	38,22³	18	39,52³	19	29,18³	16	31,34⁴	17	23,05⁵	12
	ECOLO¹/ Ecolo-Groen²/ Ecolo Samen³	-		6,33¹	2	5,87¹	2	7,96¹	3	13,25¹	5	8,34¹	3	9,06²	4	8,18³	3	6,53²	2
	Groen	-		-		-		-		-		-		9,06²	4	2,43	0	6,53²	2
	PRL¹/ PRL-FDF^C/ MR³/ LB⁴/ MR-VLD⁵	8,13¹	3	12,02¹	5	15,87¹	7	16,81¹	7	29,08^C	14	32,22³	16	27,33³	15	23,96⁴	13	17,07⁵	8
	FDF¹/ DéFI²	-		33,36^A	18	12,76¹	5	10,08¹	4	29,08^C	14	32,22³	16	4,47¹	1	4,76²	1	-
	LB^A	22,68^A	10	33,36^A	18	22,45^A	11	-		-		-		-		-		-
	PSC¹/ cdH-CD&V^E/ cdH-CD&V+^F/ Les Engagés-CD&V^G	4,94¹	1	3,04¹	0	22,45^A		5,19¹	1	-		-		11,61^E	6	8,39^F	3	4,65^G	1
	CVP-SCM¹/ CVP-PVV²/ SDM (CVP-PPV-VU)^B/ CVP³	5,33¹	1	6,23²	2	5,27^B	1	2,53³	0	-		-		11,61^E	6	8,39^F	3	4,65^G	1
	VU¹/ VU&ID²/ N-VA³	-		2,69¹	0	5,27^B	1	1,36¹	0	2,09²	0	-		4,0³	1	3,38³	1	2,55³	0
	Team Fouad Ahidar+1080	-		-		-		-		-		-		-		-		14,62	7
	Molenbeek Autrement	-		-		-		-		-		-		-		-		9,38	4
	Islam	-		-		-		-		-		-		4,12	1	1,80	0	-
	Vlaams Blok¹/Vlaams Belang²	-		2,05¹	0	3,28¹	0	5,2¹	1	7,66¹	2	6,53²	2	2,28²	0	-		-
	FN	-		-		4,02	1	16,64	7	6,11	2	4,05	1	-		-		-
	UDRT-RAD	-		4,42	1	-		-		-		-		-		-		-
	VEM	7,37	2	-		-		-		-		-		-		-		-
Anderen^()*		2,95	0	3,31	0	2,1	0	0,81	0	1,4	0	6,51	0	3,43	0	2,15	0	-
Totaal stemmen		40.315		34.717		31.087		28.481		30.271		37.423		39.353		41.255		38.870
Opkomst %						85,39		84,03		81,61		86,46		81,39		82,86		76,31
Blanco en ongeldig %		5,21		6,72		7,2		5,07		6,77		7,61		8,85		6,26		5,92

(*) 1976: UPM-PEM (2,95%) / 1982: FNK (2,63%), UPM-PEM (0,68%) / 1988: EVA (0,42%), PFN (1,68%) / 1994: MERCI / 2000: DB (0,40%), FNB (1,0%) / 2006: PJM (3,38%), Spirit & Independant (2,46%), Force Citoyenne (0,67%) / 2012: Égalité (1,78%), Parti Populaire (1,65%) / 2018: Citoyen d'Europe M3E (0,25%), Molenbeek Act (1,90%)

Representativiteit

Brussel, met ten noordwesten Molenbeek op de Ferrariskaart

Vuurraderen langs het kanaal in Molenbeek

Sint-Jans-Molenbeek, Gentse Steenweg

Voor Sint-Jans-Molenbeek, net zoals voor de andere gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, geldt dat het aantal kiezers in verhouding tot het aantal inwoners erg laag ligt, zowel absoluut als in vergelijking met de rest van het land. Dit is het gevolg van het hoge aandeel niet-Belgische inwoners (ook al kunnen deze onder bepaalde voorwaarden over gemeentelijk stemrecht beschikken). Daarnaast ligt ook het aantal kiezers dat, ondanks de opkomstplicht, niet komt opdagen, erg hoog. Hierdoor bedraagt in de 19 gemeenten van het gewest het totaal aantal uitgebrachte stemmen, inclusief ongeldige en blanco, slechts 44,66% van het aantal inwoners. Sint-Jans-Molenbeek scoort daarin nog slechter met een verhouding van 41,91% uitgebrachte stemmen/inwoners.

Gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober 2012

Sint-Jans-Molenbeek: 51,49% (kiezers/inw.) - 18,61% (absenteïsme)
Totaal Brussels Gewest: 53,89% (kiezers/inw.) - 17,14% (absenteïsme)

Ter vergelijking:

Vlaamse provinciehoofdsteden: 69,30% (kiezers/inw.) - 12,12% (absenteïsme)
Waalse provinciehoofdsteden: 69,04% (kiezers/inw.) - 17,31% (absenteïsme)

Burgemeesters

tot 1800: Van Hamme en J. Jespers (Agent der Gemeynte van Molenbeke)
1800-1812: J.-B. De Roy
1812-1818: FR. De Putte
1818-1819: V. Van Espen
1819-1830: F. Vanderdussen
1830 (tot 22 september): Prévinaire
1830-1836: Ch. Deroy
1836-1842: P.-J. Meeüs
1843-1848: A. Vander Kindere
1848-1860: H.-J.-L. Stevens
1861-1863: J.-B. De Bauche
1864-1875: L.-A. De Cock
1876-1878: G. Mommaerts
1879-1911: Henri Hollevoet (liberaal)
1914-1938: Louis Mettewie (liberaal)
1939-1978: Edmond Machtens (PSB)
1978-1988: Marcel Piccart (PS, later FDF)
1988-1992: Léon Spiegels (PRL)
1992-2012: Philippe Moureaux (PS)
2013-2018: Françoise Schepmans (MR)
2019- : Catherine Moureaux (PS)

Demografische ontwikkeling

Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari 1992 tot heden
jaar	Aantal^[12]	Evolutie: 1992=index 100
1992	67.993	100,0
1993	68.619	100,9
1994	68.143	100,2
1995	68.406	100,6
1996	68.513	100,8
1997	68.912	101,4
1998	69.380	102,0
1999	70.075	103,1
2000	71.219	104,7
2001	72.380	106,5
2002	74.662	109,8
2003	76.177	112,0
2004	78.087	114,8
2005	78.520	115,5
2006	79.877	117,5
2007	81.632	120,1
2008	83.547	122,9
2009	85.735	126,1
2010	88.181	129,7
2011	91.733	134,9
2012	93.893	138,1
2013	94.653	139,2
2014	94.854	140,6
2015	95.576	142,1
2016	96.586	142,7
2017	96.629	143,3
2018	97.005	144,1
2019	97.462	144,3
2020	97.979	144,1
2021	98.112	144,3
2022	97.697	143,7
2023	98.270	144,5
2024	98.365	144,7

Wijken met inwoneraantal (2001)

Brunfauttoren, Molenbeek

Centrum : 19.586 inwoners
Machtens: 13.245 inwoners
Maritiem: 12.842 inwoners
Scheut-Kerkhof: 11.059 inwoners
Karreveld: 8328 inwoners
Birmingham: 7314 inwoners

Sport

Sint-Jans-Molenbeek is de thuishaven van voetbalclub RWDM.

Bekende inwoners

De voddenrapers (1914) van Eugène Laermans, met Sint-Jans-Molenbeek als decor, in het Museum Dhondt-Dhaenens te Deurle

Geboren in Sint-Jans-Molenbeek

Pierre Van Humbeeck (1829-1890), politicus en minister van onderwijs
Louis Bertrand (1856-1943), politicus, pionier van het socialisme
Eugène Demolder (1862-1919), schrijver
Eugène Laermans (1864-1940), kunstschilder
Alfred Hegenscheidt (1866-1964), letterkundige
Julia Cuypers (1871–1952), actrice
Martin Lunssens (1871-1944), componist, muziekpedagoog en dirigent
Ernest Rocher (1872-1938), kunstschilder
Sander Pierron (1872-1945), kunstcriticus en auteur van een standaardwerk over het Zoniënwoud
Henri Thomas (1878-1972), kunstschilder
Herman Teirlinck (1879-1967), schrijver en dichter
Fernand Tonnet (1894-1945), medewerker van Jozef Cardijn; gedood in het concentratiekamp van Dachau
Armand Vanderlick (1897-1985), kunstschilder
Cornelis van Geelkerken (1901-1976), NSB-voorman en collaborateur
Jozef Versou (1904-1975), schrijver
Felix Meskens (1906-1973), atleet
Hendrik Fayat (1906-1997), BSP-politicus
Jos Moerenhout (1909-1985), componist, dirigent en klarinettist
Jean Muno (1924-1988), schrijver
Serge Creuz (1924-1996), schilder
Aldo baron Vastapane (1926-2023), zakenman en vastgoedmagnaat
Jean-Jacques Cassiman (1943-2022), geneticus
Luc Soete (1950), econoom en rector magnificus van de Universiteit Maastricht
Franky Vercauteren (1956), voetballer

Wonen of woonden in Sint-Jans-Molenbeek

Reimond Stijns (1850 - 1905), schrijver
Henri Jacobs (1864 - 1935), beeldend kunstenaar
Joseph Diongre (1878 - 1963), modernistisch architect
Richard Van Landuyt (1888-1970) bedrijfsleider, politicus, schepen en medestichter van de CVP
Joseph Jacquemotte (1883 - 1936), politicus, syndicalist en redacteur
Mathieu Lamberty (1911-1993), componist
Géo Norge (1898 - 1990), dichter
Jan Tanghe, architect en stedenbouwkundige
Frederik Willem Daem, schrijver
Fien Troch, filmregisseur
Nico Leunen, filmmonteur
Montasser AlDe'emeh, jihadexpert
Judith Vanistendael, striptekenares