Wijnbouw in België

De wijnbouw in België kent een geschiedenis van zo'n 2000 jaar.

Kasteelhoeve Elderen

Oudheid

Vermoedelijk kwam met de Romeinen ook de wijnbouw naar de Lage Landen. Over de wijnbouw in deze periode is zeer weinig bekend.

Middeleeuwen

Vanaf de 13e eeuw is er meer bekend. Tijdens het middeleeuws klimaatoptimum floreert de wijnbouw. Er wordt dan volop wijn verbouwd in wat nu België is. Onder meer kloosters bezitten wijngaarden, maar ook veel kasteelheren hebben hun eigen wijn.

Kleine ijstijd

In de 17e eeuw was er sprake van een afkoeling van het klimaat. Gedurende deze periode, die vaak als kleine ijstijd wordt aangeduid, verdween een groot deel van, maar zeker niet de hele wijnbouw.

18e en 19e eeuw

In de 18e eeuw, toen het weer wat warmer was, kende de wijnbouw een opleving, om in het begin van de 19e eeuw volledig te verdwijnen. De teloorgang van Belgische wijnen is volgens sommigen te wijten aan Napoleon Bonaparte die bevel gaf om alle wijnstokken te vernietigen. De werkelijke oorzaak was echter de uitbarsting van de vulkaan Tambora in 1815.

20e eeuw

Pas sinds de jaren zestig van de 20e eeuw wordt er opnieuw wijn verbouwd in België. De belangrijkste productiegebieden zijn het Hageland, Haspengouw, het Heuvelland en de streek Tussen-Samber-en-Maas. Geteelde druiven in België zijn onder andere Müller-Thurgau, Kerner, Pinot gris, Chardonnay, Pinot noir, Pinot blanc, Riesling en Auxerrois blanc. Er zijn een tiental (semi-)professionele wijnbouwers in België.

In België kent men de wijnclassificatie V.Q.P.R.D., Vin de Qualité Produit dans une Région Déterminée. Deze verdeelt de Belgische wijnbouwgebieden in kwaliteitsgebieden volgens de Europese regels in gebieden met een Beschermde Geografische Aanduiding (BGA) en een Gecontroleerde OorsprongsBenaming (GOB). Dit heeft eenzelfde doel als het Franse Appellation d'Origine Contrôlée (AOC).

21e eeuw

Door de globale klimaatopwarming wordt het Belgisch klimaat hoe langer hoe geschikter voor het verbouwen van wijndruiven. In het begin van de 21e eeuw zien we dan ook een gestage stijging van het aantal hectaren wijngaarden. De wijnproductie stijgt eveneens maar ondervindt toppen en dalen in functie van de weersomstandigheden. Zo waren 2012, 2016, 2019 en 2021 daljaren terwijl alle andere jaren een duidelijke tot sterke stijging kenden met 2022 en 2023 als topjaren qua wijnvolumes. In 2023 werd er 3.434.604 liter wijn geproduceerd, een stijging van bijna 13 % versus 2022. De meerderheid zijn witte en mousserende witte wijnen gevolgd door rode, rosé en mousserende rosé wijnen. In 2023 stak de mousserende rosé de gewone rosé voorbij.

Nationale wijnproductie in liters

Wijnsoort	2023	2022	2021
Wit	1.245.716	1.067.949	554.525
Wit mousserend	1.634.108	1.378.108	527.914
Rood	248.114	370.928	115.986
Rosé	131.483	120.017	77.566
Rosé mousserend	175.183	112.904	83.079

Literatuur

• Lena Walschap, "In vino veritas. Klimatologische en socio-economische verklaringen voor de neergang van de Leuvense wijnteelt", in: Tijdschrift voor Sociale en Economische Geschiedenis, 2020, nr. 3, p. 37-73. DOI:10.18352/tseg.1118
• Éric Boschman, Kris Van de Sompel en Marc Vanel, Belgische wijngaarden, 2009. ISBN 9789020982787
• Raymond Van Uytven, Geschiedenis van de dorst. Twintig eeuwen drinken in de Lage Landen, 2007. ISBN 9789058264589
• Tom Avermaete, De wijnbouw in Oost-Brabant (13de-16de eeuw) met bijzondere aandacht voor de regio Leuven, onuitgegeven masterproef in de geschiedenis, Katholieke Universiteit Leuven, 2 dln., 1996
• Joseph Halkin, Étude historique sur la culture de la vigne en Belgique, 1895 (heruitgave 2005)
• Culture de la vigne et fabrication des vins en Belgique, Bibliothèque rurale, 1852

Bronnen, noten en/of referenties

Wijnbouw naar land