Europese hoornaar: verschil tussen versies

 

==Naam==

 

=== Synoniemen ===

* ''Vespa gribodoi'' <small>[[Joseph Charles Bequaert|Bequaert]], 1931</small>, nom. nov. voor ''Vespa anglica'' <small>Gribodo, 1892 non Smith, 1843</small>

}}

De Europese hoornaar wordt in de Nederlandse taal ook genoemd onder de namen ''hoorntje'' of ''paardenwesp''.<ref name="NATFEIT">{{Citeer web | url = http://www.natuurweetjes.nl/hoornaar-of-hoorntje-of-paardenwesp-vespa-crabro/| titel = Hoornaar of hoorntje| auteur = Natuurweetjes.nl|archiefurl=https://web.archive.org/web/20131011035310/http://www.natuurweetjes.nl:80/hoornaar-of-hoorntje-of-paardenwesp-vespa-crabro/|archiefdatum=2013-10-11|dodeurl=nee}}</ref> In het Fries wordt de hoornaar ''hoarnbij'' genoemd.<ref name="MARREM">{{Citeer web | url = http://www.marrennijs.nl/Nieuws-uit-de-natuur/grote-hoornaar-vespa-crabro-ook-wel-killer-wasp-in-het-fries-hoarnbij-of-horzel-hoewel-dat-niet-terecht-is-want-de-horzel-is-een-heel-ander-insect| titel = Nieuws uit de natuur – Grote hoornaar | auteur = Marrennijs.nl|archiefurl=https://web.archive.org/web/20191213074458/http://www.marrennijs.nl/Nieuws-uit-de-natuur/grote-hoornaar-vespa-crabro-ook-wel-killer-wasp-in-het-fries-hoarnbij-of-horzel-hoewel-dat-niet-terecht-is-want-de-horzel-is-een-heel-ander-insect|archiefdatum=2019-12-13|dodeurl=nee}}</ref>

 

 

==Verspreiding en habitat==

Het verspreidingsgebied van de hoornaar beslaat vrijwel geheel [[Europa (werelddeel)|Europa]] en delen van [[Azië]], daarnaast komt de soort voor in zuidoostelijk [[Noord-Amerika]]. In Noord-Amerika is de hoornaar verspreid door de mens; hij komt er van nature niet voor. De wesp heeft zich hier kunnen handhaven in het zuidoosten en het areaal is sinds de introductie van de wesp flink uitgebreid. In mei 2005 werd een exemplaar aangetroffen in [[Guatemala]], dit is het enige land in [[Centraal-Amerika]] waar de hoornaar is gesignaleerd.<ref name="NEWSPEC">{{Citeer web | url = http://www.researchgate.net/publication/47616438_A_new_species_of_Vespula_and_first_record_of_Vespa_crabro_L._%28Hymenoptera_Vespidae%29_from_Guatemala_Central_America| titel = A new species of Vespula, and first record of Vespa crabro L. (Hymenoptera: Vespidae) from Guatemala, Central America| auteur = Landolt, Peter J. , Monzon Sierra, Jose , Unruh, Thomas R. & Zack, Richard S.|archiefurl=https://web.archive.org/web/20180828071118/https://www.researchgate.net/publication/47616438_A_new_species_of_Vespula_and_first_record_of_Vespa_crabro_L._(Hymenoptera_Vespidae)_from_Guatemala_Central_America|archiefdatum=2018-08-28|dodeurl=nee}}</ref>

 

}}

]]

{{Uitklappen

| titel = Legenda

}}

]]

De hoornaar is de grootste wesp van westelijk [[Europa (werelddeel)|Europa]]. De hoornaar wordt gemiddeld 30 millimeter lang, maar koninginnen kunnen groter zijn. Werksters bereiken een lichaamslengte van 18 tot 24&nbsp;mm, koninginnen een lengte van 25 tot 35&nbsp;mm en mannetjes worden 21 tot 28&nbsp;mm lang.<ref name="HEIKO">{{Citeer boek | achternaam = Heiko Bellmann| titel = Bienen, Wespen & Ameisen| pagina's = Pagina 129 - 132| datum = 1995 | uitgever = Uitgeverij Kosmos| ISBN = 3 440 09690 4}}</ref>

 

 

===Achterlijf===

Het achterlijf bestaat uit segmenten, die zowel aan de bovenzijde als de onderzijde beschermd worden door verharde platen. De platen aan de onderzijde van ieder segment worden de [[sterniet]]en genoemd en die aan de bovenzijde de [[tergiet]]en. Bij de hoornaar is de eerste tergiet roodbruin, net als de thorax.

 

 

===Onderscheid met andere insecten===

 

De hoornaar is in België en Nederland gemakkelijk te onderscheiden van verschillende andere wespen, zoals de [[Duitse wesp]] (''Vespula germanica'') en de [[gewone wesp]] (''Vespula vulgaris''). Deze soorten blijven bijna twee keer zo klein en hebben altijd zwart met gele kleuren en nooit een zwarte en roodoranje kleur. De werkster en koningin van de Duitse wesp worden respectievelijk 15 en 20 mm lang, die van de gewone wesp 14 en 19 mm.

 

==Voedsel en vijanden==

 

De Europese hoornaar is een typische rover die grote hoeveelheden [[insecten]] vangt en doodt om ze vervolgens te voeren aan de larven. Volwassen hoornaars leven zelf van verschillende suikerrijke plantensappen en niet van dierlijk materiaal.

==Voortplanting en ontwikkeling==

[[Bestand:0706Hornissenei.JPG|thumb|Het ei van de hoornaar is langwerpig en witachtig.]]

De hoornaar is een [[Eusocialiteit|eusociale]] wesp, dit betekent dat de wespen in een kolonie wonen met verschillende generaties waarbij zich [[broedzorg]] voordoet. Het aantal hoornaars binnen een kolonie is relatief klein in vergelijking met de bekendere soorten eusociale insecten. Er komen meestal enkele honderden exemplaren voor per nest, maar nooit meer dan 1000 exemplaren. Bij de verwante gewone wesp zijn nesten van 7000 individuen niet zeldzaam.<ref name="HEIKO" />

 

 

===Nest===

Het uiteindelijke nest wordt gebouwd vanaf mei en wordt meestal op enige hoogte geconstrueerd. De locatie is vaak donker en enigszins afgeschermd. Meestal wordt het gemaakt in een holle boom, maar soms worden graspollen als nestlocatie gebruikt en ook ondergrondse nesten zijn bekend. Het komt voor dat de hoornaar zijn nest maakt in dat van de [[gele weidemier]] (''Lasius flavus''). Als de ruimte om een nest te bouwen te klein blijkt, verlaten de wespen het om een nieuw te bouwen. Ook menselijke constructies kunnen worden gebruikt, zoals nestkastjes van vogels, tuinhuisjes, schuurtjes en daken van huizen. Soms verschijnt een nest vrij hangend in een boom of struik in een tuin bij een woning.

 

==Taxonomie en indeling==

[[Bestand:Hornissen_720x576.ogv|thumb|250px|right|Video: hoornaars vliegen af en aan in het nest.]]

 

De Europese hoornaar behoort tot de insectenorde [[vliesvleugeligen]] (Hymenoptera) en de familie [[plooivleugelwespen]] (Vespidae). De meeste soorten uit deze familie behoorden ooit tot het geslacht ''[[Hoornaars|Vespa]]'', zodat het geslacht gezien werd als de 'typische' wespen.<ref name="GRZ">{{Citeer boek | achternaam = Bernhard Grzimek | titel = '''Het leven der dieren deel II: Insecten''' | pagina's = Pagina 575 | datum = 1969 | uitgever = Kindler Verlag AG | ISBN = 90 274 8621 2}}</ref> Tegenwoordig behoren de meeste soorten tot andere geslachten, zoals ''[[Kortkopwespen|Vespula]]'' en ''[[Dolichovespula]]''.