Zuidhorn (gemeente)

**Zuidhorn**
Voormalige gemeente in Nederland
	(Details) (Details)
Situering
Land	Nederland
Provincie	Groningen
Coördinaten	53°14'48,51"NB, 6°24'27,70"OL
Algemeen
Hoofdplaats	Zuidhorn
Belangrijke verkeersaders	(Friesestraatweg)
Station(s)	Zuidhorn·Grijpskerk
Overig
Postcode(s)	9800-9809, 9830-9849, 9880-9889
Netnummer(s)	050, 0594
CBS-code	0056
CBS-wijkindeling	zie wijken en buurten
Amsterdamse code	10021
COROP-gebied	Overig Groningen
Website	www.zuidhorn.nl
Detailkaart
Portaal	Nederland

Zuidhorn (uitspraak^ⓘ) (Gronings: Zuudhörn) is een voormalige gemeente in de provincie Groningen in Nederland die op 1 januari 2019 is opgegaan in de gemeente Westerkwartier, samen met de gemeentes Marum, Grootegast en Leek. De hoofdplaats was het gelijknamige dorp Zuidhorn. Op 31 december 2018 telde de gemeente 19.066 inwoners.

Topografische gemeentekaart van Zuidhorn, september 2017

Algemeen

Tot 1990 bestond de voormalige gemeente Zuidhorn uit het hoofddorp, Noordhorn en Briltil, alsmede de gehuchten De Poffert, Diepswal, Noorderburen, Noordhornerga, Noordhornertolhek en Okswerd. Op 1 januari 1990 werd de gemeente samengevoegd met de gemeentes Aduard, Grijpskerk en Oldehove tot een nieuwe gemeente Zuidhorn. De vier voormalige gemeentes bleven zichtbaar in de gemeentevlag, in de vorm van vier groene 'zwanen'. De samenvoeging was destijds een moeizaam proces.^[1]

De gemeente maakte geografisch en economisch deel uit van het Westerkwartier en was van oorsprong vooral op de landbouw gericht. Door de aansluiting op de op 1 juni 1866 geopende spoorlijn Leeuwarden – Groningen, de wegverbinding (N355) en de toegenomen automobiliteit, het afnemen van het aantal arbeidsplaatsen in de landbouw en het door de provincie Groningen aanwijzen van het dorp Zuidhorn als groeikern (na 1960) werd de gemeente steeds meer een forensengemeente gericht op vooral de stad Groningen.

Het dorp Zuidhorn is daardoor relatief veel sterker gegroeid dan de andere kernen binnen het gebied en de bevolking is er relatief gezien hoger opgeleid. Zuidhorn was een relatief welvarende gemeente, mede doordat er een aardgasveld en een geschikte grondlaag voor de opslag van dit gas is aangetroffen ten noorden van het dorp Grijpskerk, wat aanleiding was voor de NAM voor de exploitatie van dit veld en de plaatsing van een opslagfaciliteit voor het opvangen van korte pieken in het gasverbruik.

Binnen de gemeente lag het oude cultuurlandschap Humsterland, samen met het Winsumer cultuurlandschap Middag ook wel aangeduid als Middag-Humsterland. Dit gebied ligt rond en boven het dorp Oldehove en is het oudste cultuurlandschap van West-Europa. Het werd in 2007 aangewezen als Nationaal Landschap en staat op de nominatie voor de UNESCO-werelderfgoedlijst.

Herindeling in de gemeente Westerkwartier

Vanuit andere gemeenten werden voorstellen gedaan tot het fuseren van de gemeente met ofwel de gemeenten Grootegast, Marum en Leek of alleen met de gemeente Grootegast. In oktober 2008 verklaarde toenmalig burgemeester Fennema echter dat "Zuidhorn de komende 10 jaar niet zou samengaan". Wel wilde de gemeente nauwer gaan samenwerken met andere gemeenten.^[2]

In 2013 werd op basis van het advies Grenzeloos Grunnen in de provincie Groningen een traject gestart richting een gemeentelijke herindeling. Hierin werd voorgesteld om in het Westerkwartier te komen tot één gemeente, bestaande uit de gemeenten Grootegast, Leek, Marum en Zuidhorn. Deze gemeente werd op 1 januari 2019 inderdaad gevormd, waarmee de gemeente Zuidhorn werd opgeheven.

Indeling

De voormalige gemeente Zuidhorn (1990-2019) omvatte de volgende plaatsen en gehuchten:

Plaatsen

Naam	Inwoners^[3]
Aduard	2.285
Briltil	429
Den Ham	276
Den Horn	432
Grijpskerk	2.820
Kommerzijl	582
Lauwerzijl	226
Niehove	285
Niezijl	472
Noordhorn	1.566
Oldehove	1.659
Pieterzijl	222
Saaksum	103
Visvliet	384
Zuidhorn	6.878

Gehuchten

Aalsum, Balmahuizen, Barnwerd, De Kampen, De Poffert, Diepswal, Electra, Englum, Fransum, Frytum, Gaaikemadijk, Gaaikemaweer, Gaarkeuken, Heereburen, 't Hoekje, Hoogemeeden, Ikum, Kenwerd, Kievitsburen, Korhorn, Lagemeeden, Lammerburen, Nieuwbrug, Nieuwklap, Noorderburen, Noordhornerga, Noordhornertolhek, Okswerd, Pama, Ruigewaard, Ruigezand, Selwerd, Spanjaardsdijk, Steentil en Wierumerschouw (gedeeltelijk).

Aangrenzende gemeenten

Aangrenzende gemeenten
	De Marne	Winsum

Noardeast-Fryslân		Groningen

Achtkarspelen	Grootegast	Leek

Openbaar vervoer

De gemeente Zuidhorn was sinds 1866 gelegen aan de spoorlijn Leeuwarden – Groningen, met Station Grijpskerk en Station Zuidhorn. Buslijnen in de voormalige gemeente zijn:

lijn 1: Groningen - Reitdiephaven - Zernike - Aduard - Zuidhorn
lijn 30: Zuidhorn - Noordhorn - Niezijl - Grijpskerk - Visvliet - Burum - Munnekezijl
lijn 31: Belbus: Zuidhorn - Enumatil - De Poffert - Hoogkerk (P+R)
lijn 32: Zuidhorn - Noordhorn - Niezijl - Kommerzijl - Munnekezijl
lijn 35: Groningen - Aduard - Oldehove
lijn 39: Groningen - Zuidhorn - Grootegast - Surhuisterveen
lijn 98: Buurtbus Leek - Tolbert - Niekerk - Oldekerk - Sebaldeburen - Grootegast - (Doezum)
lijn 637: Zuidhorn (station) - Noordhorn - Niezijl - Grijpskerk - Kommerzijl - Munnekezijl - Zoutkamp (scholierenlijn)
lijn 638: Zuidhorn (station) - Noordhorn - Niezijl - Grijpskerk - Gaarkeuken - Sebaldeburen - Grootegast (scholierenlijn)
lijn 639: Groningen - Hoogkerk - Enumatil - Zuidhorn - Niekerk - Oldekerk - Sebaldeburen - Grootegast (scholierenlijn)

Politiek

College van B en W

Het laatste college van burgemeester en wethouders in Zuidhorn bestond uit:

Burgemeester: G. (Greetje) de Vries-Leggedoor (CDA) (wnd)^[4]

Wethouder F. M. (Fred) Stol (CDA)

Wethouder H. (Bert) Nederveen (ChristenUnie)

Wethouder H.A. (Henk) Bakker (GroenLinks)

Het college van burgemeester en wethouders in Zuidhorn bestond in de periode 2010-2014 uit de burgemeester L.K. Swart (CDA) en de wethouders J. (Jan) Oomkes (PvdA), H. (Bert) Nederveen (ChristenUnie) en F. M. (Fred) Stol (CDA)

Gemeenteraad

Zetelverdeling 2014

4

3

2

4 4 3 2 2 2

De 17 zetels zijn als volgt verdeeld:

■ CDA: 4

■ CU: 4

■ GL: 3

■ PvdA: 2

■ D66: 2

■ VVD: 2

De gemeenteraad van Zuidhorn bestond uit 17 zetels. Hieronder staat de samenstelling van de gemeenteraad sinds 1994:

Gemeenteraadszetels
Partij	1994	1998	2002	2006	2010	2014
CDA	4	5	6	4	4	4
ChristenUnie*	4	4	3	4	4	4
GroenLinks	1	1	2	3	3	3
PvdA	3	4	4	4	3	2
D66	2	-	-	-	1	2
VVD	3	3	2	2	2	2
Totaal	17	17	17	17	17	17

De ChristenUnie werd in 1994 en 1998 vertegenwoordigd door het GPV, een van haar voorgangers.

Cultuur

Monumenten

In de voormalige gemeente zijn er een aantal rijksmonumenten en oorlogsmonumenten, zie:

Kunst in de openbare ruimte

In de voormalige gemeente zijn diverse beelden, sculpturen en objecten geplaatst in de openbare ruimte, zie:

Lijst van beelden in Westerkwartier

Zie ook

Lijst van burgemeesters van Zuidhorn

Externe links

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Pompe, H. (2013), Niet zonder slag of stoot: hoe Zuidhorn, Grijpskerk, Oldehove en Aduard een nieuwe gemeente werden: een terugblik op het herindelingsproces van 1980-1990. Historische kring Zuidhorn.
↑ "Zuidhorn wil nog niet samenvoegen", Dagblad van het Noorden, 7 oktober 2008
↑ Inwoners per 1 januari 2011. (bron: gemeente Zuidhorn)
↑ De Vries-Leggedoor is benoemd tot waarnemer in Zuidhorn RTV-Noord, 5 oktober 2017

Zie de categorie Zuidhorn van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] Pompe, H. (2013), Niet zonder slag of stoot: hoe Zuidhorn, Grijpskerk, Oldehove en Aduard een nieuwe gemeente werden: een terugblik op het herindelingsproces van 1980-1990. Historische kring Zuidhorn.

[2] "Zuidhorn wil nog niet samenvoegen", Dagblad van het Noorden, 7 oktober 2008

[3] Inwoners per 1 januari 2011. (bron: gemeente Zuidhorn)

[4] De Vries-Leggedoor is benoemd tot waarnemer in Zuidhorn RTV-Noord, 5 oktober 2017

[1]

[2]

[3]

[4]