Tankmonument

Een tankmonument is een gedenkteken in de openbare ruimte, dat bestaat uit een niet meer in militaire functie zijnde tank of een ander militair rups- of pantservoertuig, meestal met een gedenkplaat met informatie betreffende het monument.

Tielt

Houffalize

Celles

Grandmenil

Beffe

Vielsalm

Wibrin

Hermeton-sur-Meuse

Bastenaken

Kotem

La Gleize

La Roche-en-Ardenne

Leopoldsburg

Hechtel

Klein-Willebroek

Balgerhoeke

Aarlen

Mopertingen

Meerhout

Zelzate

Moerbrugge

Desselgem

Brasschaat

Antwerpen

Stavelot

Maldegem

Embourg

Wiemesmeer

Elsenborn

Stockem

Monceau-Imbrechies

Wiltz

Ettelbrück

Clervaux

Ede

Eede

Breda

Groesbeek

Olst

Arnhem

Woensdrecht

Westkapelle

Doetinchem

Mill

Overloon

Havelte

Doesburg

Neufchâteau

Pétange

Tankmonumenten in de Benelux

Een tankmonument is veelal opgericht ter herdenking van een oorlog, een oorlogshandeling of oorlogsslachtoffers. Een tankmonument is dan ook vaak een oorlogsmonument of een bevrijdingsmonument. Soms maakt een tank of een tankmonument deel uit van een meer omvattend gedenkteken. Ook worden tanks wel als monument gebruikt om de (historische) aanwezigheid van een militaire basis in een gebied of gemeente te benadrukken of te herdenken.

Hieronder een (incomplete) lijst met tankmonumenten. De kolommen zijn sorteerbaar.

Tankmonumenten Benelux

België

Opgericht	Naam	Plaats	Type tank	Toelichting
1979	Bevrijdingsmonument Tielt	Tielt	Sherman Firefly
	Tankmonument	Houffalize	Panther Ausf. G
	Tankmonument	Celles	Panther Ausf. G	De leidende Duitse Panthertank van Kampfgruppe von Cochenhausen, uitgeschakeld op 24-12-1944.
	Tankmonument	Grandmenil	Panther Ausf. G
1985	Tankmonument	Beffe	M4 Sherman
1984	Tankmonument	Vielsalm	M4A1 Sherman
	Tankmonument	Wibrin	M4 Sherman	Loop is geëxplodeerd, rechterachterzijde weggeslagen.
	Tankmonument	Hermeton-sur-Meuse	M4A4 Sherman
	Tankmonument	Bastenaken	M4 Sherman	Bijnaam 'Barracuda', op 30 december 1944 uitgeschakeld nabij het gehucht Renuamont.
1977	Tankmonument	Kotem	Buffalo Mark IV	Amfibisch rupsvoertuig, gezonken in de Maas op 5 maart 1945.
	Tankmonument	La Gleize	Tiger II (Königstiger)
2000	Tankmonument (17pdr SP Achilles)	La Roche-en-Ardenne	17pdr SP Achilles
2004	Tankmonument (M4A1 Sherman)	La Roche-en-Ardenne	M4A1 Sherman
1984	Tankmonument	Leopoldsburg	Sherman Firefly
	Tankmonument	Hechtel	Sherman Firefly
	Tankmonument	Klein-Willebroek	Sherman Firefly
1990	Tankmonument	Balgerhoeke	Sherman M4A4
1984	Tankmonument	Aarlen	M10 Tank Destroyer
2003	Tankmonument	Mopertingen	Sherman M4A4
2004	Bevrijdingsmonument	Meerhout	FV103 Spartan	De FV103 Spartan is een pantserinfanterievoertuig
2000	Tankmonument	Zelzate	Leopard I
1994	Huldemonument	Moerbrugge	Achilles	Kunstwerk uit tankdelen door Ben Snauwaert, herinnerend aan de Slag om Moerbrugge (1944) en "het drama van de oorlog" symboliserend.^[1] Een gedenkplaat bestond al sinds 1949.^[2]
1997	Monument Leiebrug	Desselgem	M108-houwitser	Het monument herinnert aan de Leieslag.
2012	Oorlogsmonument Brasschaat	Brasschaat	M108-houwitser
1947	Cromwelltank	Antwerpen	Cromwell Mk V
	Monument voor de 30ste Infanterie Divisie	Stavelot	M3A1 Half-Track
	Gidsenmonument	Maldegem	Leopard
	Tankmonument	Embourg	M41 Walker Bulldog
2004	Tankmonument	Wiemesmeer	M41 Walker Bulldog	Op bijgaande gedenkplaat: '60 jaar bevrijding door 2nd Armored Division "Hell on Wheels" 14 september 2004 / 1994 - 2004'.^[3]
	Tankmonument	Elsenborn	M108-houwitser	Op een rotonde bij Kamp Elsenborn.
1994	Tankmonument	Stockem	FV101 Scorpion	Op plantsoen tussen Route de Bouillon en Rue des Tilleuls. Plaquette in Frans en Nederlands: "Aangeboden door de School voor pantsertroepen en de Groep CVR-T 1952 – 1994".^[4]
	Herdenkingsmonument voor de 9de Amerikaanse Infanterie Divisie	Monceau-Imbrechies	M47 Patton	Hier vochten op 2 september 1944 de eerste Amerikaanse troepen op Belgisch grondgebied, en wel tegen de 2de Duitse Pantserdivisie.^[5]
	Monument Fort Aubin-Neufchâteau 1940	Neufchâteau (Luik)	M46 Patton	Het monument herdenkt de Belgische slachtoffers van de elfdaagse strijd om Fort Aubin-Neufchâteau in mei 1940. De M46 Patton werd in 2012 aan het monument toegevoegd.
1994		Thimister-Clermont	Sherman Firefly	Bij het Remember Museum '39-'45

Nederland

Opgericht	Naam	Plaats	Type tank	Toelichting
1990	Canadese tank op de Langenberg	Ede	M4 Sherman
1984	Canadees monument	Eede	Universal Carrier	Als onderdeel toegevoegd aan het in 1954 opgerichte Nationaal Monument 'De Nederlandse Maagd'.
1945	Panther D-Tank	Breda	Panther Ausf. D	Geschonken door de Poolse bevrijders, als herinnering aan de bevrijding van Breda op 29 oktober 1944 door de 1e Poolse Pantserdivisie van generaal Maczek.
1988	Sherwood Rangers-monument	Groesbeek	Grizzly 1
	Tankkazemat IJssellinie	Olst	Sherman	De grotendeels in beton gestorte tank (alleen de geschutskoepel is zichtbaar) maakte in de Koude Oorlog deel uit van de IJssellinie.
1978	Tankmonument	Woensdrecht	Sherman
2017	Tankkazemat Meinerswijk	Meinerswijk (Arnhem)	M4 Sherman	In 2017 werd bij een van de resterende tankkazematten bij Arnhem een stalen silhouet van een Sherman, op ware grootte, als kunstwerk geplaatst.^[6]
1961	Tankmonument	Westkapelle	M4A4 Sherman	Achtergelaten tijdens de Strijd om Walcheren. Staat nabij het Polderhuis Westkapelle Dijk- en Oorlogsmuseum. Gerestaureerd in 1994^[7], en 2021^[8].
2017	Sherman-tank bij de IJsselbrug	Doesburg	Sherman	Opgeknapt in 2016; een bijbehorend informatiebord met getekende dwarsdoorsnede werd in mei 2017 door generaal b.d. Mart de Kruif onthuld.^[9]
1983	UNIFIL-monument (Havelte)	Havelte	DAF YP-408 PWI-MT	Pantservoertuig, fungerend als ornament bij het UNIFIL-monument; in 2014 werd de 'oude' in Libanon gebruikte YP-408 vervangen door een andere YP-408.^[10]
2011	Monument 7de Amerikaanse Pantserdivisie	Overloon	Sherman	Het monument werd opgericht in 2008, de tank werd in 2011 toegevoegd. Het monument staat nabij Oorlogsmuseum Overloon, maar vormt er geen deel van.^[11]
1945	Tank in het Canadapark	Doetinchem	Sherman Medium Tank M4A4	Opgeknapt in 1965 en 1995.^[12]
1995	Kangoeroemonument	Mill	Ram Kangaroo

Luxemburg

Opgericht	Naam	Plaats	Type tank	Toelichting
1946	Tankmonument	Wiltz	M4 Sherman	De tank stond tot 2014 op het Place des Martyrs en is na restauratie in 2016 verhuisd naar het uitkijkpunt "Belle-Vue".
		Clervaux	M4 Sherman	De tank staat bij het kasteel van Clervaux
1954 / 1970	Patton Square	Ettelbruck	M4A1(75) Sherman	Het monument uit 1954, een stele waarop een adelaar, werd in 1970 uitgebreid met een standbeeld van George S. Patton en de Sherman.^[13]
	Square Hyman Josefson	Pétange	M8 Greyhound	Monument ter nagedachtenis van de eerste gevallen Amerikaanse soldaat in Luxemburg, opgericht in 1947 en ontworpen door Claus Cito. De M8 Greyhound, het voertuig van Josefson, is waarschijnlijk later toegevoegd.^[14]^[15]

Tankmonumenten elders

Azerbeidzjan

Opgericht	Naam	Plaats	Type tank	Toelichting	Afbeelding
	Monument voor de bevrijding van Sjoesji	Sjoesji	T-72	In de avond van 8 mei 1992 vond langs deze weg een treffen tussen Karabachers en Armeniërs enerzijds en Azeri's anderzijds plaats dat in de opvolgende dag leidde tot de verovering van Sjoesji. Dit treffen was een onderdeel van de Oorlog in Nagorno-Karabach. Het monument bestaat uit de in de slag beschadigde tank van Gagik Avsharyan, die voor dit doel achteraf werd opgeknapt.

Cuba

Opgericht	Naam	Plaats	Type tank	Toelichting	Afbeelding
	Fidel Castro's Varkensbaai Tank	Havana	SU-100	Fidel Castro zou persoonlijk met deze tank de Invasie in de Varkensbaai mede hebben afgeslagen.

Duitsland

Opgericht	Naam	Plaats	Type tank	Toelichting	Afbeelding
1945	Sowjetisches Ehrenmal	Berlin-Tiergarten	2 × T-34	Door de Sovjets opgericht als onderdeel van een oorlogsmonument vlak bij de Brandenburger Tor, ter herdenking van gesneuvelde Sovjetsoldaten. De tanks vochten mee in de Slag om Berlijn in 1945. In 2014 gingen stemmen op om de tanks te verwijderen (in verband met de annexatie van de Krim door Rusland), maar dit is niet doorgegaan. Ook staan er twee houwitsers opgesteld.^[16]

Frankrijk

Opgericht	Naam	Plaats	Type tank	Toelichting	Afbeelding
Na 1976 (het jaar van begin restauratie)	Churchill Mk IV AVRE Tank	hoofduitgang Juno Beach (Graye-sur-Mer)	Mk IV Churchill AVRE	Dit monument herdenkt de landing in Normandië in 1944. De tank, horend bij het British 26th Engineer Squadron, raakte tijdens deze landing in een bomkrater of tankgracht en vier van de zes bemanningsleden sneuvelden bij het verlaten van de beschadigde tank.^[17]
1997	M24 Chaffeetank	Spicheren	M24 Chaffee	Dit monument werd geschonken door oorlogsveteranen van de 70th Infantry Division, ter herdenking van de bevrijding van Spicheren.^[18]

Libanon

Opgericht	Naam	Plaats	Type tank	Toelichting	Afbeelding
1995	Hope for Peace Monument	Yarze (nabij Beiroet)	83 tanks en andere militaire voertuigen	In opdracht van de Libanese regering ontworpen door Arman.

Rusland

Opgericht	Naam	Plaats	Type tank	Toelichting	Afbeelding
1980	Monument voor de heldhaftige tankbemanning	Kaliningrad	T-34-85	In herinnering aan de Slag om Koningsbergen.^[19]

Slowakije

Opgericht	Naam	Plaats	Type tank	Toelichting	Afbeelding
	Monument Duklapas	Údolie smrti (Svidník)	T-34-85 en Pz IV J	Monument in de Údolie smrti ('Vallei des doods'), uitbeeldend het verslaan van Duitse door Russische tanktroepen in de Slag bij de Duklapas, aan de Pools-Slowaakse grens

Tsjechië

Opgericht	Naam	Plaats	Type tank	Toelichting	Afbeelding
1945 (roze sinds 1991)	Monument voor Sovjettankbemanningen (ook wel: Roze tank)	Praag	IS-2-tank	Als monument onthuld door de Russische maarschalk Konev, ter herinnering aan de bevrijding van Praag van de Duitse bezetters. Verdween na enkele incidenten na 1 juli 2012 uit het beeld.

Groot-Brittannië

Opgericht	Naam	Plaats	Type tank	Toelichting	Afbeelding
1984	Sherman Tank Memorial	Slapton Sands	M4 Sherman	De Sherman Tank Memorial dient als Exercise Tiger Memorial.
1998	Desert Rat Memorial	Thetford	Mark IV Cromwell	Monument voor de Britse 7e Pantserdivisie. In 2004 uitgebreid tot monument ook voor 4th Armoured Brigade (The Black Rats) en de 7th Armoured Brigade (The Green Jerboa).

Zie ook

Oorlogsmonument

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Slag om Moerbrugge: Smeed oorlog om tot eeuwige vrede
↑ Huldemonument en gedenkplaat voor de Canadese soldaten en de burgerlijke slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog
↑ 'Tank monument Zutendaal' op www.505pirbelgium.be.
↑ Afbeelding.
↑ Zie Monceau-Imbrechies op de Franstalige Wikipedia; iets eerder die dag waren de eerste bevrijdingstroepen in het nabijgelegen Cendron op Belgisch grondgebied aangekomen (zie Cendron op de Franstalige Wikipedia.
↑ 'Kunstwerk in Meinerswijk', http://www.vriendenvanmeinerswijk.nl; zie ook: 'Tank monument - Arnhem' op tracesofwar.nl.
↑ 'Westkapelle zit voorlopig zonder tank-monument', Provinciale Zeeuwse Courant, 7 maart 1994.
↑ 'Dé Tank is terug in Westkapelle en wat ziet ie er weer gelikt uit', Provinciale Zeeuwse Courant, 18 oktober 2021.
↑ Informatiebord; zie ook 'Sherman-tank bij de IJsselbrug, Monumentenvereniging Doesburg.
↑ Uniek exemplaar YP-408 overgedragen aan Nationaal Militair Museum, bevestigd op https://www.facebook.com/landmacht/posts/839844306031259
↑ Website Comité Shermantank Overloon.
↑ M4A4 Sherman Tank Doetinchem, tracesofwar.nl.
↑ Olivier Halmes, 'Ein Panzer in Ettelbrück lernt fliegen', Tageblatt 21 september 2018.
↑ 'Das Denkmal für Hyman Josefson', website Commune de Pétange.
↑ Kees Jan Koster, 'Monument Hyman Josefson Square', TracesOfWar.nl.
↑ Sovjetmonument Tiergarten en Germany critical of ‘populist’ call to remove tanks from Berlin Soviet WWII memorial
↑ Graye-sur-Mer Churchill Mk IV AVRE Tank en Graye-sur-Mer Churchill A.V.R.E. tank (opschrift)
↑ American M24 Chaffee light tank
↑ 'Памятник героям-танкистам'.

[1] Slag om Moerbrugge: Smeed oorlog om tot eeuwige vrede

[2] Huldemonument en gedenkplaat voor de Canadese soldaten en de burgerlijke slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog

[3] 'Tank monument Zutendaal' op www.505pirbelgium.be.

[4] Afbeelding.

[5] Zie Monceau-Imbrechies op de Franstalige Wikipedia; iets eerder die dag waren de eerste bevrijdingstroepen in het nabijgelegen Cendron op Belgisch grondgebied aangekomen (zie Cendron op de Franstalige Wikipedia.

[6] 'Kunstwerk in Meinerswijk', http://www.vriendenvanmeinerswijk.nl; zie ook: 'Tank monument - Arnhem' op tracesofwar.nl.

[7] 'Westkapelle zit voorlopig zonder tank-monument', Provinciale Zeeuwse Courant, 7 maart 1994.

[8] 'Dé Tank is terug in Westkapelle en wat ziet ie er weer gelikt uit', Provinciale Zeeuwse Courant, 18 oktober 2021.

[9] Informatiebord; zie ook 'Sherman-tank bij de IJsselbrug, Monumentenvereniging Doesburg.

[10] Uniek exemplaar YP-408 overgedragen aan Nationaal Militair Museum, bevestigd op https://www.facebook.com/landmacht/posts/839844306031259

[11] Website Comité Shermantank Overloon.

[12] M4A4 Sherman Tank Doetinchem, tracesofwar.nl.

[13] Olivier Halmes, 'Ein Panzer in Ettelbrück lernt fliegen', Tageblatt 21 september 2018.

[14] 'Das Denkmal für Hyman Josefson', website Commune de Pétange.

[15] Kees Jan Koster, 'Monument Hyman Josefson Square', TracesOfWar.nl.

[16] Sovjetmonument Tiergarten en Germany critical of ‘populist’ call to remove tanks from Berlin Soviet WWII memorial

[17] Graye-sur-Mer Churchill Mk IV AVRE Tank en Graye-sur-Mer Churchill A.V.R.E. tank (opschrift)

[18] American M24 Chaffee light tank

[19] 'Памятник героям-танкистам'.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]