Spoorlijn Sittard - Herzogenrath

De spoorlijn tussen Sittard, Heerlen en Herzogenrath werd in 1896 geopend op initiatief van Henri Sarolea. Van Sittard tot Landgraaf is de lijn dubbelsporig, de rest is enkelspoor. Het Duitse deel staat als spoorlijn 2543 onder beheer van DB Netze.

Spoorlijn Sittard – Herzogenrath DB 2543
Totale lengte	28,9 km
Spoorwijdte	normaalspoor 1435 mm
Aangelegd door	Nederlandse Zuider Spoorwegmaatschappij
Geopend	1 mei 1896
Huidige status	in gebruik
Geëlektrificeerd Sittard – Heerlen: 1949 (1,5 kV=) Heerlen – Landgraaf: 1986 (1,5 kV=) Landgraaf – Haanrade: 2018 (1,5 kV=) Haanrade – Herzogenrath: 2018 (15 kV~)
Aantal sporen Sittard – Landgraaf: 2 Landgraaf – Herzogenrath: 1
Baanvaksnelheid Sittard – Landgraaf: 100 km/h Landgraaf – Herzogenrath: 80 km/h
Beveiliging ATB EG op Sittard – Landgraaf ATB NG op Landgraaf – grens NL / D PZB op grens NL / D – Herzogenrath
Omgrenzingsprofiel NL1 op Sittard – grens NL / D GC op grens NL / D – Herzogenrath
Beladingsklasse D2 (bij 80 km/h) op Sittard – Landgraaf D4 (bij 60 km/h) op Landgraaf – grens NL / D D4 op grens NL / D – Herzogenrath
Treindienst door Sittard – Heerlen: NS en Arriva Heerlen – Herzogenrath: Arriva
Traject
Legenda lijn van Venlo lijn van Born alleen goederen stoomtramlijn van Roermond opgebroken PTT expeditieknooppunt Sittard 0,0 Sittard elektrische tramlijn naar Heerlen opgebroken Van Gend & Loos 0,48 IJzeren Brug Bergerweg 0,67 0,69 lijn naar Maastricht 1,5 Ophoven 1,56 Coenderstunnel Rijksweg Zuid 2,31   viaduct Craveld Middenweg 2,7 fietstunnel Lintjesweg sinds 2021 4,0 Geleen Oost 6,7 mijnspoor van Staatsmijn Maurits opgebroken 7,2 Spaubeek 7,5 inhaalspoor Spaubeek opgebroken 8,2 Staatsmijn Emma schacht IV 9,1 Schinnen 11,2   sinds 2019 11,3 Geitenweg voorheen N298 11,9 Nuth mijnspoor naar Staatsmijn Hendrik opgebroken 15,0 Hoensbroek houthandel Stassen Marres 15,5 Beersdalweg tramlijn van Sittard opgebroken Oranje-Nassau III mijnspoor Oranje-Nassau IV opgebroken 17,2 lijn van Schin op Geul Nationale Houthandel emplacement Heerlen los- en laadweg Oranje-Nassau I Amstel brouwerij voorheen brouwerij Gambrinus 18,4 Van Gend & Loos 18,5 Heerlen tramlijn naar Kerkrade opgebroken 19,64 glasfabriek Koppen Plieger 19,8 Heerlen de Kissel 20,2 Euregioweg 2,535 Oranje-Nassau II Staatsmijn Wilhelmina 21,8 Landgraaf voorheen Schaesberg 22,4 lijn naar Simpelveld (Miljoenenlijn) 23,4   voorheen N299 24,5 Eygelshoven Markt voorheen Eijgelshoven mijn Laura Laura Metaal voorheen mijn Julia 101,1 wapendepot APS-E van U.S. Army vh. mijn Julia laadperron ACTS vh. mijn Julia 25,8 Haanrade voorheen Kerkrade Rolduc gasfabriek Noorsche Gasmaatschappij 26,1 spanningssluis 1,5 kV=/15 kV~ 27,25 grens Nederland - Duitsland 27,4 Rolduc Lokaal DB 2550 van Kassel Hbf DB 2570 van Stolberg (Rheinl) Hbf 27,8 28,6 Herzogenrath 28,9 DB 2550 naar Aachen Hbf

Het deel tussen Sittard en Heerlen wordt gebruikt door Intercitytreinen van de NS en stoptreinen van Arriva. Vanuit Maastricht en Heerlen is er een internationale sneltrein van Arriva naar Herzogenrath en Aken, tevens rijden hier stoptreinen van Arriva die na Landgraaf verdergaan over de Miljoenenlijn naar Kerkrade. Van Sittard tot aan Heerlen loopt de spoorlijn door het Geleenbeekdal, ter hoogte van Eygelshoven door het Strijthagerbeekdal en de Anstelvallei en daarna tot aan Herzogenrath door het Wormdal.

Geschiedenis

Sinds 14 mei 1949 is de spoorlijn van Sittard tot Heerlen geëlektrificeerd. Vanaf 1986 volgde het deel van Heerlen tot aan Schaesberg (Landgraaf). In 2018 werd het gedeelte van Landgraaf tot Herzogenrath geëlektrificeerd door respectievelijk de Nederlandse en de Duitse spoorbeheerder.

Op 9 december 2007 kreeg de lijn er twee haltes bij: Heerlen de Kissel en Eygelshoven Markt.

Tot en met 2018 werd de internationale verbinding, de zogenoemde Euregiobahn, geëxploiteerd door DB Regio NRW.

Grensoverschrijdende elektrificatie

Vanaf 2009 werden plannen gemaakt voor verdubbeling en elektrificatie van de lijn tussen Heerlen en Herzogenrath, maar de beoogde invoering van een Intercity op de verbinding Heerlen – Aken werd meermalen uitgesteld. Besloten is zolang de stoptreinverbinding, die het Aachener Verkehrsverbund per december 2013 had willen beëindigen, in stand te houden, in ieder geval tot 2015. In april 2014 werd door Staatssecretaris Wilma Mansveld (Infrastructuur en Milieu) het begin van de elektrificatie van het traject Landgraaf – Herzogenrath gemarkeerd. De eerste grote werkzaamheden aan de elektrificatie vonden plaats van zaterdag 28 april 2018 tot en met zondag 6 mei 2018. Gedurende deze periode reden geen treinen over het traject.

In december 2018, na de gehele elektrificatie, beëindigde DB haar internationale verbinding en wilde Arriva een 'Drielandentrein' beginnen tussen Aken, Heerlen, Maastricht en Luik. Uiteindelijk startte Arriva de nieuwe treindienst tussen Heerlen en Aken op 27 januari 2019.

Spoorverdubbeling Heerlen-Landgraaf

Om twee keer per uur heen en weer een trein te kunnen laten rijden van Aken naar Maastricht was er spoorverdubbeling nodig op het traject tussen Heerlen en Landgraaf. Op 6 april 2020 gaf Provinciale Staten van Limburg groen licht voor een extra bijdrage waardoor de spoorverdubbeling kon gaan plaatsvinden. In 2021 en 2022 vinden de werkzaamheden plaats, zodat de verdubbeling eind 2022 gereed is. Na 9 weken sluiting ligt er sinds mei 2022 dubbel spoor dat bereden kan worden, wel vinden er nog kleine werkzaamheden op en naast het spoor plaats.

Treindiensten

Serie	Treinsoort	Route	Bijzonderheden
3900	Intercity (NS)	Enkhuizen – Hoorn – Amsterdam Centraal – Utrecht Centraal – 's-Hertogenbosch – Eindhoven Centraal – Weert – Roermond – Sittard – Heerlen	Stopt niet in Zaandam. Rijdt in de avonduren en van vrijdag t/m zondag de hele dag enkel tussen Eindhoven Centraal en Heerlen. Wordt in de avonduren en van vrijdag t/m zondag de hele dag vervangen door intercity 2900. Rijdt van maandag t/m donderdag in de avonduren enkel tussen Sittard en Heerlen en rijdt dan 1x/uur.
18900 RE 18 S 43	Sneltrein / Regional-Express / S-trein (Arriva / NMBS)	(Luik-Guillemins – ) Maastricht – Heerlen – Landgraaf – Herzogenrath – Aachen Hbf	Drielandentrein (LIMAX). Tussen Luik-Guillemins en Maastricht wordt 1x/uur gereden. Tussen Maastricht en Aachen wordt 2x/uur gereden.
32000 RS 18	Stoptrein (Arriva)	Maastricht Randwyck – Maastricht – Heerlen – Landgraaf – Eygelshoven – Chevremont – Kerkrade Centrum
32500 RS 15	Stoptrein (Arriva)	Sittard – Heerlen

Materieel

Sittard – Heerlen

Tussen Sittard en Heerlen rijdt de NS anno 2023 met treinen van het type VIRM als Intercity. Tot begin jaren tachtig waren met name getrokken treinen met locomotief van de serie 1200 met rijtuigen Plan E te zien en sindsdien tot 2007 locomotieven 1600 of 1700 met Intercityrijtuigen of ICK's. Daarna werd er gereden met de types ICMm en VIRM.

Voor de stoptreindiensten gebruikte NS tot begin jaren tachtig het mat '46 en sindsdien het treintype Plan V. Vanaf het ingaan van de dienstregeling 2012/2013 reden op de sprinterdiensten in bepaalde periodes SGMm treinstellen.

Met ingang van december 2016 heeft Arriva de stoptreindiensten overgenomen en werd er tussen Sittard en Landgraaf (en verder naar Kerkrade Centrum) gereden met GTW treinstellen. Sinds december 2022 is de dienst ingekort tot Heerlen en wordt er met FLIRT treinstellen van Arriva gereden.

Heerlen – Kerkrade / Aken

NS reed tussen Heerlen en Kerkrade met treinen van treintype Plan V. Ook Veolia reed hiermee tot in 2008 tot het moment waarop de Velios treinstellen arriveerden. Sinds 2017 heeft Arriva de stoptreindiensten overgenomen en werd er tussen Sittard en Kerkrade Centrum gereden met GTW treinstellen. Sinds december 2022 is deze dienst ingekort tot Heerlen en rijdt tussen Heerlen en Landgraaf de stoptrein Maastricht Randwyck - Kerkrade Centrum met GTW's van Arriva.

De verbinding Heerlen – Aken in 1997.

In 1992 werd ter vervanging van de opgeheven spoorlijn Maastricht – Aken via Simpelveld het baanvak Heerlen – Aken voor het personenverkeer heropend tussen Landgraaf en Herzogenrath. Tot de komst van de Buffel in 1998 werd met het treintype Plan X gereden. Sinds de komst van de Euregiobahn rijdt sinds 2001 geen NS-materieel meer naar Duitsland. Deutsche Bahn zet sinds 2002 treinen van het type Talent in. Op 27 augustus 2015 werd bekend dat Deutsche Bahn de aanbesteding heeft gewonnen. Hierdoor kan Deutsche Bahn per december 2016 voor een periode van vier jaar en een optie van een jaar rijden voor Euregiobahn.

Tussen Heerlen en Aachen Hauptbahnhof verzorgde Arriva van 9 december 2018 tot en met 26 januari 2019 treinvervangend vervoer. Vanaf 27 januari 2019 rijdt de Drielandentrein met tricourante FLIRT 3-treinstellen ook op het traject naar Aachen Hauptbahnhof.

Stations en gebouwen

Overzicht van stations langs de lijn (cursief: voormalig station):

Station	Geopend	Huidig gebouw
Sittard	1862	1993, NS, 3e gebouw, uniek ontwerp van Van Belkum
Ophoven	1917	geen, station gesloten in 1934
Geleen Oost	1893	geen, gebouw gesloopt in 2006
Spaubeek	1896	geen, gebouw gesloopt in 1970
Schinnen	1896	geen, gebouw gesloopt in 1972
Nuth	1893	1991, NS, 2e gebouw, uniek ontwerp van Bak
Hoensbroek	1893	geen, gebouw gesloopt in 1971
Heerlen	1896	2019, NS, 4e gebouw, uniek ontwerp van Huisman
Heerlen de Kissel	2007	geen, station gesloten vanaf dienstregeling 2019
Landgraaf	1896	1893, ZSM, 1e gebouw, type ZSM standaard
Eygelshoven Markt	1909	geen, station gesloten van 1952-2007
Kerkrade Rolduc	1896	geen, gebouw gesloopt in 1970, station gesloten in 1953 en gesloten van 1934-1949
Rolduc Lokaal	1896	geen, station gesloten in 1925
Herzogenrath	1852	1853, Königliche Direktion der Aachen-Düsseldorf-Ruhrorter Eisenbahn, 1e gebouw

De stations Sittard en Herzogenrath waren al eerder aan andere spoorlijnen geopend.

Aansluitingen

In de volgende plaatsen is of was er een aansluiting op de volgende spoorlijnen:

Sittard

lijn tussen Maastricht en Venlo

lijn naar Born

Heerlen

lijn naar Schin op Geul

Landgraaf

lijn naar Simpelveld

Herzogenrath

DB 2550, lijn tussen Aken en Kassel

DB 2570, lijn naar Stolberg

Trivia

Het laatste portaal voor de bovenleiding tussen Sittard en Heerlen werd op 8 september 1947 geplaatst in Schinnen.

Fotogalerij

• 
  Station Sittard (2006)
• 
  Station Heerlen (2006)
• 
  Station Heerlen De Kissel (2008)
• 
  Station Landgraaf, links de sporen naar Kerkrade, rechts het spoor naar Herzogenrath en Eygelshoven Markt (2006)
• 
  Station Eygelshoven Markt (2011)
• 
  Station Herzogenrath (2012)

Bronnen, noten en/of referenties

• http://nrwbahnarchiv.bplaced.net/strecken/2543.htm
• http://www.sporenplan.nl/html_nl/sporenplan/ns/ns_normaal/mt.html
• http://www.sporenplan.nl/html_nl/sporenplan/ns/ns_65/hrl.html
• http://www.sporenplan.nl/figuren/tekeningen/db_normaal/db_nrw/aachen-krefeld.pdf
• Dr B.C. de Pater, Drs B. Schoenmaker e.a. (2005): Grote Atlas van Nederland 1930 - 1950, Asia Maior/Atlas Maior; KNAG; Nederlands Instituut voor Militaire Historie. ISBN 9074861253.
• http://www.limburger.nl/article/20090903/REGIONIEUWS01/35331021/1055