Wikipedia

Sophie Redmond

Surinaams arts, feminist en toneelschrijfster
(Doorverwezen vanaf Sophie Monkou-Redmond)

Jeanne Sophie Everdine Redmond (Paramaribo, 14 januari 1907 – aldaar, 18 september 1955) was een Surinaams arts, politica, toneelschrijfster, actrice en feministe.

Afbeelding van Anton de Kom en Sophie Redmond

Biografie

bewerken

Redmond werd geboren te Paramaribo als dochter van de onderwijzer Philippus Josef Redmond (1886-1956) en Adolfina Magdalena Herkul (1886-1938). Op 13-jarige leeftijd wilde Sophie graag vioolles van meneer J. Bueno de Mesquita en dat kreeg zij tot zijn overlijden. Sophie vormde met een vriendin en haar broer een muzikaal trio. Ze speelde later het liefst met gesloten gordijnen, want, zoals zij zelf zei 'Het is geen gezicht voor de mensen: zo'n dikke vrouw met zo'n kleine viool'. Na de lagere school en de MULO met HBS met goed gevolg te hebben doorlopen, wilde ze in 1925 ingeschreven worden op de Geneeskundige School. Haar vader raadde het haar af; onderwijzeres worden was in die tijd voor een zwarte vrouw het hoogst haalbare. De directeur van de school weigerde haar aanvankelijk in te schrijven. Maar Redmond zette door, en ondanks alle discriminatie die zij tijdens haar studie ondervond studeerde ze in 1935 af, als eerste Creoolse vrouw.

Vervolgens vestigde Redmond zich als particulier huisarts in Paramaribo. Ze behandelde arme patiënten dikwijls gratis, en gaf ook adviezen over huwelijksproblemen en financiële problemen. Aanvankelijk deed ze dat alleen in haar artsenpraktijk, maar later ook via radiopraatjes in het Sranantongo onder de titel Datra mi wan aksi joe wan sani (Dokter mag ik u wat vragen?). Ze gaf tevens medische lessen aan boslandevangelisten.

Na de Tweede Wereldoorlog werd Redmond ook politiek actief. In 1948 speelde ze een rol in het volkstoneelstuk Misi Jana e go na stembus (Miss Jana gaat naar de stembus). Of ze aan dit toneelstuk, dat op kluchtige wijze in het Sranantongo voorlichting gaf over de Algemene verkiezingen van 1948, ook heeft meegeschreven is niet zeker. Van het volgende toneelstuk Grontapoe na asi tere (De wereld is een paardenstaart) uit 1950 staat vast dat ze het samen met onderwijzeres Paula Velder schreef.[1] Daarnaast schreef ze nog enkele andere toneelstukken, dikwijls over volksgebruiken en sociale wantoestanden: A sowtoe (Het is zout) en Jezus na watra foe libi (Jezus is het levenswater), levendige stukken in Sranan en Surinaams-Nederlands. In 1954 speelde ze bij Toneelgroep Thalia als actrice de rol van dienstmaagd in het toneelstuk 'De wereld heeft geen wachtkamer' van Maurits Dekker.[2]

Ze ontpopte zich steeds meer als voorvechtster van de Surinaamse cultuur; ging gekleed in de traditionele koto, weigerde importvoedsel te eten, en streefde naar wetenschappelijk onderzoek naar de werking van Surinaamse kruiden.

In 1950 deed ze mee aan de verkiezingen als onafhankelijk kandidaat, maar ze haalde geen zetel. Sophie Redmond overleed op 48-jarige leeftijd in 's Landshospitaal te Paramaribo, nadat ze eerder die dag plotseling onwel was geworden tijdens een vergadering.

Redmond was sinds 1941 gehuwd met Louis Emile Monkau (1906-2007). Het echtpaar had geen kinderen.

 
Grafmonument van Sophie Redmond op Marius' Rust, Paramaribo.

Na haar dood werd onder meer een straat in haar geboortestad naar haar genoemd, en in het Academisch Ziekenhuis Paramaribo staat een borstbeeld van haar gemaakt door Jo Rens. Een stichting zette haar werkzaamheden voort van 1985 tot 1992, gevolgd door een andere stichting die haar onder de aandacht brengt sinds 2013.[3]

Dokter Sophie Redmond Lezing en Gouden Vioolspeld

bewerken

Sinds 2013 wordt door stichting Between The Lines jaarlijks in Amsterdam de Dokter Sophie Redmond Lezing gehouden waar de 'Gouden Vioolspeld' wordt uitgereikt aan een vrouw die in de geest van Sophie Redmond vrouwen inspireert en gezien wordt als een rolmodel vanwege buitengewone prestaties op maatschappelijk en/of cultureel gebied.

De Gouden Vioolspeld is uitgereikt aan en de Dokter Sophie Redmond Lezing is gehouden door:

Jaar Gouden Vioolspeld
Ontvanger		 Dokter Sophie Redmond Lezing
Spreker
2013 Thea Doelwijt[4] Joyce Sylvester
2014 Anne-Marie Hunsel[5] Ruth Wijdenbosch
2015 Harriette Verwey[6] Harriette Verwey
2016 Gerda Havertong[7] Cynthia Blanker[8]
2017 Georgetine Acton[9] Georgetine Acton
2018 Jetty Mathurin[10] Astrid Deira[11]
2019 Sylvia Kortram[12] Marga Weimans
2020[13] * Marian Spier
2021[14] Twie Tjoa Marian Spier
2022 Delano Veira[15] Letitia Vriesde
2023 Regina Mac-Nack[16] Marian Duff
2024 Helen Burleson Esajas[17] Eileen Stornebrink[18]

Werken van Sophie Redmond

bewerken
  • Sophie Redmond, toneel Vier toneelstukken: (Grontapoe na Asitere [De wereld is een paardenstaart], Misi Jana e go na stembus [Vrouw Jana gaat stemmen], A sowtoe [Het is zout], Jezus na watrafoe libi [Jezus is het levenswater]). Bijeengebracht door Thea Doelwijt. Paramaribo, Young Women's Christian Association (YWCA) Suriname, 1972.
  • Datra papa [Mijn zoon studeert voor dokter]. in: Kri, kra! Proza van Suriname (bloemlezing), Samengesteld door Thea Doelwijt. Paramaribo, Bureau Volkslectuur, 1972. p. 111-116.

Literatuur over Sophie Redmond

bewerken
  • Hilly Axwijk,[19] Sophie Redmond: baanbreekster, kultureel-hervormster, lichtend voorbeeld...: een levensschets in verband met de `SR-onderscheiding'. Amsterdam 1992.
  • Michiel van Kempen, Een geschiedenis van de Surinaamse literatuur. Breda: De Geus, 2003, deel I, pp. 544-546.
  • Sylvia Kortram, Meer dan arts alleen. De maatschappelijke betekenis van huisarts Sophie Redmond in laat koloniaal Suriname. Rotterdam 2014.

Trivia

bewerken
  • In Paramaribo heeft de Dr. Sophie Redmondstraat haar naam gekregen sinds 1956. De gemeente Amsterdam heeft in stadsdeel Amsterdam-Zuidoost een plein naar Sophie Redmond genoemd sinds 17 december 1996. In 2022 heeft de gemeente Haarlem een straat de Sophie Redmonstraat genoemd.[20]
  • Op 16 februari 1968 ontvingen in Paramaribo Emilio Meinzak en Jo Dompig als de oudst actieve toneelschrijvers van Suriname de gouden Sophie Redmond-onderscheiding, voorstellende een masker.[21]
  • Het toneelstuk Een dikke zwarte vrouw als ik was een eerbetoon aan Sophie Redmond. Een vertaling en bewerking van haar teksten door Thea Doelwijt, die ook de regie deed. De première was op 14 april 1984 in het Soeterijn theater te Amsterdam door theatergroep Prépré. Actrices waren Gerda Cronie, Helen Kamperveen, Orsyla Meinzak, Earthe Silos en Hellen Gill.[22][23][24]
  • In 1985 riep Hilly Axwijk de stichting Sophie Redmond-Onderscheiding in het leven. In 1992 werd echter de subsidie voor de Sophie Redmond stichting gestopt.
  • De Culturele Surinaamse Vrouwenmanifestatie rondom Sophie Redmond werd georganiseerd door de Stichting Surinaamse Vrouwen Bijlmermeer (SVB) van 3 tot en met 9 juni 1985 in hun centrum De Granaatappel in de flat Ganzenhoef te Amsterdam, waarbij de presentatie en een Onewomanshow werd gehouden door Gerda Havertong.[25][26][27]
  • Op 9 juni 1985 heeft Asta Elstak de 'Dr. Sophie Redmond onderscheiding' ontvangen tijdens de manifestatie van de Stichting Surinaamse Vrouwen Bijlmermeer (SVB).[28]
  • Hilly Axwijk ontving in 1989 zelf de Sophie Redmond-onderscheiding.
  • Het toneelstuk Sophie & Nola van de stichting Urban Myth ging in première 4 april 2015 in de Stadsschouwburg te Amsterdam, gespeeld door Manoushka Zeegelaar-Breeveld, Sylvana Simons, Imanuelle Grives, Simone Weimans en Denise Jannah.[29][30]
  • Eind 2018 is de tweede Sranantongo-iconenkalender van Suriname gepresenteerd met Sophie Redmond als een van de 12 iconen[31]
  • Tijdens De Grote Suriname-tentoonstelling (2019) in de Nieuwe Kerk te Amsterdam (oktober 2019-maart 2020) werd op 12 januari 2020 een talkshow georganiseerd door Stichting Between the Lines en de Vereniging Ons Suriname met als titel Sophie Redmond inspireert met in het panel Marga Weimans, Tanja Jadnanansing[32] en Harriette Verwey.[33]
  • Tijdens de Suriname Monologen in de Nieuwe Kerk was op 14 en 15 januari 2020 het onderwerp Sophie Redmond, gespeeld en gezongen door Dorothy Blokland[34] en in het koor zong Gerda Havertong. De regie had John Leerdam van de Stichting Julius Leeft.[35] De voorvertoning was in de Nacht van de geschiedenis op 26 oktober 2019 in het Rijksmuseum Amsterdam.
  • Op 18 september 2020 op haar 65e sterfdag werd een Sophie Redmondpaneel geplaatst op Sophie Redmondplein in Amsterdam-Zuidoost.[36] Op die dag legde ook Stichting VIP (Vrouwen in de Politiek) een krans bij het beeld van Sophie Redmond bij de ingang van het Academisch Ziekenhuis in Paramaribo.

Zie ook

bewerken
Overgenomen van "https://nl.wiki.x.io/w/index.php?title=Sophie_Redmond&oldid=68177781"