Tyrannosauroidea
De Tyrannosauroidea of Tyrannosauroïden zijn een groep van grote vleesetende dinosauriërs uit de Coelurosauria, een groep uit de Theropoda, een onderverdeling van de Saurischia.
| Tyrannosauroidea Status: Uitgestorven, als fossiel bekend | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||
| Tyrannosaurus rex | |||||||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| Superfamilie | |||||||||||||||||||
| Tyrannosauroidea Osborn, 1906 | |||||||||||||||||||
| Familie | |||||||||||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||||||||||
Tyrannosauroidea op  Wikispecies
| |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
De superfamilie Tyrannosauroidea is impliciet benoemd door Osborn in 1906; de eerste die de naam echt gebruikte was Walter in 1964, voor een wel zeer uitgebreide groep die ook de Ornithosuchidae en Spinosauridae omvatte, zoals we tegenwoordig weten zijn dit geen verwante groepen. Bij het paleontologisch onderzoek naar dinosauriërs worden dergelijke taxonrangen steeds minder gebruikt. De klade Tyrannosauroidea is voor het eerst door Paul Sereno in 1998 gedefinieerd als de groep bestaande uit alle soorten die nauwer verwant zijn aan Tyrannosaurus rex dan aan de Neornithes, de modernere vogels.
De Amerikaanse paleontoloog Thomas Holtz definieerde de groep in 2004 exacter als de klade die bestaat uit Tyrannosaurus rex en alle soorten die nauwer verwant zijn aan Tyrannosaurus dan aan Deinonychus antirrhopus, Ornithomimus velox en Allosaurus fragilis. Deze wat ingewikkelde definitie weerspiegelt de onzekerheid over de verwantschap tussen deze groepen: het is niet zeker welke van de laatste drie het dichtst bij Tyrannosaurus staat en een simpeler definitie zou het gevaar in zich dragen dat de naam achteraf die zou blijken te zijn van een oninteressant ruime groep met een misplaatste naam.
Sereno vond in 2005 de keuze van Holtz wat misplaatst aangezien niemand de Allosauridae of de Neornithes als mogelijke nauwe verwanten beschouwt; wel zouden dat de Therizinosauria, Alvarezsauridae, Oviraptorosauria en Troodontidae kunnen zijn. Hij gaf dan ook deze andere definitie: de groep bestaande uit Tyrannosaurus rex en alle soorten nauwer verwant aan Tyrannosaurus dan aan Ornithomimus edmontonicus, Therizinosaurus cheloniformis, Shuvuuia deserti, Oviraptor philoceratops en Troodon formosus.
De basale vormen laten zien dat de eerste tyrannosauroïden uit het Jura vrij kleine dieren waren. Dilong paradoxus is een recent ontdekte basale tyrannosauroïde met veren. Pas in het Krijt werden de tyrannosauroïden de dominante roofdieren: de zeer grote Tyrannosauriden waartoe ook de bekendste soort uit deze groep behoort: de naamgever Tyrannosaurus rex. Verder omvatten de Tyrannosauroidea verschillende wegens hun fragmentarisch karakter lastig te interpreteren primitieve vormen als Stokesosaurus, Itemirus, Labocania, Siamotyranus, Aublysodon en Alectrosaurus.
De Tyrannosauroidea vormen wellicht een zustergroep van de Maniraptoriformes binnen de Tyrannoraptora.
Indeling
bewerken
- Tyrannosauroidea
- basale vormen
- Coeluridae
- Proceratosauridae
- Tyrannosauridae
- Aublysodon
- Deinodon
- Albertosaurinae
- Tyrannosaurinae
- Yutyrannus
- Allosaurus
Mogelijke kladogrammen zijn de volgende:
Xu et al. 2006
| Coelurosauria |
| |||||||||||||||||||||||||||
Holtz 2004
| Coelurosauria |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Carr et al. 2005
| Tyrannosauroidea |
| |||||||||||||||