Welzijnsstichting voor doven

In de jaren 70 van de 20e eeuw werden in heel Nederland diverse regionale welzijnsstichtingen voor doven opgericht om sociale contacten tussen doven te versterken (contact tussen lotgenoten) en hun belangen te behartigen. De oudste nog bestaande welzijnsstichting is de Groningse Clubhuis voor Doven.

Een deel van de leerlingen die speciaal onderwijs voor doven hebben gevolgd zoeken elkaar na de leerplichtige leeftijd nog actief op. Een aantal van hen heeft zich ingezet, doorgaans op vrijwillige basis, om dit contact binnen georganiseerd verband te laten verlopen. Bijvoorbeeld als bestuurslid van een dergelijke welzijnsstichting.

De behoefte aan dit contact binnen georganiseerd verband komt voort uit de persoonlijke beleving/ervaring van doven dat zij door de maatschappij buitengesloten worden op gebied van cultuur, sociale voorzieningen en recreatie.

Deze stichtingen maakte het eenvoudiger om activiteiten en evenementen te organiseren, zoals sinterklaasfeest, schaakwedstrijden, debatsessies en cursussen. Tal van (bestaande) lokale sport- en vrijetijdsverenigingen voor doven sloten zich aan bij de net opgerichte welzijnsstichting. Guyot, een organisatie die in 1884 opgericht werd en in bepaalde sociale voorzieningen voor doven voorzag, werd een ondervereniging van SWDA. De Algemene Doven Vereniging Twenthe (Enschede), opgericht op 29 oktober 1939, is daarentegen niet (meer) aangesloten bij een stichting.

Voor ouders van dove kinderen en andere geïnteresseerden organiseren een aantal welzijnsstichtingen ook cursussen Nederlandse Gebarentaal en Nederlands met Gebaren.

De welzijnsstichtingen zijn aangesloten bij de landelijke belangenorganisatie Dovenschap. In principe wordt iedere jaar op Werelddovendag een evenement georganiseerd door een van de welzijnsstichtingen met ondersteuning door Dovenschap.

In de periode tussen de opheffing van de Dovenraad en oprichting van NEDO (het latere Dovenschap) hebben de welzijnsstichtingen zich georganiseerd in Federatie Welzijn Doven Nederland (afgekort Feweldoned). Dit overlegorgaan is later in Dovenschap opgegaan.

Van alle welzijnsstichtingen zijn de stichtingen in Zoetermeer, Rotterdam, Groningen en Amsterdam de grootste vier. De nabijheid van een dovenschool in de genoemde steden had daar een grote invloed op: respectievelijk Effatha, Rudolf Mees Instituut, H.D. Guyot en Ammanschool. Sint-Michielgestel vormde hierin een uitzondering.

Van vijf jongerenclubs binnen welzijnsstichting zijn twee jongerenclubs nog actief: in Amsterdam en Groningen.

In Vlaanderen zijn er soortgelijke dovenverenigingen, die vaak als vzw (vereniging zonder winstoogmerk) zijn opgericht. Zij zijn in de regel net als hun Nederlandse tegenhangers aangesloten bij een overkoepelende belangenorganisatie, in dit geval het Vlaamse Fevlado.

Nederlandse welzijnsstichtingen voor doven

Welzijnstichting	Afkorting	Locatie	Oprichting / opheffing
Stichting Sociaal Cultureel en Recreatief Centrum voor Doven Gebarenhof	SSCRCvD	Voorburg	27 april 1976
Stichting Clubhuis voor Doven Groningen	Dovenclubhuis	Groningen	1971
Gelderse Welzijnsstichting Doven	GeWeDo	Gelderland	1984
Dordtse Stichting Welzijn Doven	Dorswedo	Dordrecht
Stichting Samenwerkende Utrechtse Dovenorganisaties	SUDO	Utrecht	31 oktober 1978
Stichting Welzijn Doven Amsterdam	SWDA	Amsterdam	15 april 1976
Stichting Welzijn Doven Drenthe	SWDD	Drenthe
Stichting Welzijn Doven Twente	SWDT	Twente	23 november 1987 - 11 maart 2013
Stichting Welzijn Doven Rotterdam	Swedoro	Rotterdam	11 april 1986
Stichting Welzijn Doven Eindhoven en Omgeving	Westeindo	Eindhoven	28 april 1987
Stichting Welzijn en Zorg Doven Zuid-Holland	WeZoDo	Zoetermeer	19 november 1981
Fries centrum voor doven en slechthorenden	FCDS	Leeuwarden	1980
Stichting Flevoland Doven	Flevodo	Almere	2003
Zeeuwse Stichting Welzijn Doven	ZSWD	Zeeland
Stichting Welzijn Doven Rijnland	Weldorijn	Leiden	19 december 2001 opgegaan in WeZoDo
Provinciale Limburgse Doven Organisatie	PLIDO	Limburg	inmiddels opgeheven
Welzijnsstichting voor Communicatie	WelCom	Limburg	2005

Referenties