Usutuvirus
Het usutuvirus is een virussoort uit het geslacht Flavivirus. Het heeft verwantschap met het Japanse-encefalitisvirus en het Westnijlvirus. Het usutuvirus wordt door steekmuggen overgedragen. Het stamt oorspronkelijk uit Afrika en de naam is afgeleid van Usutu, een van de lokale namen van de Maputorivier in Swaziland. Het virus infecteert vogels en zoogdieren, waaronder ook de mens. Bij vogels is de infectie vaak dodelijk.
Usutuvirus | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Usutuvirus | |||||||
Taxonomische indeling | |||||||
| |||||||
Soort | |||||||
Usutuvirus | |||||||
Afbeeldingen op Wikimedia Commons | |||||||
Usutuvirus op Wikispecies | |||||||
|
Dit virus, voor het eerst geïdentificeerd in Zuid-Afrika in 1959[1], is een emerging infectious disease, een zoönotisch arbovirus dat zorgen baart vanwege zijn pathogeniteit voor de mens en zijn gelijkenis met andere arbovirussen, zoals het Westnijlvirus[2]. Het is gerapporteerd uit verscheidene Afrikaanse landen, waaronder Senegal, Centraal-Afrikaanse Republiek, Nigeria, Oeganda, Burkina Faso, Ivoorkust en Marokko[2]. Slechts twee gevallen zijn bij mensen in Afrika beschreven, in 1981 en 2004, waarvan een goedaardig en een ernstig geval[2] . Het virus is voor het eerst in 2001 buiten Afrika geconstateerd in Oostenrijk, waar het belangrijke sterfte veroorzaakte onder merels in Wenen[3].
In de herfst van het jaar 2009 werd in Italië voor het eerst usutukoorts bij een patiënt vastgesteld. Bij immuundeficiënte en oudere mensen zijn zware ziekteverlopen waargenomen. De infectie gaat gepaard met koorts, hoofdpijn en huiduitslag en kan in het ergste geval hersenvliesontsteking (encefalitis) veroorzaken[4][5][6].
Verspreiding in Europa
bewerkenEerste voorvallen in Oostenrijk
bewerkenSinds 2001 zijn in Oostenrijk veelvuldig wilde vogels aan het usutuvirus gestorven (veelal merels). In 2003 werden sterfgevallen in Wenen en omgeving bij merels geconstateerd en af en toe ook bij laplanduilen, koolmezen, pimpelmezen, huismussen, zanglijsters en boomklevers[7].
Hongarije, Zwitserland en Italië
bewerkenVanaf 2005 resp. 2006 zijn ook in Hongarije, Zwitserland en Italië wilde vogels aan het virus gestorven.
Onderzoekingen toonden met terugwerkende kracht aan dat sterfgevallen van vogels die reeds in 1996 in Toscane plaatsvonden, tot het usutuvirus teruggeleid konden worden[8].
Duitsland
bewerkenIn september 2011 werd het virus in een dode merel uit Birkenau in Hessen aangetoond door medewerkers van het Bernhard-Nochtinstituut voor Tropengeneeskunde in Hamburg[6][9]. Enkele dagen daarna is het virus door het Friedrich-Loefflerinstituut ontdekt in vier merels uit Mannheim en Dossenheim in Baden-Württemberg[10]. Volgens de nieuwste inzichten hebben geïnfecteerde exotische steekmuggen via goederentransporten Duitsland bereikt. Het usutuvirus is echter niet uitsluitend op exotische muggen als gastheer aangewezen, maar wordt ook door inheemse steekmugsoorten overgedragen. Zelfs de eieren en de larven van muggen herbergen het virus. Vogels en andere dieren worden door de geïnfecteerde muggen gestoken, het virus wordt overgedragen en bij een volgende steek wordt het virus aan een andere mug doorgegeven.
In juli 2012 werd een geïnfecteerde merel in Siegen in Noordrijn-Westfalen gevonden, een eerdere aanname ontkrachtend dat het virus zich slechts via rivierdalen zou verspreiden. De uitbraak van het virus zou ook andere bondsstaten kunnen treffen[11].
In de herfst van 2016 werden door de Naturschutzbund Deutschland (NABU) in twee weken meer dan 600 dode vogels geteld, voornamelijk merels. Zwaartepunten van de sterfgevallen waren volgens gegevens van de NABU Nordrhein-Westfalen, de omgevingen van Leipzig en Berlijn, Sleeswijk-Holstein en het noorden van Nedersaksen[12].
Nederland en België
bewerkenSinds augustus 2016 is het zeker dat het usutuvirus ook in Nederland rondwaart[13]. Het Erasmus MC in Rotterdam heeft het virus al bij 15 dode merels aangetoond. Enkele laplanduilen bij dierenhouders zijn ook doodgegaan aan het virus.[14] De Vlaamse natuurorganisatie Natuurpunt heeft gemeld dat ook in België grote vogelsterfte plaatsvindt als gevolg van het usutuvirus. Inmiddels zijn er talloze meldingen van vogelliefhebbers binnengekomen over sterfte van merels en andere zangvogels of over het grotendeels verdwijnen van vogels uit tuinen. Wintervoeding voor vogels blijft op vele plaatsen grotendeels onaangeroerd.
Bronnen en verwijzingen
Sonja Chvala-Mannsberger, Tamás Bakonyi, Katharina Brugger, Norbert Nowotny en Herbert Weissenböck (2007) Epizootiologie von Usutu-Virus-assoziiertem Vogelsterben in Österreich. In Austrian Contributions to Veterinary Epidemiology 4: 121 pp. PDF
- ↑ McIntosh, Bruce M. (1985). Usutu (SA Ar 1776), nouvel arbovirus du groupe B.. International Catalogue of Arboviruses 3: 1059–1060.
- ↑ a b c Nikolay, Birgit, Diallo, Mawlouth, Boye, Cheikh Saad Bouh, Sall, Amadou Alpha (November 2011). Usutu Virus in Africa. Vector-Borne and Zoonotic Diseases 11 (11): 1417–1423. PMID 21767160. DOI: 10.1089/vbz.2011.0631.
- ↑ Weissenböck, H., Kolodziejek, J., Url, A., Lussy, H., Rebel-Bauder, B. (July 2002). Emergence of Usutu virus, an African Mosquito-Borne Flavivirus of the Japanese Encephalitis Virus Group, Central Europe. Emerging Infectious Diseases 8 (7): 652–656. PMID 12095429. PMC 2730324. DOI: 10.3201/eid0807.020094.
- ↑ Monica Pecorari, Giuseppe Longo, William Gennari, Antonella Grottola, Anna Maria Teresa Sabbatini, Sara Tagliazucchi, Giovanni Savini, Federica Monaco, Maria Luisa Simone, Rossella Lelli, Fabio Rumpianesi: First human case of Usutu virus neuroinvasive infection, Italy, August–September 2009. Eurosurveillance Dec. 2009 17;14(50), pii: 19446.
- ↑ Francesca Cavrini, Paolo Gaibani, Giuseppe Longo, Anna Maria Pierro, Giada Rossini, Paolo Bonilauri, Giorgio Enrico Gerunda, Fabrizio Di Benedetto, Alberto Pasetto, Massimo Girardis, Michele Dottori, Maria Paola Landini, Vittorio Sambri: Usutu virus infection in a patient who underwent orthotropic liver transplantation, Italy, August-September 2009. Euro Surveill. Dez. 2009 17;14(50), pii: 19448
- ↑ a b Amsel-Sterben in Süddeutschland: Tropisches Virus gefunden (PDF; 135 kB), Pressemeldung des Bernhard-Nocht-Instituts für Tropenmedizin (BNI) vom 14. September 2011
- ↑ titel=Usutu-Virus: Erkrankung von Menschen möglich
- ↑ < Auteur=Herbert Weissenböck, Tamás Bakonyi, Giacomo Rossi, Paolo Mani und Norbert Nowotny | Titel=Usutu virus, Italy, 1996 | Sammelwerk=Emerging Infectious Diseases | Band=19 | Nummer=2 | Verlag=Centers for Disease Control and Prevention | Ort=Atlanta | Jahr=2013 | Seiten=274-277 | ISSN=1080-6059 | Online=http://wwwnc.cdc.gov/eid/article/19/2/12-1191_article.htm | DOI=10.3201/eid1902.121191 | PMID=23347844 | Zugriff=2013-02-19>
- ↑ titel=Drohendes Vogelsterben in Deutschland. Forscher finden Tropen-Virus in toter Amsel
- ↑ Erstmals tropischer Usutu-Virus entdeckt
- ↑ Erneutes Amselsterben durch tropisches Virus (PDF; 296 kB), Pressemeldung des Berhard-Nocht-Instituts für Tropenmedizin (BNI) vom 13. Juli 2012
- ↑ Zahlreiche Fälle in Sachsen, Berlin und Niedersachsen – Usutu-Virus tötet Vögel deutschlandweit - Viele Fälle im Raum Leipzig – LVZ - Leipziger Volkszeitung. Gearchiveerd op 12 november 2016. Geraadpleegd op 23 januari 2017.
- ↑ https://www.nrc.nl/nieuws/2016/09/22/het-usutuvirus-bedreigt-de-merels-4411390-a1522806
- ↑ RIVM: Vraag en antwoorden usutuvirus