Wyler
Zie Wyler (doorverwijspagina) voor andere betekenissen van Wyler.
Wyler (uitspraak: Wieler; in het Nederlands ook Wijler) is een dorpje in de Duitse gemeente Kranenburg, net over de Duits-Nederlandse grens bij Nijmegen.
Plaats in Duitsland 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Situering | |||
| Deelstaat |  Noordrijn-Westfalen
| ||
| Kreis | Kleef | ||
| Gemeente | Kranenburg | ||
| Coördinaten | 51° 49′ NB, 5° 58′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Inwoners (2018[1]) |
564 | ||
| Hoogte | 25 m | ||
| Overig | |||
| Postcode | 47559 | ||
| Netnummer | 02826 | ||
| |||
Op 1 januari 2018 telde Wyler 564 inwoners. Op 1 januari 2016 telde het dorp 510 inwoners, in 1932 532 inwoners, in 1885 550 inwoners en in 1832 607 inwoners.
Beschrijving
bewerkenWyler ligt in de Duffelt, ten zuidoosten van de Duivelsberg (in het Duits Wylerberg genoemd) en het Wijlermeer. Het dorp ligt aan de weg Bundesstraße 9 die ten noorden van Wyler overgaat in de Nederlandse N325 richting Ubbergen en Nijmegen. Wyler ligt aan het Streekpad Nijmegen en de Jacobsweg (pelgrimsroute) van Millingen aan de Rijn naar Maastricht. Met het openbaar vervoer is het dorp bereikbaar met de buslijnen 57 en 58 tussen Nijmegen en Kranenburg. Aan de Nederlandse zijde van de grens ligt de buurtschap Lagewald.
In Wyler staan twee katholieke parochiekerken - de oude en de nieuwe Sankt Johannes Baptist Kirche. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog werden zowel de oude romaanse dorpskerk als de toenmalig nieuwe neogotische parochiekerk verwoest. De oude kerk werd opnieuw opgebouwd. In 1965 werd gestart met de bouw van een nieuwe parochiekerk, welke in 1968 werd ingewijd.[2][3]
Sinds 2006 maakt de parochie St. Johannes Baptist uit Wyler deel uit van de pastorale eenheid Seelsorgeeinheit Kranenburg - Niel - Wyler - Zyfflich.
Geschiedenis
bewerkenDe oudste vermelding van Wyler stamt uit 1223 maar de geschiedenis van het dorp gaat terug tot de Romeinse tijd.[4] Tijdens Operatie Market Garden landden Amerikaanse parachutisten op 17 september 1944 bij Wyler.[5] De Amerikaanse troepen streden voor het bezit en behoud van de strategisch gelegen Duivelsberg, ten noordwesten van Wyler. Het dorpje raakte zwaar beschadigd toen het op 8 februari 1945, tijdens Operatie Veritable, door Canadese troepen werd ingenomen. Hierbij verloren 17 Canadese soldaten het leven. De kerktoren van de oude kerk ging verloren maar werd na de oorlog weer hersteld.
Van 1798 tot 1945 was Wyler onderdeel van Amt Niel. Wyler werd in 1945 een zelfstandige gemeente onder het Amt Kranenburg. Op 1 juli 1969 ging Wyler op in de gemeente Kranenburg.
Grenscorrecties Wyler en Zyfflich
bewerken
In 1949 werd de Duivelsberg, die deel was van de gemeente Wyler, geannexeerd door Nederland. De Duivelsberg werd, in tegenstelling tot andere door Nederland geannexeerde gebieden, niet teruggegeven in 1963.
1949
bewerkenBij Beek en Berg en Dal betreft de grenscorrectie 252 hectare met 170 inwoners. Het betreft 2 delen:
- Een onbewoond stuk grond van 81 hectare dat voorheen onder Zyfflich valt. De grens loopt hier vóór 1949 W langs het Wylerbergmeer en verder naar het N langs het Oude Kanaal. De grens komt hier nu langs de Querdamm O van het Wylerbergmeer te liggen, waardoor dit meer geheel Nederlands grondgebied wordt.
- De Wylerberg (Duivelsberg), een horizontaal langwerpig bosrijk gebied, dat voorheen onder Wyler valt (het betreft bijna 2/3 deel van het grondgebied van dit dorp), begrensd door de Rijksstraatweg in het N, de Oude Kleefsebaan in het Z en het Keteldal in het W. De motivatie hiervoor is dat zo het douanetoezicht beter kan worden uitgevoerd. Immers er is na de grenscorrectie nog slechts een smal grensje in het O bij Wyler in plaats van een kilometerslange grens rondom de Wylerberg, die ongetwijfeld niet makkelijk te bewaken was.
1963
bewerkenDuitsland wil de geannexeerde gebieden toch wel graag terug. Na langdurige onderhandelingen wordt in 1960 een verdrag gesloten, waarbij wordt bepaald dat Duitsland 280 miljoen D-Mark betaalt, en dat de geannexeerde gebieden per 1 augustus 1963 weer Duits grondgebied worden. In principe gaan alle gebieden weer terug, behoudens enkele marginale correcties om grenzen logischer langs wegen en waterlopen te trekken. De enige uitzondering van meer dan marginale omvang zijn de in de vorige alinea reeds beschreven gebieden bij Beek en Berg en Dal. De grens blijft hier langs de Querdamm lopen, waardoor het Wylerbergmeer Nederlands blijft. Wat het Wylerberg-gebied betreft, gaat een stuk grondgebied met 68 inwoners (waarvan 46 Duitsers en 22 Nederlanders) terug naar Duitsland (en 22 Duitsers komen in Nederland te wonen, of wellicht beter: blijven in Nederland wonen). Dit moet dan een O stukje nabij de dorpskern van Wyler betreffen, want het hele bosgebied van de Wylerberg zoals hierboven beschreven, blijft namelijk Nederlands grondgebied en gaat in 1963 dus niet terug naar Duitsland.
Grenspost Zollamt
bewerken
De oude grenspost Wyler-Berg en Dal wordt in 1902 voor de eerste keer vermeld. De grens verschoof in de loop der jaren talloze keren: douanekantoortjes werden gebouwd en weer afgebroken. Het goederenperron werd in de jaren 60 van de vorige eeuw gebouwd, omdat steeds meer goederen niet meer per trein maar per vrachtwagen vervoerd werden. Via Wyler werd veel groente en fruit naar het Roergebied gebracht. Het gebouw verloor overigens relatief snel zijn functie omdat de douane ertoe overging veel goederen bijvoorbeeld al in de haven van Rotterdam (of op bestemming) te controleren. Het oude goederenperron staat sinds 1972 leeg. Op 17 januari 2022 is men begonnen met de sloop van het oude goederenperron van Zollamt Wyler. Het maakt plaats voor woningen.[6][7][8] Het ervoor staande Zollamt voor personencontrole werd decennia geleden al afgebroken.
Waar nu vrij verkeer van mensen en goederen is, klonk het ‘iets aan te geven?’ tot 1992 als je de grens over wilde. In 1966 passeerden er bijvoorbeeld 79.323 vrachtwagens, 890.618 personenwagens, 7.169 bussen en 2.145.349 mensen de grens. Dat leverde aan invoerrechten 59.714.012,50 D-mark op voor de Duitse staat. In 1985 werd het Akkoord van Schengen gesloten en in de jaren daarna werden de binnengrenzen zoetjesaan afgeschaft.[9]
Verenigingen
bewerkenTrivia
bewerken- Met Pasen wordt in Wyler jaarlijks een Paasvuur ontstoken door de vrijwillige brandweer.
- In Wyler wordt op de feestdag van Sint-Maarten een optocht/processie door het dorp gehouden.
Afbeeldingen
bewerken-
Nieuwe en oude kerk van Wyler -
Sankt Johannes Baptist Kirche -
Kerkhof van Wyler -
Gedenkteken voor de slachtoffers van de Wereldoorlogen -
Knotwilgen in het laagland -
Het oude douanegebouw in Wyler -
Laadperron in Wyler -
Wylermeer
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Wyler (Kranenburg) op de Duitstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
- https://www.plaatsengids.nl/wyler
- http://genwiki.genealogy.net/Wyler
- https://henkbaron.nl/tag/wyler/
- ↑ (de) Daten und Fakten. Gemeinde Kranenburg. Geraadpleegd op 18 april 2022.
- ↑ (de) Kirchen. Seelsorgeeinheit Kranenburg - Niel - Wyler - Zyfflich. Geraadpleegd op 23 april 2022.
- ↑ (de) Werner Stalder, Der Wegbereiter im Grenzgebiet. Rheinische Post (17 mei 2013). Geraadpleegd op 23 april 2022.
- ↑ (de) Wyler. Gemeente Kranenburg. Gearchiveerd op 12 januari 2013. Geraadpleegd op 23 april 2022.
- ↑ (de) 12000 Jahre Niederrhein - 800 Jahre Kleve. Heimat Kleve. Gearchiveerd op 18 juni 2008. Geraadpleegd op 23 april 2022.
- ↑ Thed Maas, Voormalig goederenperron van Zollamt Wyler gaat tegen de vlakte en maakt plaats voor woningen. De Gelderlander (20 januari 2022). Geraadpleegd op 23 april 2022.
- ↑ Hans de Jong, Verschoven grens bij Nijmegen. Geografie.nl (1 september 2021). Geraadpleegd op 23 april 2022.
- ↑ Het oude grenskantoor in Wyler. Geografie.nl (21 januari 2022). Geraadpleegd op 23 april 2022.
- ↑ Thed Maas, Oude grenspost Wyler maakt plaats voor huizen. De Gelderlander (31 juli 2021). Geraadpleegd op 23 april 2022.
- ↑ (de) Kath. Kirchenchor Wyler. Gemeinde Kranenburg. Geraadpleegd op 18 april 2022.
- ↑ (de) St. Johannes-Schützenbruderschaft Wyler -Lagewald-. Gemeinde Kranenburg. Geraadpleegd op 18 april 2022.
- ↑ (de) Sportverein "Sportfreunde" 1930 e.V. Wyler-Zyfflich. Gemeinde Kranenburg. Geraadpleegd op 18 april 2022.
- ↑ (de) Kath. Frauengemeinschaft Wyler. Gemeinde Kranenburg. Geraadpleegd op 18 april 2022.
_COA.svg){kind=small}
