Wikipedia:Etalage/Archief/Susanne Heynemann

Archivering etalagenominatie op 8 juli 2023

Susanne Heynemann

Susanne Heynemann wordt gezien als een van de veelzijdigste en productiefste typografen van Nederland. Ik denk dat veel mensen, zonder haar naam te kennen, toch bekend zijn met het werk van Heynemann. Ze heeft veel schoolboeken vormgegeven voor uitgeverij Wolters (later Wolters-Noordhoff) en is bekend van de Wolters woordenboeken met de zwart-witte ruiten. Ook heeft ze heel wat boekomslagen ontworpen voor uitgeverij Querido voor bekende schrijfsters als Dola de Jong en Hella Haase. - TheGoodEndedHappily (overleg) 7 jun 2023 16:55 (CEST)

Zie ook de Review

Overleg:Susanne Heynemann

Voor opname Susanne Heynemann

1. Sylhouet _contact 7 jun 2023 16:58 (CEST)
2. Zonder twijfel is dit een mooie aanwinst! Mathijsloo (overleg) 7 jun 2023 17:33 (CEST)
3. Johanraymond (overleg) 7 jun 2023 17:55 (CEST)
4. TheBartgry (overleg) 7 jun 2023 19:05 (CEST) – Mooi werk! Zal goed zijn voor het evenwicht in de Etalage
5. Mooi werk! Themanwithnowifi (overleg) 9 jun 2023 21:52 (CEST)
6. Dajasj (overleg) 12 jun 2023 10:43 (CEST)
7. Flügel-Flitzer (overleg) 7 jul 2023 09:23 (CEST)
8. StuivertjeWisselen (overleg) 7 jul 2023 09:35 (CEST)
9. DimiTalen 7 jul 2023 14:53 (CEST)
10. ...

Tegen opname Susanne Heynemann

1. ...

Commentaar Susanne Heynemann

1. ...

Archivering review op 8 juli 2023

Susanne Heynemann

Ik heb dit artikel geschreven naar aanleiding van de 100WikiWomen. Ik denk dat veel mensen, zonder haar naam te kennen, toch bekend zijn met het werk van Heynemann. Ze heeft veel schoolboeken vormgegeven voor uitgeverij Wolters (later Wolters-Noordhoff) en is bekend van de Wolters woordenboeken met de zwart-witte ruiten. Ook heeft ze heel wat boekomslagen ontworpen voor uitgeverij Querido voor bekende schrijfsters als Dola de Jong en Hella Haase. Ik ben persoonlijk heel trots op dit artikel, dus ik ben erg benieuwd wat anderen vinden. Ik ga graag aan de slag met jullie vragen en feedback! TheGoodEndedHappily (overleg) 27 feb 2023 23:27 (CET)

Beste TheGoodEndedHappily, een interessant artikel. Mijn eerste indruk is positief: het is instructief, goed opgebouwd, degelijk bebrond en prettig leesbaar. Ik ben zo brutaal geweest een aantal kleine dingen rechtstreeks in de tekst aan te passen. Jij kunt de wijzigingen terugdraaien waarmee je het oneens bent en zo hoeven we niet over elk punt te overleggen. Ik zal het artikel nog eens nauwgezet lezen en waar nodig becommentariëren. Alvast een vraag: weet je wanneer H de Nederlandse nationaliteit heeft gekregen? Met vriendelijke groet, Sylhouet _contact 1 mrt 2023 16:19 (CET)

Beste @Sylhouet bedankt voor de tijd die je hebt genomen om het artikel door te lezen en bedankt voor je feedback en aanpassingen. Wanneer Heynemann exact de Nederlandse nationaliteit kreeg weet ik niet, maar ze trouwde in 1939 met Benjamin Lopes Cardozo en volgens de regels van die tijd nam de vrouw dan de nationaliteit van de man aan. Hij was Nederlander, dus kreeg zij waarschijnlijk op dat moment de Nederlandse nationaliteit. In de huwelijksakte van haar huwelijk met Cardozo wordt haar nationaliteit nog aangegeven als "Duitsche". Op haar archiefkaart staat haar nationaliteit vermeld als "Ned". TheGoodEndedHappily (overleg) 1 mrt 2023 16:35 (CET)

Bij haar eerste huwelijk heeft H niet automatisch de Nederlandse nationaliteit gekregen. Ze had een aanvraag tot naturalisatie moeten indienen die in geval van goedkeuring bij wet zou zijn verleend. Als ze dat voor 1950 gedaan heeft is dat terug te vinden in de Handelingen van de Staten-Generaal. Na 1950 werden naturalisaties niet langer bij wet verleend. Als ze toen is genaturaliseerd, is dat te vinden in stukken die onderzocht mogen worden in de studiezaal van het Nationaal Archief in Den Haag. In beide gevallen zou echter sprake zijn van origineel onderzoek. Dus, tenzij er toch nog informatie opduikt uit een secundaire bron is het beter de kwestie over de datum van H's naturalisatie te laten voor wat het is. Sylhouet _contact 14 mrt 2023 17:05 (CET)

Hallo Sylhouet, omdat ik de exacte datum niet heb kunnen terugvinden (ook niet in het boek over Heynemann), heb ik in het artikel ook geen exacte datum of jaartal gegeven voor haar neutralisatie. In de infobox heb ik gekozen voor: ‘Nationaliteit: Duitse en later Nederlandse’. Zo lijkt het me duidelijk dat ze zowel de Duitse als Nederlandse nationaliteit heeft gehad.

Wel vond ik nog dit, wat bevestigt wat ik al eerder zei: “Huwelijk: Artikel 6 van het Burgerlijk Wetboek: Een vreemde vrouw, met een Nederlander getrouwd zijnde, volgt de staat van haar man.” Het zegt alleen verder niets over de procedure of termijn. Wel is het waarschijnlijk dat het huwelijk de manier was waarop Susanne Heynemann de Nederlandse nationaliteit kreeg.

Een andere bron waarin dit genoemd zou kunnen worden zijn de sociale dienstakten uit het archief van Amsterdam, maar daar is geen openbare toegang toe, dus niet bruikbaar. TheGoodEndedHappily (overleg) 14 mrt 2023 17:19 (CET)

In de derde alinea van 'Indonesië en de Verenigde Staten' staat New York vermeld als reisdoel. In de bron waarnaar je verwijst valt te lezen dat Gruber een aanstelling had aan de Yale Universiteit, dus in New Haven. Ik heb het stukje daarop aangepast en heb ook nog enkele andere kleine wijzigingen aangebracht, zoals het verwijderen van overbodige woorden. Sylhouet _contact 14 mrt 2023 18:45 (CET)

Goed opgemerkt, dankjewel. Ik heb het in het boek "Susanne Heynemann. Typografe" nog eens nagezocht en ook daar zegt ze inderdaad "vlakbij New York". Wederom bedankt! TheGoodEndedHappily (overleg) 14 mrt 2023 18:59 (CET)

Wat bedoel je in 'Werk voor Wolters, Groningen' met lees- en leesbaarheid? Er lijkt iets weggevallen te zijn. Sylhouet _contact 14 mrt 2023 22:06 (CET)

'Lees- en leerbaarheid' slaat op dit citaat: "Allicht werd de komst van mevrouw Heynemann aanvankelijk tegemoetgetreden met enige weerstand en scepsis, die al vrij gauw getemperd werden, niet alleen omdat men achter haar aanwezigheid nadrukkelijk directiebeleid wist, maar vooral omdat zij met haar grote deskundigheid ‘de Akkerstraat’ op diplomatieke en aanstekelijke wijze wist te overtuigen van de juistheid van door haar voorgestelde verbeteringen. Daaruit waren de wellicht wat al te subtiele verfijningen na verloop van enige tijd weggelaten. ‘Wil je de leerling helpen bij het effectief tot zich nemen van de leerstof, denk dan aan alle beschikbare middelen die de lees- en leerbaarheid van het boek verhogen’, zo luidde het centrale advies, – middelen als zetbreedte, lettersoort en -corps, interlinie, spatiëring, kortom: op het doel gerichte zetselbeheersing, dienstbaar aan de gebruiker."

Zou het helpen als de term 'lees- en leerbaarheid' verder wordt toegelicht (met behulp van de voorbeelden uit het citaat)? TheGoodEndedHappily (overleg) 14 mrt 2023 22:28 (CET)

Prima zo! Sylhouet _contact 15 mrt 2023 11:47 (CET)

Ik heb in het hoofdstuk 'Schoolboeken' nogal het een en ander veranderd. Als je vind dat ik me te veel heb laten gaan, laat het me dan weten. Sylhouet _contact 15 mrt 2023 21:48 (CET)

Ik zat het toevallig net te lezen ;) Ik vind het verhaal over de kinderen in Indonesië een mooie toevoeging. Ik had het ingekort, maar dit maakt het wel persoonlijker. TheGoodEndedHappily (overleg) 15 mrt 2023 21:51 (CET)

De stukjes 'Vernieuwingen in het onderwijs' en 'Fusie Wolters-Noordhoff' behoeven nmm enige aanpassing. Zoals het er nu staat vielen in 1968 de vernieuwingen die vereist werden door de Mammoetwet samen met veranderingen die het gevolg waren van de fusie van Wolters met Noordhoff. De wet werd echter op 14 februari 1963 aangenomen en op 1 augustus 1968 ingevoerd. Uitgevers hadden dus vijf en een half jaar de tijd om hun producten aan te passen en het lijkt me dat Wolters van die mogelijkheid gebruik heeft gemaakt. De fusie is van 1968, dus de gevolgen ervan zullen pas effect hebben gekregen toen de leermiddelen al aan de nieuwe wet waren aangepast. Ik zou die twee zaken, wet en fusie, duidelijk van elkaar scheiden. Verder zou ik nadenken over de namen in het kopje van de fusie. Twee jaar later fuseerde de uitgever met H.D. Tjeenk Willink en weer twee jaar later met ICU. Al de fusiedetails hoeven niet vermeld te worden, maar ik denk dat de gevolgen voor Heynemann van die opeenvolgende samenvoegingen explicieter en uitgebreider beschreven kunnen worden. Eventueel wil ik wel een voorzet doen. Sylhouet _contact 17 mrt 2023 19:53 (CET)

Bedankt dat je meekijkt, een voorzet doen mag zeker! Ik zal er dit weekend of volgende week dan mee verder gaan :) TheGoodEndedHappily (overleg) 17 mrt 2023 21:16 (CET)

Ik heb in mijn bovenstaand stukje een correctie doorgevoerd (vertrouwde ten onrechte op informatie in een Wikipedia-artikel), maar de strekking blijft onveranderd. Zodra ik tijd heb zal ik een voorzet schrijven, kan een paar dagen duren. Sylhouet _contact 17 mrt 2023 22:29 (CET)

Helemaal prima, ik zie het vanzelf verschijnen :) TheGoodEndedHappily (overleg) 18 mrt 2023 10:50 (CET)

De voorzet staat voor je klaar in mijn Remise. Ik heb gepoogd de stof te verlevendigen door meer details over H erin te verwerken. Het tweede kopje heb ik laten vervallen; ik denk dat 'Vernieuwingen in het onderwijs' de lading voldoende dekt. De afbeelding heb ik naar rechts verplaatst waar die nmm hoort. Ben benieuwd naar je reactie. Sylhouet _contact 20 mrt 2023 14:49 (CET)

Heel erg bedankt voor je voorzet! Ik ga er later deze week eens goed naar kijken, ik heb het momenteel even erg druk met andere zaken. Bedankt voor de tijd en moeite die je erin hebt gestoken! TheGoodEndedHappily (overleg) 20 mrt 2023 14:59 (CET)

Ik heb nog wat aanpassingen gedaan. Misschien lichtelijk eigenwijs, maar ik heb toch een tussenkopje erbij gezet met 'fusies'. De tussenkopjes kunnen eventueel weggelaten worden, ik vind het zelf overzichtelijker met tussenkopjes maar dat is persoonlijk. Ik heb een kleine wijziging gedaan in de volgorde van de alinea's zodat deze in chronologische volgorde staan. Ik heb sommige zinnen wat aangepast (wat korter gemaakt of wat woorden toegevoegd). Er was één zin die ik niet helemaal begreep: "[...] moesten de boeken voor de eerste klassen van nieuwe scholen als mavo, havo en vwo klaar zijn en elk jaar daarna de boeken voor de naast hogere klassen." Wat bedoel je precies met 'naast hogere klassen'? Is dat VMBO2 naar HAVO3 naar VWO4? TheGoodEndedHappily (overleg) 21 mrt 2023 13:28 (CET)

Jouw aanpassingen zijn prima, vooral door het toevoegen van het kopje 'Ontwikkelingsinstituut' is het een verbetering. Wat de onbegrepen zin betreft, met naast hoger bedoel ik eerst mavo2, havo2, vwo2 en het jaar daarna mavo3, havo3, vwo3 enzovoorts. Ik heb een andere tekst geplaatst, misschien is die duidelijker. Sylhouet _contact 21 mrt 2023 18:44 (CET)

Helemaal duidelijk zo! Ik zal de aanpassingen in het artikel zetten :) Wederom bedankt! TheGoodEndedHappily (overleg) 21 mrt 2023 18:49 (CET)

Bij het nogmaals doorlezen viel me op dat de 'Inhoud' nog enige aandacht verdient. Eerst de details. Het hoofdstuk met de titel 'Levensloop' beschrijft slechts een kwart van haar leven. Beter is misschien iets als "Jonge jaren' of 'Jeugdjaren'. De titel 'Na de Tweede Wereldoorlog' zou nmm beter 'Naoorlogse jaren' kunnen luiden, dat lijkt me duidelijker aan te geven dat het een beperkte periode is. In 'Werk voor Wolters, Groningen' kan Groningen gemist worden en misschien volstaat zelfs Wolters. Daaronder zou ik vijf gelijkwaardige subtitels maken: 'Schoolboeken', 'Onderwijsvernieuwingen', 'Fusies', 'Ontwikkelingsinstituut' en 'Nevenactiviteiten'. De laatste titel om duidelijker te laten blijken dat het geen 'andere' activiteiten voor Wolters waren. Ik zit nog te puzzelen over een term die 'Prijzen, werken, tentoonstellingen en publicaties' samenvat. 'Publicaties' kan misschien vervallen. Naar het boek van J. Kingma, R. Kuijpers, e.a. wordt al veelvuldig verwezen onder bronnen en referenties. Wat de betekenis is van Zijlstra is me niet duidelijk. In referentie 61 waarnaar verwezen wordt vind ik een kort stukje onder 'Roots 13' waarvan het belang me een beetje ontgaat. Dan het geheel. De titels hebben betrekking op ongelijkwaardige zaken: levensperioden, historische perioden, landen, een werkgever ... Een gelijkwaardiger set van titels zou mooier zijn maar lijkt me niet makkelijk te bedenken, dus misschien moet je dat zo laten. Sylhouet _contact 22 mrt 2023 18:43 (CET)

Wederom bedankt voor je tijd, moeite en kritische blik.

Ik zal nog eens kijken naar de titels in het artikel, misschien kunnen daar inderdaad nog wat aanpassingen in gedaan worden. Over de titel 'levensloop' had ik ook al zitten nadenken (ik begin een artikel eigenlijk standaard met deze kop, misschien heb ik er daarom minder bij stilgestaan). Jeugd vind ik misschien dan iets te beperkt, aangezien ze 26 was toen ze naar Nederland kwam. Misschien is je suggestie 'jonge jaren' dan meer geschikt.

Wat betreft het boek van Zijlstra: De ROOTS serie gaat over belangrijke grafisch ontwerpers in Nederland en de boeken zijn geschreven door verschillende personen. De bron Dutch Graphic Roots is de online versie van het boek van Zijlstra, dus de informatie die op die website staat, wordt ook (grotendeels) vermeld in het boek van de ROOTS serie.

Het ROOTS boek is trouwens weer een ingekorte versie van het boek over Susanne Heynemann dat uitgegeven is in 1998 voor de tentoonstelling over haar. Het boek voor de tentoonstelling is veel uitgebreider (ze heeft bijvoorbeeld ook commentaar gegeven op haar eigen werken) en is dus het meest volledige werk over Heynemann, haar werk en haar leven. (Ik heb het ook in mijn bezit :) ) Ook de bron 'Susanne Heynemann en het schoolboek' is eigenlijk een hoofdstuk uit het boek uit 1998, vandaar dat dat boek ook zoveel (mede)auteurs heeft.

Wat mij betreft is het prima de publicaties te laten vervallen. Ik zet publicaties er meestal bij als soort "extraatje" voor mensen die meer willen lezen over de persoon. Als jij denkt dat het voldoende is dat de publicaties ook genoemd worden in de bronnenlijst dan volg ik graag je voorbeeld. :) TheGoodEndedHappily (overleg) 22 mrt 2023 19:39 (CET)

Ik heb een eerste poging gedaan wat betreft het aanpassen van de titels. Ik heb gekozen voor een meer 'carrièregericht woordgebruik' om het zo even te noemen. Over het kopje 'Werk als leerkracht en verdere verdieping' (voorheen was dit het kopje 'Indonesië en de Verenigde Staten') ga ik nog even verder nadenken.

Ik heb 'publicaties' even als een apart kopje neergezet. TheGoodEndedHappily (overleg) 22 mrt 2023 19:45 (CET)

Mooie vondst die carrièregerichtheid! Prima zo. Wat 'Publicaties' betreft, als je dat kopje wilt gebruiken past het beter in het kader 'Bronnen, noten en/of referenties' onderaan. Je zou daarbij een andere opzet kunnen kiezen, een die ook in de inhoudsopgave terugkomt, zoals hier. Sylhouet _contact 22 mrt 2023 20:34 (CET)

Ik heb de bronvermelding aangepast. Ik heb de literatuur boven de andere bronnen gezet. Het zijn immers maar twee boeken en anders staan ze onder een lange lijst bronnen. Is de bronvermelding zo in orde? TheGoodEndedHappily (overleg) 22 mrt 2023 20:42 (CET)

De literatuur staat daar idd beter. Ik vind sowieso dat de volgorde onderaan een artikel altijd zo moet zijn: eerst (eventueel) Noten dan Literatuur/Bronnen en daarna Referenties/Verwijzingen. Zoals ik ook vind (ik heb er hierboven al op gehint maar er geen reactie op gekregen) dat alle afbeeldingen rechts horen te staan. Sylhouet _contact 23 mrt 2023 15:35 (CET)

Ik zet soms de afbeeldingen liever afwisselend rechts en links, anders staan ze allemaal onder elkaar en lijkt de tekst een groot blok. Het oogt naar mijn mening ook gewoon wat speelser. Ik had die afbeelding van het Calmershuis rechts laten staan zoals je had gedaan. Niet per se mijn ding, maar goed, ik ga er geen strijd van maken. ;) TheGoodEndedHappily (overleg) 23 mrt 2023 15:52 (CET)

Opmerkingen naar aanleiding van Review van maart 2023 door HappyTravels (van overlegpagina)

1. Ze is een geboren Duitse. Geen woord daarover in het lemma. HT (overleg) 2 mrt 2023 22:07 (CET)
2. Volgens de infobox was haar volledige naam Susanne Gruber-Heynemann. Dat was echter alleen haar huwelijksnaam vanaf haar tweede huwelijk. Haar volledige naam was Susanne Heynemann. Huwelijksnamen zijn niet officieel en vallen dus niet onder de noemer "volledige naam". HT (overleg) 2 mrt 2023 22:07 (CET)
3. Als geboorteland staat er Duitsland met een interne link naar de BRD, maar bedoeld wordt het Duitse Keizerrijk. Ik zou alleen Duitse Keizerrijk schrijven. HT (overleg) 2 mrt 2023 22:07 (CET)
4. Er staat: "na haar huwelijk ook bekend als Susanne Gruber-Heynemann". Aangezien "huwelijk" meerdere betekenissen heeft en ze twee keer is getrouwd, zou ik er voor de duidelijkheid van maken: "vanaf haar tweede huwelijk ook bekend als Susanne Gruber-Heynemann". Maar nam ze tijdens haar eerste huwelijk dan niet de naam over van haar echtgenoot? HT (overleg) 2 mrt 2023 22:07 (CET)
5. Er staat: "Ten tijde van het huwelijk was Heynemann woonachtig in Berlijn." Ook hier weer kan "huwelijk" meerdere betekenissen hebben. Er wordt in elk geval bedoeld dat ze vooraf aan haar huwelijk nog officieel in Berlijn als bewoonster stond ingeschreven. En dus niet - zoals het nu ook gelezen kan worden - tijdens haar huwelijksjaren. HT (overleg) 2 mrt 2023 22:07 (CET)
6. Zo nu en dan staat er informatie die eigenlijk niets van doen heeft met de hoofdpersoon van het lemma, bijvoorbeeld de meeste bijkomende informatie over verzetsgroep Van Dien. Dergelijke informatie kan beter geplaatst worden in een lemma over die verzetsgroep. Ook is er onnodig informatie over uitgeverij Vijf Ponden Pers, alsook wanneer haar vader en eerste ex-man stierven. HT (overleg) 2 mrt 2023 22:07 (CET)

   Hartelijk dank voor de tijd die je hebt genomen het door te lezen en voor je feedback. Ik reageer even zo, in plaats van op elk kopje apart. De eerste vier puntjes van feedback heb ik al aangepast.

   • Of ze tijdens haar eerste huwelijk de naam van haar man heeft aangenomen, weet ik niet en heb ik (nog) nergens kunnen terugvinden. Ik heb het boek over Susanne Heynemann aangekocht, misschien dat daar het antwoord nog in te vinden is.
   • Wat ik bedoelde met die zin is dat in de huwelijksakte haar woonplaats vermeld staat als Berlijn. Dus op het moment dat ze huwde met Lopes Cardozo was Heynemann woonachtig in Berlijn.
   • Ik heb bepaalde informatie over de verzetsgroep van Dien toegevoegd omdat ik van mening ben dat het belangrijk was om te melden. Dat zij zich bijvoorbeeld hoofdzakelijk bezig hielden met het verzorgen en verspreiden van illegale bladen lijkt me wel relevant als minimale beschrijving van de groep. Dat ik daar noem dat het een tehuis was voor gevluchte Duitse joden heeft te maken met haar latere echtgenoot Max Gruber die ze daar leerde kennen. Hij was een Duitse jood die gevlucht was uit Duitsland en dat geeft naar mijn mening context over waarom hij daar was.

   Wat betreft de Vijf Ponden Pers: toen ik het artikel over Heynemann aanmaakte bestond het artikel over de Vijf Ponden Pers nog niet, dus ik wilde wat daar wat meer achtergrond bieden. Ik heb dat artikel inmiddels aangemaakt, dus daar kan eventueel wel wat van weg inderdaad.

   • De overlijdens van haar ex-man en vader kunnen tevens eventueel weggehaald worden.

   Ik zal morgen even de tijd nemen om deze puntjes te verwijderen of aan te passen. Nogmaals dank! TheGoodEndedHappily (overleg) 2 mrt 2023 23:57 (CET)

   Jij ook bedankt voor je snelle reactie. Nog enkele opmerkingen hieronder. HT (overleg) 3 mrt 2023 05:41 (CET)

   De andere puntjes die je hierboven noemde heb ik intussen ook aangepast. Ik heb wat informatie weggehaald en zinnen anders geformuleerd. Mocht het nog onduidelijk zijn op bepaalde punten dan hoor ik het graag! :) TheGoodEndedHappily (overleg) 3 mrt 2023 09:25 (CET)

7. Is het iets om te vermelden in de aanhef en infobox dat ze ook verantwoordelijk was voor de stofomslag van de woordenboeken van Wolters-Noordhoff? Dat grafisch ontwerp met die ruiten bij die woordenboeken is toch wel vermaard. HT (overleg) 3 mrt 2023 05:41 (CET)
8. Heynemann's --> Heynemanns (in het Nederlands zonder apostrof). HT (overleg) 3 mrt 2023 05:41 (CET)
9. Soms zijn de citaten schuin weergegeven en soms recht. Dat zou overal hetzelfde moeten zijn. HT (overleg) 3 mrt 2023 05:41 (CET)

   Puntje 7, 8 en 9 aangepast.

   Ik weet alleen niet of je bij zinnen als "het boek was als het ware een ‘papieren docent’." De woorden ‘papieren docent’ ook schuin moet zetten. Het is letterlijk hoe ze het noemde, maar valt dit dan ook onder citaat of is dit het noemen van terminologie? TheGoodEndedHappily (overleg) 3 mrt 2023 09:15 (CET)

10. Ik zou in de infobox vermelden dat ze de Duitse nationaliteit heeft gehad. Dat zou dan (1913-1940) worden, begrijp ik. En dan bij die van Nederland (1940-2009). Of kreeg ze de Duitse terug na haar huwelijk met Gruber? HT (overleg) 3 mrt 2023 08:57 (CET)

    Voor nu laat ik deze opmerking even staan. Ik weet namelijk niet exact in welk jaar ze de Nederlandse nationaliteit kreeg, dat zou ook 1939 kunnen zijn geweest direct na het huwelijk met Lopes Cardozo. Welke nationaliteit ze had na haar huwelijk met Gruber in 1952 weet ik ook niet zeker (en weet ook niet of die wet van aanname van de nationaliteit van de man toen nog gold), dus ik vind dat iets te veel onzekerheden om het in de infobox al in te vullen. Ik zal kijken of ik deze informatie nog ergens kan vinden (wellicht in dat boek dat ik had gekocht). TheGoodEndedHappily (overleg) 3 mrt 2023 09:05 (CET)

    Duidelijk. Mijn opmerking was vooral bedoeld omdat nu nog niet expliciet in het lemma staat dat ze ook de Duitse nationaliteit heeft gehad. Volgens de infobox in elk geval niet. Volgens de lopende tekst was ze "van Duitse afkomst", zeker een verbetering, maar dat wil niet expliciet zeggen dat ze ook de Duitse nationaliteit heeft gehad. HT (overleg) 3 mrt 2023 09:45 (CET)

    Ik kan eens kijken of ik een bewijs van Nederlanderschap op iets dergelijks kan vinden. Dat het huwelijk mogelijk een schijnhuwelijk was lijkt mij (maar dat is dus een aanname) dat het ging om het verkrijgen van de Nederlandse nationaliteit. Ik ga even kijken of hier meer omtrent te vinden is, zodat ik het juist (en met goede bronnen) kan beschrijven. Ik ga er dus nog even verder over nadenken ;) TheGoodEndedHappily (overleg) 3 mrt 2023 09:53 (CET)

11. In het lemma staat dat ze twee oudere broers had. Volgens de toegevoegde bron had ze twee broers, waarvan in elk geval één ouder was dan zij. Je zou uit die bron zelfs kunnen halen dat ze maar één oudere broer had. Maar dat is misschien te veel wishful thinking. HT (overleg) 3 mrt 2023 09:45 (CET)

    Ik heb het woordje 'oudere' weggehaald. TheGoodEndedHappily (overleg) 3 mrt 2023 10:01 (CET)

12. Er staat: "Op het moment dat ze huwde met Lopes Cardozo was Heynemann nog woonachtig in Berlijn. De ouders van Heynemann waren in 1939 naar Amsterdam verhuisd." Achter de laatste zin staat een bron van het Vrouwenlexicon. Daar staat: "Vanaf 1935 kwam Susanne Heynemann regelmatig naar Nederland, waar haar oudere broer woonde. Begin 1939 emigreerde zij met de rest van het gezin naar Amsterdam." (hier). Ze woonde dus al in Amsterdam op het moment van trouwen, echter stond ze nog officieel in Berlijn als inwoonster ingeschreven. De tekst in het lemma is nu onduidelijk. Mogelijk bevond ze zich illegaal in Nederland en is dat de reden dat ze niet vooraf aan haar huwelijk in Nederland als woonachtig stond ingeschreven. Wie weet staat daar iets over in een van de biografieën. HT (overleg) 3 mrt 2023 12:22 (CET)

    Volgens de bron uit het archief woonde haar vader vanaf 8 april 1939 en haar moeder vanaf 22 april 1939 in Amsterdam. Heynemann huwde in augustus 1939 met Lopes Cardozo en was toen, volgens de huwelijksakte, nog inwoonster van Berlijn. Wanneer Heynemann exact is aangekomen in Nederland heb ik niet kunnen terugvinden. Op haar archiefkaart staat als adres Euterpestraat 130 vermeld. Volgens de woningkaart van dat adres verhuisde ze hier naartoe vanaf het adres Amstel 188 waar Lopes Cardozo woonde. (Even de afbeelding omdraaien, ze staat als derde genoemd als "Lopes Cardozo (E) Heynemann Susanne), verder terug gaat het niet. (Even een latere edit: er zijn dus geen archiefstukken die haar exacte aankomstdatum bevestigen en ik vraag me dan af waar de schrijver van het vrouwenlexicon de info dat ze samen met haar ouders kwam vandaan heeft, wellicht vind ik dat terug in het boek dat ik heb).

    (In het vrouwenlexicon klopt het deel van de zin "met de rest van het gezin" niet helemaal, aangezien haar andere broer nooit in Nederland heeft gewoond maar in Berlijn is gebleven, maar dat even terzijde.)

    Dat zij voor haar huwelijk al illegaal in Nederland was is een mogelijkheid, maar geen zekerheid. Daarom wilde ik die suggestie in het artikel niet wekken door te zeggen dat zij begin 1939 al met haar ouders was geëmigreerd, maar tegelijkertijd volgens haar huwelijksakte als inwoner van Berlijn staat ingeschreven, dat lijkt me verwarrend.

    Zelf heeft ze in een interview gezegd dat ze zich in 1939 permanent in Nederland vestigde, maar niet welke datum dat was: "Nederland had vanouds een grote aantrekkingskracht op mij. Al jaren voor de Tweede Wereldoorlog kwam ik regelmatig in Nederland, en in 1939 dan voorgoed. In een KLM- machine vloog ik van Berlijn nonstop Amsterdam tegemoet." Zie hier.

    Ik zal inderdaad kijken of ik over een eventuele datum van vestiging in Nederland iets kan terugvinden in het boek over Susanne Heynemann. Ik kan die vanaf morgen raadplegen, want hij ligt bij mijn ouders ;) Wederom hartelijk dank voor je feedback en je kritische blik! TheGoodEndedHappily (overleg) 3 mrt 2023 13:01 (CET)

    @Happytravels Even een update: ik heb het boek van Heynemann inmiddels helemaal doorgelezen. Nergens in het boek staat vermeld op welke datum ze naar Amsterdam is verhuisd. Enkel 'definitieve vestiging in Nederland in 1939'. Ik heb nog een poging gedaan te kijken naar de woningkaart van haar vader en het adres waar haar broer woonde. Op de woningkaart bij haar vader staat ze vermeld als inwonend vanaf 1941 (verhuisd vanaf Euterpestraat). Woningkaart Euterpestraat meld als vorig adres Amstel 188 en daar loopt het spoor dood.

    Over haar nationaliteit wordt verder niets vermeld. TheGoodEndedHappily (overleg) 4 mrt 2023 19:56 (CET)

13. In de infobox staat nu bij nationaliteit de vlag met interne link van de BRD. Ze was echter al Duitse vanaf haar geboorte in 1913 en het Duitse Keizerrijk toen had een andere vlag. Er zit vrees ik niets anders op dan bij het kopje "nationaliteit", beide vlaggen weg te halen. En de interne link bij Duitsland zou ik ook verwijderen. Het wordt anders te ingewikkeld. HT (overleg) 12 mrt 2023 10:55 (CET)

    Ik heb het aangepast, is dit beter zoals het nu staat? TheGoodEndedHappily (overleg) 12 mrt 2023 11:18 (CET)

    Ik denk dat het zoals het nu is het beste is. Dank! HT (overleg) 12 mrt 2023 11:25 (CET)

    Top, jij ook hartelijk dank voor je tijd en moeite! TheGoodEndedHappily (overleg) 12 mrt 2023 11:40 (CET)

14. Er staat: "Haar broer Heinz Gerhard Heynemann verhuisde op 12 september 1932 van Berlijn naar Amsterdam." Het lijkt mij voor het lemma niet relevant te vermelden op welke dag precies dat was. Overigens gaat het slechts om de dag van inschrijving als officieel woonachtig in Amsterdam. Hij kan dus ook eerder zijn verhuisd. Ik denk dat je slechts hoeft te vermelden dat Susanne vanaf 1939 regelmatig naar Nederland kwam, en de reden erachter aan toevoegen omdat haar broer daar in 1932 was gaan wonen. HT (overleg) 13 mrt 2023 19:12 (CET)

    Ik heb de zin aangepast naar “Vanaf 1935 reisde Heynemann regelmatig naar Amsterdam waar haar broer Heinz Gerhard in 1932 was gaan wonen.” TheGoodEndedHappily (overleg) 13 mrt 2023 19:28 (CET)