Sluizen en stuwen in Friesland

Wikimedia-lijst

Sluizen en stuwen in Friesland geeft een overzicht van de sluizen en stuwen in de provincie Friesland. Deze type bouwwerken zijn, net zoals de gemalen in Friesland, belangrijk voor het peil op de Friese boezem en de scheepvaart.

Architectuur

bewerken

Er komen verschillende typen sluizen voor:

  • Spuisluis - andere benamingen voor dit type sluis zijn:
    • Uitwateringssluis, de grote uitwateringssluizen zijn de Lauwerssluizen en de Lorentzsluizen (Afsluitdijk)
    • zijl, plaatsnamen die eindigen op zijl, zoals Dokkumer Nieuwe Zijlen en Ezumazijl
  • Schutsluis - de grotere schutsluizen zijn te vinden in de plaatsen aan het IJsselmeer en Waddenzee. In de kanalen, zoals de Tjonger en Opsterlandse Compagnonsvaart (beide maken deel uit van de Turfroute), zijn de kleinere sluizen en stuwen te vinden. Sommige plaatsnamen, meestal buurtschappen, zijn ontstaan door toevoeging van het woord verlaat (= schutsluis) aan een plaatsnaam, zoals Hemrikerverlaat. Een verlaat bij de plaats Hemrik.

Ook komt het voor dat beide typen sluizen of een stuw naast elkaar liggen.

Tabel sluizen en stuwen

bewerken
Plaats Sluis Sluistype Jaar Water Afbeelding
Appelscha Bovenstverlaat schutsluis 1896 Opsterlandse Compagnonsvaart  
Appelscha Damsluis schutsluis 1894 Opsterlandse Compagnonsvaart  
Appelscha Stokersverlaat schutsluis 1890 Opsterlandse Compagnonsvaart  
Dokkumer Nieuwe Zijlen Sluis Dokkumer Nieuwe Zijlen spuisluis 1729 Dokkumerdiep  
Dokkumer Nieuwe Zijlen Willem Lorésluis schutsluis 1969 Dokkumerdiep  
Ezumazijl Sluis Ezumazijl schutsluis 1672 Raskes  
Fochteloo Fochteloërverlaat schutsluis 1816 1895 Opsterlandse Compagnonsvaart  
Getswerdersyl Getswerdersyl schutsluis 1841 Sexbierumervaart  
Gorredijk Sluis Gorredijk schutsluis Opsterlandse Compagnonsvaart  
Harlingen Grote Sluis schutsluis Harlingertrekvaart  
Harlingen Kleine Sluis Harlingervaart  
Harlingen Tsjerk Hiddessluizen schutsluis 1951 Van Harinxmakanaal  
Heerenveen It Ketting schutsluis  
Hemrikerverlaat Hemrikerverlaat schutsluis Opsterlandse Compagnonsvaart  
Hindeloopen Sluis Hindeloopen schutsluis  
Joure Joustersluis schutsluis Noorder Oudeweg, Zijlroede  
Jubbega Sluis II schutsluis 1888 Tjonger  
Kornwerderzand Lorentzsluizen spuisluis, schutsluis 1932 IJsselmeer  
Lauwersoog R.J. Cleveringsluizen spuisluis 1970 Lauwersmeer  
Lemmer Lemstersluis schutsluis 1888  
Lemmer Prinses Margrietsluis schutsluis 1952 Prinses Margrietkanaal  
Lemmer Riensluis schutsluis 1957 Lemsterrijn  
Makkum Sluis Makkum schutsluis 1606, 1663, 1778  
Munnekezijl Keersluis Munnekezijl keersluis 1882 Lauwers  
Nieuwehorne Sluis I schutsluis 1888 Tjonger  
Nijetrijne Driewegsluis schutsluis 1775, 1927 Linde  
Nijetrijne Scheenesluis schutsluis 1914 Scheene  
Oosterwolde Nanningaverlaat schutsluis 1816 Opsterlandse Compagnonsvaart  
Oosterwolde Sluis III schutsluis 1888 Tjonger  
Oude Leije Anita Andriesensluis schutsluis 2011 Leistervaart  
Roptazijl Ropta gemaal spuisluis 1973 Roptavaart  
Stavoren Johan Frisosluis schutsluis 1966 Johan Frisokanaal  
Stavoren Sluis Stavoren schutsluis 1576, 1894  
Terhorne Terhornstersluis schutsluis 1951 Prinses Margrietkanaal  
Vosseburen Sluis Vosseburen schutsluis Opsterlandse Compagnonsvaart  
Wier Schutsluis Wierstersyl schutsluis 2011 Wierzijlsterrak  
Workum Sluis Workum schutsluis Diepe Dolte, Het Zool  
Wijnjeterpverlaat Wijnjeterpverlaat schutsluis Opsterlandse Compagnonsvaart