Sulcus centralis
De sulcus centralis[3] of centrale groeve[1] is een hersengroeve in de grote hersenen bij primaten.[4] In de mens scheidt de sulcus centralis de frontale van de pariëtale kwab.[5] Volgens sommigen is de sulcus centralis homoloog aan de sulcus cruciatus in roofdieren.[6]
| Centrale groeve | ||||
|---|---|---|---|---|
| Sulcus centralis | ||||
| ||||
Lateraal aanzicht van de linkergrotehersenhelft bij de mens. De sulcus centralis is in het rood aangegeven.
| ||||
| Synoniemen | ||||
| Latijn | sulcus centralis cerebri
fossa Rolandi[1] | |||
| Nederlands | groeve van Rolando[2] | |||
| Gegevens | ||||
| Onderdelen | sulcus centralis superior sulcus centralis inferior | |||
| Schorsvelden | area frontalis agranularis (6) area gigantopyramidalis (4) | |||
| ||||
Verloop
bewerkenDe sulcus centralis ligt in de mens tussen de gyrus precentralis en de gyrus postcentralis.[5] In de meeste gevallen bestaat de sulcus centralis uit één stuk,[7] maar in een aantal gevallen bestaat hij uit tweede delen.[7] In ongeveer een op de zeven gevallen loopt de sulcus centralis onderaan over in de fissura lateralis.[7] In de meeste gevallen loopt de sulcus centralis door op het mediale oppervlak.[7]
Schorsvelden
bewerkenAlgemeen
bewerkenDe hersenanatoom Korbinian Brodmann onderscheidde een aantal gebieden voor, in en achter de sulcus centralis (ook bekend onder de naam sulcus Rolandi), die hij schaarde onder de naam regio Rolandica.[8] Hij onderscheidde twee hoofdgebieden, de regio precentralis (voor) en regio postcentralis (achter), die cytoarchitectonisch sterk van elkaar verschillen. Bij de mens komen loopt de scheidingslijn tussen deze gebieden grofweg over de bodem van de sulcus centralis.[8][9] Voor zowel de mens als voor andere diersoorten onderzocht hij cytoarchitectonisch de grenzen van deze gebieden.[9]
Mens
bewerkenVan de regio precentralis liggen (van voor naar achter) in de sulcus centralis[9][10][11]:
- area frontalis agranularis (area 6) (= premotorische schors[10])
- area gigantopyramidalis (area 4) (= primaire motorische schors[10])
Het voorste deel (labium anterius) van de sulcus centralis wordt volledig bedekt door area 4, die voor een gedeelte doorloopt op het (buiten)oppervlak van de gyrus praecentralis.[9] Area 6 ligt onderaan de sulcus centralis voor een klein deel op het labium anterius.[10][11]
Van de regio postcentralis liggen (van voor naar achteren) in de sulcus centralis[9][12]:
- area postcentralis rostralis (area 3)
- area postcentralis intermedia (area 1)
Samen met de area postcentralis caudalis (=area 2) van de regio postcentralis, die overigens buiten de sulcus centralis ligt,[9][13] vormen deze drie schorsvelden een onderdeel van de somatosensibele schors.[12] De voorste area 3 ligt op het achterste deel (labium posterius) van de sulcus centralis.[9][12] Op bepaalde plaatsen loopt area 1 door op het labium posterius.[12]
Ontwikkeling
bewerkenIn de mens is de sulcus centralis vanaf de 24ste week zichtbaar.[14]
Naamgeving
bewerkenDe sulcus centralis is ook bekend onder de naam fossa Rolandi met allerlei varianten. De Italiaanse anatoom Luigi Rolando (1773-1831) was een van de eerste die regelmatigheden in de wirwar van hersenwindingen probeerde te ontdenken[15][16] en onderscheidde daarbij in 1809 de gyri precentralis et postcentralis met een beschrijving (maar geen tekening) van de sulcus centralis.[15][17] De Franse anatoom François Leuret vernoemde in 1839 de sulcus centralis naar Rolando.[17] De sulcus centralis was echter al in 1786 getekend door de Franse anatoom Vicq d’Azyr, die er echter geen belang aan hechtte aan deze structuur.[17]
- ↑ a b Everdingen, J.J.E. van, Eerenbeemt, A.M.M. van den (2012). Pinkhof Geneeskundig woordenboek (12e druk). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.
- ↑ Putz, R. & Pabst, R. (Red.) (2000). Sobotta. Atlas van de menselijke anatomie. Deel 1. Hoofd, hals, bovenste extremiteit. (2de druk). Houten/Diegem: Bohn Stafleu Van Loghum.
- ↑ Federative Committee on Anatomical Terminology (1998). Terminologia Anatomica. Stuttgart: Thieme
- ↑ Nieuwenhuys, R. (1998). Telencephalon.. In R. Nieuwenhuys, H.J. ten Donkelaar en C. Nicholson (Red.), The central nervous system of vertebrates. (pp. 1871-2023). Berlin: Springer.
- ↑ a b Nieuwenhuys, R., Voogd, J., Huijzen, C. van (1988). The human central nervous system: a synopsis and atlas (3e uitgave). Berlijn/Heidelberg/New York: Springer
- ↑ International Committee on Veterinary Gross Nomenclature (2012). Nomina Anatomica Veterinaria. Hannover/Columbia/Ghent/Sapporo
- ↑ a b c d Ono, M., Kubik, S. & Abernathey, C. (1990). Atlas of the cerebral sulci. New York: Thieme.
- ↑ a b Brodmann, K. (1903). Beiträge zur histologischen Lokalisation der Grosshirnrinde. I. Mitteilung: die Regio Rolandica. Journal für Psychologie und Neurologie, 2, 79–107.
- ↑ a b c d e f g Brodmann, K. (1909). Vergleichende Lokalisationslehre der Großhirnrinde in ihren Prinzipien dargestellt auf Grund des Zellenbaues. Leipzig: Verlag von Johann Ambrosius Barth.
- ↑ a b c d Matelli, M., (2004). Motor cortex. In G. Paxinos & J.K. Mai (Red.), The human nervous system (2nd edition). (pp. 973-996) San Diego: Elsevier Academic Press.
- ↑ a b Zilles, K. (2004). Architecture of the human cerebral cortex. In G. Paxinos & J.K. Mai (Red.), The human nervous system (2nd edition). (pp. 997-1055) San Diego: Elsevier Academic Press.
- ↑ a b c d Geyer, S. (1999). Areas 3a, 3b, and 1 of human primary somatosensory cortex. 1. Microstructural organization and interindividual variability. NeuroImage, 10, 63-83.
- ↑ Grefkes, C., Geyer, S., Schormann, T., Roland, P. & Zilles, K. (2001). Human somatosensory area 2: observer-independent cytoarchitectonic mapping, interindividual variability and population map. NeuroImage, 14, 617-631.
- ↑ Zilles, K. & Rehkämper, G. (1994). Funktionelle Neuroanatomie. Lehrbuch und Atlas (2. Auflage). Berlin/Heidelberg/New York: Springer-Verlag.
- ↑ a b Marshall, L.H. & Magoun, H.W. (1998). Discoveries in the human brain. Neuroscience prehistory, brain structure, and function. Totowa: Humana Press.
- ↑ Sammet, K. (2007). Luigi Rolando (1773-1831). Journal of Neurology, 254, 404-405.
- ↑ a b c Pearce, J.M. (1998). The fissure of Rolando. Journal of Neurology, Neurosurgery and Psychiatry, 67(4), 528.
