Vliegenvangers (vogelfamilie)

Vliegenvangers
	Grauwe vliegenvanger (uit de onderfamilie Muscicapinae)
Taxonomische indeling
Rijk:	Animalia (Dieren)
Stam:	Chordata (Chordadieren)
Klasse:	Aves (Vogels)
Orde:	Passeriformes (Zangvogels)
Superfamilie:	Muscicapoidea
Familie
	Muscicapidae; Vigors, 1825
	Tapuit (uit de onderfamilie saxicolinae)
	Afbeeldingen op Wikimedia Commons
	Vliegenvangers op Wikispecies
Portaal	Biologie ; Vogels

Vliegenvangers (Muscicapidae) vormen een grote familie van zangvogels uit de superfamilie Muscicapoidea.^[1]

Kenmerken

Het verenkleed bevat wisselende kleuren. Sommige soorten zijn bruinachtig, andere felgekleurd. Mannetjes en vrouwtjes zijn vaak verschillend van kleur, maar mannetjes zijn meestal groter. Soms is er een kuif aanwezig of een felgekleurde, kale huidpartij rond het oog. De snavelbasis is bezet met borsteltjes. Het zijn behendige vliegers en sommige kunnen best aardig zingen. De lichaamslengte varieert van 10 tot 21 cm.

Leefwijze

Hun voedsel bestaat hoofdzakelijk uit vliegende insecten.

Voortplanting

Ze bouwen een open nest tussen boomtakken of struiken. Het legsel bestaat uit één tot elf gevlekte eieren.

Verspreiding

Deze vogels komen voor in Europa, Afrika, Azië en Australië. Wanneer de insecten schaars beginnen te worden, trekken broedende soorten uit noordelijke streken in het najaar naar het zuiden.

Er zijn nog veel meer vogelsoorten die vliegenvangers wordt genoemd. De New World Flycatchers of tirannen komen uit Noord- en Zuid-Amerika. Deze vogels zijn niet verwant aan de vliegenvangers van de Oude Wereld en behoren zelfs tot een andere onderorde, de schreeuwvogels.

In Afrika komen ook vogels voor die vliegenvangers worden genoemd. Dit zijn soorten uit de familie Platysteiridae, waarin het geslacht Batis. Deze soorten zijn niet verwant aan de Muscicapidae, maar behoren tot de superfamilie Corvoidea.

Verder is er nog een groep vogels die buiten Europa voorkomt en in het Engels de naam flycatchers draagt en in het Nederlands Monarchen en waaierstaartvliegenvangers heten. Deze groep is evenmin verwant aan de vliegenvangers van de Oude Wereld, maar behoort ook tot de superfamilie Corvoidea.

Vliegenvangers van de Oude Wereld
Bergdrongovliegenvanger (Dioptrornis fischeri)
Withalsvliegenvanger (Ficedula albicollis)
Streepkopvliegenvanger (Bradornis microrhynchus)
Nilgirikortvleugel (Brachypteryx major)
Bruine vliegenvanger (Muscicapa latirostris)
Roodkeelniltava (Niltava vivida)

Kleine lijsterachtigen
Grijskopvliegenvanger (Culicicapa ceylonensis)
Sterrenpaapje (Pogonocichla stellata)
Kalahariwaaierstaart (Cercotrichas paena)
Witkruinlawaaimaker (Cossypha niveicapilla)
Witbrauwlawaaimaker (Cossypha heuglini)
Archers janfrederik (Cossypha archeri)
Himalayaroodstaart (Phoenicurus frontalis)
Rivierroodstaart (Chaimarrornis leucocephalus)
Aziatische roodborsttapuit (Saxicola maurus)
Réunionroodborsttapuit (Saxicola tectes)
Bruine rotsspekvreter (Oenanthe fusca)
Zwartstaart (Oenanthe melanura)
Waterroodstaart (Rhyacornis fuliginosa)
Kaapse miertapuit (Myrmecocichla formicivora)
Zwarte miertapuit (Myrmecocichla nigra)
Bergrotslijster (Monticola cinclorhynchus)
Kortteenrotslijster (Monticola brevipes)
Tickells niltava (Cyornis tickelliae)

Taxonomie

Gekraagde roodstaart

De familie wordt vaak opgesplitst in twee onderfamilies, de vliegenvangers van de Oude Wereld (Muscicapinae) en een groep van zangvogels die vroeger (en in veel veldgidsen) de 'kleine lijsterachtigen' of 'tapuiten' werd genoemd, de Saxicolinae. Deze onderverdeling is nogal kunstmatig en er bestaat geen overeenstemming over en wordt daarom hier ook niet weergegeven. Uit nieuw uitgevoerd genetisch/moleculair onderzoek blijkt steeds vaker dat de indeling nog lang niet volmaakt is en daarom vinden er vaak veranderingen plaats in de naamgeving. Zo worden sommige ondersoorten weer soorten, maar het omgekeerde kan ook het geval zijn. Sommige geslachten zijn waarschijnlijk een vergaarbak waaruit nog nieuwe geslachten zullen worden afgesplitst omdat niet alle soorten uit dat geslacht dezelfde gemeenschappelijke voorouder hebben.^[2]^[3]

De indeling zoals hier gepresenteerd, is gebaseerd op de IOC World Bird List versie 12.1 (uit 2022).^[4] Deze indeling wijkt op tal van punten af van de indeling van het veel gebruikte overzichtswerk Handbook of the Birds of the World deel 10 (2005) en 11 (2006).
De volgorde is alfabetisch, dus geeft geen informatie over de onderlinge verwantschap tussen de geslachten.

Geslacht: Alethe
Geslacht: Anthipes
Geslacht: Brachypteryx
Geslacht: Calliope
Geslacht: Campicoloides
Geslacht: Cercotrichas
Geslacht: Chamaetylas
Geslacht: Cichladusa
Geslacht: Cinclidium
Geslacht: Copsychus
Geslacht: Cossypha
Geslacht: Cossyphicula
Geslacht: Cyanoptila
Geslacht: Cyornis
Geslacht: Emarginata
Geslacht: Empidornis
Geslacht: Enicurus
Geslacht: Erithacus
Geslacht: Eumyias
Geslacht: Ficedula
Geslacht: Fraseria
Geslacht: Heinrichia
Geslacht: Heteroxenicus
Geslacht: Humblotia
Geslacht: Irania
Geslacht: Larvivora
Geslacht: Leonardina
Geslacht: Leucoptilon
Geslacht: Luscinia
Geslacht: Melaenornis
Geslacht: Monticola
Geslacht: Muscicapa
Geslacht: Myiomela
Geslacht: Myioparus
Geslacht: Myophonus
Geslacht: Myrmecocichla
Geslacht: Namibornis
Geslacht: Niltava
Geslacht: Oenanthe
Geslacht: Phoenicurus
Geslacht: Pinarochroa
Geslacht: Pogonocichla
Geslacht: Saxicola
Geslacht: Sheppardia
Geslacht: Sholicola
Geslacht: Stiphrornis
Geslacht: Swynnertonia
Geslacht: Tarsiger
Geslacht: Thamnolaea
Geslacht: Vauriella
Geslacht: Xenocopsychus

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Tree of life Muscicapoidea. Gearchiveerd op 8 oktober 2021. Geraadpleegd op 30 december 2010.
↑ (en) Outlaw, D.C. & Voelker, G. 2006. Systematics of Ficedula flycatchers (Muscicapidae): A molecular reassessment of a taxonomic enigma. Molecular Phylogenetics and Evolution Vol. 41(1):118–126. abstract
↑ (en) Min Zhao et al (2023). A near-complete and time-calibrated phylogeny of the Old World flycatchers, robins and chats (Aves, Muscicapidae). Molecular Phylogenetics and Evolution 178. DOI:10.1016/j.ympev.2022.107646
↑ Gill F, D Donsker & P Rasmussen (Eds). 2022. IOC World Bird List (v12.1). DOI:10.14344/IOC.ML.12.1

[1] Tree of life Muscicapoidea. Gearchiveerd op 8 oktober 2021. Geraadpleegd op 30 december 2010.

[2] (en) Outlaw, D.C. & Voelker, G. 2006. Systematics of Ficedula flycatchers (Muscicapidae): A molecular reassessment of a taxonomic enigma. Molecular Phylogenetics and Evolution Vol. 41(1):118–126. abstract

[3] (en) Min Zhao et al (2023). A near-complete and time-calibrated phylogeny of the Old World flycatchers, robins and chats (Aves, Muscicapidae). Molecular Phylogenetics and Evolution 178. DOI:10.1016/j.ympev.2022.107646

[4] Gill F, D Donsker & P Rasmussen (Eds). 2022. IOC World Bird List (v12.1). DOI:10.14344/IOC.ML.12.1

[1]

[2]

[3]

[4]