Waddenknoopjeskorst
De waddenknoopjeskorst (Bacidia scopulicola) is een korstmos uit de familie Ramalinaceae. Het korstmos werd door William Nylander in 1874 voor het eerst in een wetenschappelijk werk beschreven. Annie Lorrain Smith plaatste het in 1911 in het geslacht Bacidia en beschreef de soort toen voor het eerst onder zijn huidige wetenschappelijke naam.
| Waddenknoopjeskorst | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Soort | |||||||||||||||||
| Bacidia scopulicola (Nyl.) A.L.Sm. (1911) | |||||||||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||||||||
Waddenknoopjeskorst op  Wikispecies
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Kenmerken
bewerkenDe waddenknoopjeskorst is een korstmos dat uitsluitend op zilte grond groeit, in de zogeheten zwarte zone waar de grond dagelijks onder water komt te staan. Het korstmos groeit dan ook op de bodem van rotsachtige kustgebieden, bijvoorbeeld onderaan zeedijken of havendammen.[1] De soort groeit het meest op kiezelhoudende rotsen en zelden op aarde. De waddenknoopjeskorst geeft met name de voorkeur aan spleten en kieren. Het is verder de enige maritieme Bacidia-soort met naaldvormige sporen.[2]
De waddenknoopjeskorst beschikt over een glanzend en dik thallus (0,5-1 mm), dat groenachtig tot bruinachtig van kleur is. Dit thallus bestaat bijna volledig uit onregelmatige, ronde, afgeplatte korrels. De soort vormt een tweelingsoort met B. sipmanii, die overigens niet in Nederland voorkomt. B. sipmanii verschilt van de waddenknoopjeskorst door zijn dunne en gespleten thallus, in tegenstelling tot het thallus van de waddenknoopjeskorst, dat dik en met isidiën bedekt is. De apothecia en pycnidia van de soorten lijken wel op elkaar. B. sipmanii is in vergelijking echter erg vruchtbaar, terwijl in de waddenknoopjeskorst de apothecia kleiner en minder overvloedig zijn.[2]
Verspreiding
bewerkenDe waddenknoopjeskorst is met name te vinden in Europa, en dan vooral op de Britse Eilanden, in Scandinavië en langs de Baltische kust. Er zijn ook meldingen gemaakt van de soort aan de westkust van Noord-Amerika, in Tasmanië en Victoria (Australië), in Macaronesië, op de Kerguelen en op het eiland Gough.[3][4][5] In de laatstgenoemde gevallen zou er echter ook sprake kunnen zijn van verwarring met een andere soort, zoals B. sipmanii.[2] Voorheen kon het korstmos ook gevonden worden in Nederland.
Nederland
bewerkenB. scopulicola werd voor het eerst in Nederland waargenomen in 1977.[6] Toen werd reeds vastgesteld dat de soort maar zeer zelden voorkwam (minder dan zeventien uurhokken in Nederland).[1] Het korstmos kwam onder andere voor in de duinen van Texel, op het duinzand aan de noordzijde van lage duintjes, en op Terschelling. In 1988 bevond de grootste vindplaats van Nederland zich in een floristisch rijk geaccidenteerd duingebied bij de Texelse Horsmeertjes. In 1999, elf jaar later, werd echter vastgesteld dat de soort hier vrijwel verdwenen was. In vergelijking met de situatie in 1988 waren de soortensamenstellingen van de vindplaatsen in 1999 vrijwel hetzelfde gebleven, maar de waddenknoopjeskorst was desondanks drastisch afgenomen en vrijwel verdwenen; de soort was toen alleen nog steriel aanwezig.[7] Een jaar later was de soort ook definitief verdwenen van Terschelling.[6] Waar de waddenknoopjeskorst op de Nederlandse Rode Lijst voor korstmossen van 1998 nog als 'gevoelig' genoteerd stond, staat de soort op de Rode Lijst van 2015 officieel genoteerd als 'verdwenen uit Nederland'.[8][9]
- De artikelen uit het wetenschappelijke tijdschrift Buxbaumiella zijn gepubliceerd op natuurtijdschriften.nl en vallen daarmee onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding. Stukken tekst uit deze artikelen zijn dus aangepast en overgenomen in dit artikel.
- ↑ a b Aptroot, A., van Herk, C.M., van Dobben, H.F., van den Boom, P.P.G., Brand, A.M. & Spier, L. (1998). Bedreigde en kwetsbare korstmossen in Nederland. Buxbaumiella 46 (1): 1-101
- ↑ a b c (en) Brand, M., Coppins, B., van den Boom, P.P.G. & Sérusiaux, E. (2009). Further data on the lichen genus Bacidia s. l. in the Canary Islands and Western Europe, with descriptions of two new species. Bibliotheca Lichenologica 99: 81-92
- ↑ (en) Øvstedal, D.O., Gremmen, N.J.M. (2009). Additional lichen records from Subantarctica. Australasian Lichenology 64: 3-9
- ↑ (en) Kantvilas, G. (2018). Studies on Bacidia (lichenized Ascomycota, Ramalinaceae) in temperate Australia, including Tasmania: saxicolous and terricolous species. The Lichenologist 50 (4): 451-466. DOI:10.1017/S0024282918000154.
- ↑ (en) Stigmidium marinum in de database van de Global Biodiversity Information Facility. Geraadpleegd op 28 februari 2021.
- ↑ a b Aptroot, A., van Herk, C.M. & Sparrius, L.B. (2000). Lichenen van het najaarsweekend op Terschelling en enkele kerken in noordwest Friesland. Buxbaumiella 53 (1): 46-52
- ↑ Sparrius, L.B., van Herk, C.M., Aptroot, A. & van Dobben, H.F. (2001). Landelijk Meetnet Korstmossen. Inhoudelijke rapportage 1999. Buxbaumiella 56 (1): 1-32
- ↑ Aptroot, A., van Herk, C.M. & Sparrius, L.B. (2012). Basisrapport voor de Rode Lijst korstmossen. Buxbaumiella 92 (1): 1-117
- ↑ Dijksma, S.A.M., "Besluit van de Staatssecretaris van Economische Zaken van 15 oktober 2015, DGAN-PDJNG / 15129301, houdende vaststelling van geactualiseerde Rode lijsten flora en fauna", Nederlandse Staatscourant, 23 oktober 2015.