Sophia Elizabeth Peeters
Sophia Elizabeth Peeters (Sint-Pauwels, 30 juni 1833 – Sint-Niklaas, 12 januari 1916), ook bekend als Vrouw Weyn, was een prominente figuur in de folklore van het Wase gebied. Ze vertelde en schreef over verhalen, liederen, en gedichten uit de streek van Sint-Niklaas.
| Sophia Elizabeth Peeters | ||
|---|---|---|
| ||
Portret van Sophia Peeters door Pieter Van Havermaet
| ||
| Algemene informatie | ||
| Geboortedatum | 30 juni 1833 | |
| Geboorteplaats | Sint-Pauwels | |
| Overlijdensdatum | 12 januari 1916 | |
| Overlijdensplaats | Sint-Pauwels | |
| Werk | ||
| Beroep | schrijver, volkskundige | |
| Familie | ||
| Echtgenoot | Ludovicus Franciscus Weyn | |
| De informatie in deze infobox is afkomstig van Wikidata. U kunt die informatie bewerken. | ||
Vroege leven
bewerkenSophia Elizabeth Peeters werd geboren op 30 juni 1833 in Sint-Pauwels als dochter van een Nederlandse schaapherder en een boerendochter uit Belsele. Haar moeder overleed toen ze slechts twaalf dagen oud was, waarna ze opgroeide bij haar grootouders aan moederszijde. Sophia's jeugd werd gekenmerkt door de verhalen die rond het haardvuur werden verteld, verhalen over heksen, duivels en andere bovennatuurlijke wezens die haar grootouders deelden.
Huwelijk
bewerkenOp 16 juni 1858 trouwde Sophia met Ludovicus Franciscus Weyn (1827–1917), een landbouwer uit Sint-Niklaas. Samen kregen ze elf kinderen en vestigden ze zich op de boerderij van Ludovicus' ouders in de wijk Kleibeke in Sint-Niklaas.
Verhalenvertelster en schrijfster
bewerkenSophia, of Vrouw Weyn, groeide uit tot een bekende verteller in haar omgeving. Ze had een fenomenaal geheugen en kon talloze verhalen, liederen, en gedichten uit haar hoofd vertellen. Rond 1890 begon ze te schrijven, wat opmerkelijk was gezien haar beperkte scholing. Ze schreef in een heel persoonlijke stijl over diverse volkskundige onderwerpen, waaronder sagen, legenden, liederen, gedichten, gebeden, weerspreuken en kennis van planten en kruiden. De meeste teksten schreef ze neer in schoolschriften (cahiers), maar geregeld namen ze de vorm aan van brieven.
Sophia Peeters leverde talrijke bijdragen aan het volkskundig tijdschrift Vlaamsche Zanten, dat in 1899 werd gesticht door uitgever Alfons Janssens en hoofdredacteur Jozef Van Vlierberghe.[1]
Invloed en erkenning
bewerkenHaar talent en kennis trokken de aandacht van lokale notabelen zoals Alfons Janssens (1841–1906), een textielfabrikant en Vlaamsgezinde katholieke volksvertegenwoordiger, en priester Amaat Joos (1855–1937), directeur van de Bisschoppelijke Normaalschool van Sint-Niklaas, die haar volkskundige kennis gebruikte voor zijn Waasch Idioticon (1900), een dialectwoordenboek van het Waasland.
In juli 1895 bezocht de beroemde West-Vlaamse priester-dichter Guido Gezelle (1830–1899) Sophie Weyn op haar hoeve omdat zij "oude spreuken, recht -en bijgeloovigheid van 't volk opschreef en naar het tijdschrift Biekorf inzond".[2] Sophia beschreef het bezoek van Gezelle later in een uitgebreid verslag van dertig bladzijden waarin ze elk detail van die bijzondere dag reconstrueerde.[3] Vijf jaar later, in 1900, kwam er nog een tweede West-Vlaamse priester bij haar over de vloer: Hugo Verriest (1840–1922), oud-leerling van Gezelle.
Na haar dood op 12 januari 1916 bleef Sophia's nalatenschap voortleven in de geschriften die ze achterliet. Hoewel een aanzienlijk deel van haar werk verloren ging, is er ook heel wat informatie bewaard gebleven dankzij de publicatie van haar teksten in de boeken van Amaat Joos en Alfons Janssens, in contemporaine tijdschriften als Volkskunde, Biekorf en Vlaamsche Zanten en dankzij Marcellijn Dewulf (1898–1980) en Theo Penneman, in recentere publicaties als het collegetijdschrift Ic Hou.
De Openbare Bibliotheek Brugge bewaart een brief van vrouw Weyn aan Guido Gezelle en enkele van haar schriftjes.
Gedenkplaat
bewerkenSophia Peeters wordt gezien als een van de belangrijkste figuren in de Wase folklore, die met haar werk een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan het behoud van volksverhalen en tradities.[2]
Op donderdag 7 juli 2016, 100 jaar na haar dood, werd een gedenkplaat onthuld ter ere van Vrouw Weyn in De Salons van Sint-Niklaas. Dat gebeurde in het kader van de uitreiking van de Leeuwenpenning 2016, een jaarlijks evenement van Davidsfonds Sint-Niklaas. Tijdens die uitreiking hield Luc Peleman ook een lofrede ter ere van vrouw Weyn.
- Theo Penneman, ‘De volkskundige handschriften van Vrouw Weyn (1833-1916): een overzicht’, in: Federatie van kringen voor Oudheidkunde en Geschiedenis van België. XLIII° congres. Sint-Niklaas 1974. Annalen (Sint-Niklaas, 1975), p. 379-383.
- Theo Penneman, ‘Vrouw Weyn en Guido Gezelle. Een onuitgegeven handschrift over het ontstaan van Gezelles gedicht «Niemandsvriend» (1895)’, in: Ic Hou, contactblad tussen oud-leerlingen, ouders, leerlingen en vrienden van het Sint-Jozef-Klein-Seminarie Sint-Niklaas, jg. 19 aflevering 36 (1973 nr. 2), p. 64-81.
- Theo Penneman, De Franse Tijd en de Boerenkrijg in het Land van Waas, naar onuitgegeven handschriften van de Wase folkoriste Vrouw Weyn (1833-1916), in: Annalen van de Oudheidkundige Kring van het Land van Waas, deel 77 (1974), p. 27-39.
- Marcellijn Dewulf, ‘Guido Gezelle en Hugo Verriest te Sint-Niklaas op bezoek bij dichter Alfons Janssens en folkloriste Vrouw Weyn, in: Annalen van de Oudheidkundige Kring van het Land van Waas, deel 77 (1974), p. 128-133.
- Luc Peleman, ‘Vrouw Weyn, de ‘moeder van de Was folklore’, in: Koninklijke Oudheidkundige Kring van het Land van Waas. Annalen, deel 120 (2017°, p. 179-184. BRAEM-53ste jaargang nr. 1 (maart 2021), p. 29.
- Luc Peleman, ‘Sophie Peeters alias Vrouw Weyn (1833-1916), een Wase folkloriste. Transcriptie van een deel van haar geschriften uit de nalatenschap van Theo Penneman.’ Bibliotheca Wasiana 2024.
- Luc Peleman, ‘De Wereld van Sofie’, in: X, Klinkers. Sint-Niklaas, 2018, 4 ongenum.p.).
- De correspondentie tussen Sophia Elizabeth Peeters en Guido Gezelle
- Karel Platteau, Marc Carlier (research); Universiteit Antwerpen, Sophia Elizabeth Peeters (Vrouw Weyn) aan Guido Gezelle, Sint-Niklaas, 16/01/1897. In: GezelleBrOn, Wetenschappelijke editie van de correspondentie van Guido Gezelle. 2023.
- Gezelles Brieven Online - 16/01/1897, Sint-Niklaas, Sophia Elizabeth Peeters (Vrouw Weyn) aan Guido Gezelle
- Sophia Elizabeth Peeters op Gezelle.be
- Biografisch plein: Sophia Elizabeth Peeters
Voetnoten
- ↑ Theo Pennemans becijferde ooit dat van de 5 jaargangen van Vlaamsche Zanten die tussen 1899 en 1904 verschenen ruim een derde terug te voeren was op bijdragen van Sophia Weyn (om exact te zijn: 361 van de 960 pagina’s).
- ↑ a b "Bib zet eerste Wase volkskundige in de kijker", Het Laatste Nieuws, 15 januari 2016. Geraadpleegd op 9 februari 2024.
- ↑ Sophia’s verslag van het bezoek van Gezelle werd door Theo Penneman integraal gepubliceerd in Ic Hou, het schooltijdschrift van het Sint-Jozef-Klein-Seminarie: Theo Penneman, 'Vrouw Weyn en Guido Gezelle. Een onuitgegeven handschrift over het ontstaan van Gezelles gedicht ‘Niemandsvriend’ (1895), in: IC Hou: contactblad tussen oud-leerlingen, ouders, leerlingen en vrienden van het Sint-Jozef-Klein-Seminarie sint-Niklaas, jg. 19, aflevering 36 (1973 nr. 2), p. 64-81.