Wikipedia

Weitouhua

dialect
(Doorverwezen vanaf Wai t'auw waa)

Weitouhua of Wai T'auw Waa is het dialect van de Wai t'auw. Dit Kantonese volk woont in de New Territories en Pinghu in de stadsprefectuur Shenzhen. Buiten deze gebieden, waar ze oorspronkelijk woonden, wonen nu ook vele Wai t'auw in Engeland en Nederland. Daardoor wordt ook buiten hun jiaxiang Weitouhua gesproken, hoewel de tweede en derde generatie Wai t'auw steeds minder het Weitouhua kunnen verstaan en spreken. Zij gebruiken eerder een mengelmoes van Standaardkantonees en Nederlands [bron?] of Engels. Weitouhua is een bedreigde taal en er wordt voorspeld dat zij over vijftig jaar niet meer bestaat.[1]

Weitouhua
Naam (taalvarianten)
Vereenvoudigd 围头话
Traditioneel 圍頭話
Pinyin Wéitóuhuà
Jyutping (Standaardkantonees) wai4 tau4 waa2
Standaardkantonees Wai T'auw Wǎa
HK-romanisatie (Standaardkantonees) Wai Tau Wah
Yale (Standaardkantonees) wai4 tau4 waa2
Weitouhua Wai T'auw Wěh / wäi4 täu4 wa6
Hongkong-Hakka wui2 teu2 / vui2 tiu2 va6
Meixianhua wui2 teu2
Letterlijke vertaling ommuurde (dorp) taal

Het dialect lijkt een beetje op het Dongguanhua en Dapenghua. Het Standaardkantonees lijkt niet zo erg op Weitouhua, maar is wel verstaanbaar voor Wai t'auw.

Steeds minder mensen spreken Weitouhua. Dat komt voornamelijk doordat steeds minder jongeren het van hun ouders leren en het Standaardkantonees en Hongkong-Kantonees steeds meer de plaats inneemt in het dagelijkse leven van de Wai t'auw. Ook de populariteit van dit dialect is laag, omdat men meestal voor plattelander wordt gezien in stadsgebieden van Hongkong.[2] De Association for Conservation of Hong Kong Indigenous Languages is een organisatie die zich inzet op het behoud van Weitouhua en Hongkong-Hakka.[3]

Weitouhua wordt meestal geromaniseerd door een vorm van jyutping of door Internationaal Fonetisch Alfabet.

Populaire cultuur

bewerken

In Hongkong worden films en series soms gemaakt op het platteland. Om het plattelandsgevoel op te krikken, praten sommige personages dialecten van autochtone Hongkongers. Hierbij worden de dialecten Weitouhua, Hongkong-Hakka en Helaohua bedoeld. Voorbeelden waar Weitouhua wordt gesproken zijn Now You See Love, Now You Don't (我爱扭纹柴)[4][5] en de TVB-serie A Watchdog's Tale.

Weitouhua alfabet beginklanken

bewerken

Let op: aa, aai, ou, oi en on zijn ook een klank, zonder beginklank.

b
/p/?
巴 		p
/pʰ/?
怕 		m
/m/?
媽 		f
/f/?
花
d
/t/?
打 		t
/tʰ/?
他 		n
/n/?
那 		l
/l/?
啦
g
/k/?
家 		k
/kʰ/?
卡 		ng
/ŋ/?
牙 		h
/h/?
蝦
gw
/kʷ/?
瓜 		kw
/kʷʰ/?
誇 		w
/w/?
蛙 		 
z
/ts/?
渣 		c
/tsʰ/?
叉 		s
/s/?
沙 		y
/j/?
也

Weitouhua alfabet eindklanken

bewerken
a
/aː/?
沙 		ai
/aːi/?
徙 		au
/aːu/?
梢 		am
/aːm/?
三 		  æng
/æːŋ/?
坑 		ap
/aːp/?
圾 		  æk
/æːk/?
客
  äi
/ɐi/?
西 		äu
/ɐu/?
收 		äm
/ɐm/?
心 		  äng
/ɐŋ/?
笙 		äp
/ɐp/?
濕 		  äk
/ɐk/?
塞
e
/ɛː/?
些 		  eu
/ɛːu/?
掉 		em
/ɛːm/?
舐 		  eng
/ɛːŋ/?
鄭 		ep
/ɛːp/?
夾 		  ek
/ɛːk/?
石
i
/iː/?
詩 		  iu
/iːu/?
消 		im
/iːm/?
閃 		  ing
/ɪŋ/?
星 		ip
/iːp/?
攝 		  ik
/ɪk/?
識
o
/ɔː/?
疏 		oi
/ɔːi/?
開 		ou
/ou/?
蘇 		    ong
/ɔːŋ/?
桑 		    ok
/ɔːk/?
索
u
/uː/?
夫 		ui
/uːi/?
灰 		      ung
/ʊŋ/?
鬆 		    uk
/ʊk/?
叔
ö
/œː/?
鋸 		        öng
/œːŋ/?
商 		    ök
/œːk/?
削
                 
ü
/yː/?
書 		        üng
/yːŋ/?
孫 		    ük
/yːk/?
雪
      m
/m̩/?
唔 		  ng
/ŋ̩/?
吳 		     

Tonen

bewerken

De verschillende tonen in het Weitouhua worden weergeven door cijfers. Voor mensen die Standaardkantonees kennen, is er een ezelsbruggetje om de tonen te onthouden.

  • toon 1 komt overeen met de toon in het cijfer één en zeven, in het Jyutping jat1 en cat1
  • toon 2 komt overeen met de toon in het cijfer negen, in het Jyutping gau2
  • toon 3 komt overeen met de toon in het cijfer vier en acht, in het Jyutping sei3 en baat3
  • toon 4 komt overeen met de toon in het cijfer nul, in het Jyutping ling4
  • toon 5 komt overeen met de toon in het cijfer vijf, in het Jyutping ng5
  • toon 6 komt overeen met de toon in het cijfer twee en zes, in het Jyutping ji6 en luk6
  • toon 7, zie toon 1
  • toon 8, zie toon 3
  • toon 9, zie toon 6
Toonnaam Yīn Píng
(陰平)		 Yīn Shàng
(陰上)		 Yīn Qù
(陰去) 		Yáng Píng
(陽平)		 Yáng Shàng
(陽上)		 Yáng Qù
(陽去) 		Yīn Rù
(陰入)		 Zhōng Rù
(中入)		 Yáng Rù
(陽入)
Toon(nummer) 1 2 3 4 5 6 1 (7) 3 (8) 6 (9)
Toonnaam in Nederlands hoog midden rijzend midden laag vallend laag rijzend laag hoogwordend middenwordend laagwordend
Tooncontour 55 / 53 35 33 21 / 11 13 22 5 3 2

Weitouhua

bewerken

Het Weitouhua dat de Waitau spreken is verwant met het Standaardkantonees en het Dapenghua.

Nederlands Weitouhua Dapenghua Standaardkantonees Standaardmandarijns
tien Siep/Sáp Sáp 十 Sap 十 Sj/shi 十
tientallen jaren Siep/Sáp Kie Nien 十幾年 Sáp Kie Nien 十幾年 Sap Keej Nien 十幾年 ?
hij/zij K'uu 佢 Hie 佢 K'euj 佢 T'aa/ta 他/她
grote broer Táai Die 大弟 /Táai Koh 大哥 T'áai Laauw 大佬 Taai Taj 大弟/ Taai Koh 大哥 Gu Gu/ge ge 哥哥
broertje Seh Die 細弟 / Saj Laaw 細佬 Saj Laauw 細佬 Saj Taj 細弟/ Saj Loow 細佬 Die Die/di di 弟弟
groot Táai 大 T'áai 大 Taai 大 Daa/da 大
eten Siet 食/Hék Hék 吃 Sik 食 Tj/chi 吃
wees gastvrij! M Saj Haak Hie M Saj Haak Hee Joh M Saj Haak Heej Woh Boe Jong Kuh Ch'ie/bu yong ke qi 不用客氣
Waarom eet je niet? Chong Mak M Hék Fang Aa? Chong Mak M Kaap Chooj Aa? Chong Mat Mm Kaap Chooj Aa? ?
We zijn hetzelfde volk Taai Kaa Chie Kie Yang T'aai Kaa Chie Kie Yan Taai Kaa Chie Keej Yan ?
Een gezond leven! San T'haj Kien Hôong San T'aj Kien Hôong San T'aj Kien Hôong
Heb je al gegeten? Hek Fen Mm Tseng? 吃飯唔曾?
Vader Teh Paa Paa/Lo Tau
Moeder Naai Naai Maa/Lomo

IPA

bewerken
Nederlands / hanzi Weitouhua alfabet[6] Weitouhua IPA Hongkong-Kantonees IPA Hongkong-Kantonees[6] Hongkong-Hakka[6]
1 yäk2 [jɐk] [jɐt] yät1 yik5
2 yi6 [ji:] [ji:] yi6 ngi5
3 sam1 [sa:m] [sa:m] sam1 of sam3 sam1
4 si1 [si:] [sej] sei3 si4
5 ng1 [m̩] [m̩] ng5 ng3
6 luk6 [lʊk] [lʊk] luk6 luk5
7 cäk2 [tsʰɐk] [tsʰɐt] cät1 cit5
8 bæk2 [bæk] [ba:t] bat3 bat5
9 gäu2 [kɐu] [kɐu] gäu2 giu3
10 säp6 [sɐp] [sɐp] säp6 sip6
20/廿 ye6 [jɛ] [ja:] ya6 ngip6
30/卅 sa1 [sa:] [sa:] sa1 sap5
100/佰 bæk2 [bæk] [bak] bak3 bak5
1000/千 cing1 [tsʰi:ŋ [tsʰi:n cin1 cien2
10.000/萬 mæng6 [mæŋ] [ma:n] man6 man4
100.000.000/億 yäk2 jɐk [jɪk] yik1 yi4
bewerken
Overgenomen van "https://nl.wiki.x.io/w/index.php?title=Weitouhua&oldid=67493627"