El cóndor pasa

El Condor Pasa (If I Could)
	Single van:; Simon & Garfunkel
	Van het album:; Bridge over Troubled Water
B-kant(en)	Why Don't You Write Me
Uitgebracht	september 1970
Opname	november 1968, november 1969
Genre	folkrock, worldbeat, Andesmuziek
Duur	3:06
Label	Columbia
Schrijver(s)	Daniel Alomía Robles (muziek), Paul Simon (Engelse tekst), Jorge Milchberg (arrangement)
Producent(en)	Paul Simon, Art Garfunkel, Roy Halee
Hoogste positie(s) in de hitlijsten
	1 (Nederlandse Top 40, Hilversum 3 Top 30, België (Vlaanderen), België (Wallonië), Australië, Duitsland, Zwitserland, Oostenrijk, Spanje); 14 (Nieuw-Zeeland); 18 (Verenigde Staten);
Simon & Garfunkel
Volgorde op Bridge over Troubled Water
	(en) MusicBrainz-pagina;
Portaal	Muziek

El cóndor pasa
	Single van:; Los Incas
	Van het album:; Amérique du Sud
B-kant(en)	O'Cangaceiro
Uitgebracht	1970
Opname	1965
Genre	instrumentale volksmuziek
Duur	3:44
Label	Philips Records
Volgorde op Amérique du Sud
	(en) MusicBrainz-pagina;
Portaal	Muziek

El cóndor pasa
Componist	Daniel Alomía Robles
Soort compositie	lied
Gecomponeerd voor	zangstem, kamerorkest
Compositiedatum	1913
Première	19 december 1913
Portaal	Klassieke muziek

El cóndor pasa (Spaans voor De condor passeert/vliegt voorbij) is van origine een instrumentale compositie van Daniel Alomía Robles. Er werd al snel tekst bij geschreven door Julio Baudoin. Het was verwerkt in Robles’ zarzuela met dezelfde titel.

Geschiedenis

Het werkje is gebaseerd op een Peruviaans volksliedje uit de 18e eeuw dat over een andere vogel gaat. Soy la paloma que el nido perdió (Ik ben een duif die zijn nest verloor) vormde de basis. De opera had als thema de strijd tussen de plaatselijke bevolking bestaande uit Indianen en hun overheersers in Cerro de Pasco. De beide vogels staan voor de onbereikbare vrijheid. Gezien het volkskarakter is de originele tekst geschreven in Quechua, de taal van de Inca's.

Er is pas sinds 1933 copyright op de melodie, want Robles verzuimde het eerder vast te leggen.

De eerstbekende opname van El cóndor pasa stamt van 27 augustus 1917 toen het Orquesta del Zoológico, het salonorkest van de dierentuin van Lima, het vastlegde voor RCA Victor met als omschrijving Danza Incaica. Het tempo ligt dan aanmerkelijk hoger, dan zoals wij dat anno 21e eeuw kennen. Het werd al snel gevolgd door een tweede opname door een militair orkest.

In 1963 kreeg het nummer een enorme zet in de rug, toen de Argentijnse groep Los Incas het opnam voor een Philips-elpee getiteld Amérique du Sud, geheel gewijd aan de muziek uit Zuid-Amerika. Paul Simon zag toen hij in 1965 in Parijs concerteerde een optreden van Los Incas. Dat inspireerde hem vervolgens om wellicht de beroemdste versie op te nemen en uit te voeren. Dat laatste ging niet zonder slag of stoot. Het instrumentale gedeelte is de basistrack van de versie van Los Incas, waarvoor geen toestemming werd gevraagd. Het verscheen in 1970 eerst op het album Bridge over Troubled Water en later ook op single. Paul Simon schreef een nieuwe tekst (If I Could) op de melodie, echter zonder de componist op de platen en/of hoezen te vermelden. Wel wordt voor de uitvoering van het duo vaak de verlengde titel El Condor Pasa (If I Could) vermeld. De zoon van de componist spande daarom een rechtszaak aan tegen Simon & Garfunkel, deze hadden toen geen benul dat de rechten van de melodie vastlagen.

Eerder al, in 1966, was de melodie gebruikt in Sur les chemins des Andes van Marie Laforêt, voorzien van een Franse tekst.

In de jaren 1970 kwam een ware stortvloed van opnamen tot stand. Niet alleen artiesten als Andy Williams en Anita Kerr namen het op, maar ook de grote amusementsorkesten zoals die van James Last, Franck Pourcel en Fausto Papetti deden een duit in het zakje.

Voor het Nederlandstalig grondgebied is er de versie van Dana Winner: Jij en ik (tekst Ingrid Vloemans). De Zangeres zonder Naam zong het als Overzee. Jannes zong het als Zwevend naar 't geluk. Er is ook een Duitse versie: Nur du.

Hitnoteringen

Los Incas

Nederlandse Top 40

Hitnotering: 14-03-1970 t/m 06-06-1970
Week	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13
Positie	35	15	11	8	5	5	6	8	10	15	20	24	33	uit

Hilversum 3 Top 30

Hitnotering: 21-03-1970 t/m 30-05-1970
Week	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11
Positie	19	9	7	5	7	11	11	16	18	23	24	uit

Radio 2 Top 2000

Nummer met notering(en) in de NPO Radio 2 Top 2000^{[noot 1]}	'99	'00	'01	'02	'03	'04	'05	'06	'07	'08	'09	'10	'11	'12	'13	'14	'15	'16	'17	'18	'19	'20	'21	'22	'23	'24
El cóndor pasa	-	-	-	-	1873	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	?

↑ 1, 2, 3, … geeft de plaats aan; vet = hoogste notering. * = nummer was nog niet uitgekomen; - = nummer was niet genoteerd.

Simon & Garfunkel

Nederlandse Top 40

Hitnotering: 28-03-1970 t/m 18-07-1970
Week	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17
Positie	8	2	1	1	1	1	1	1	1	3	4	6	10	16	23	29	34	uit

Hilversum 3 Top 30

Hitnotering: 21-03-1970 t/m 04-07-1970
Week	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16
Positie	28	8	3	1	1	1	1	2	2	4	4	4	9	11	15	24	uit

Evergreen Top 1000

Evergreen Top 1000 "El condor pasa (If I could)"
Jaar	2008	2009	2010	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
Positie	247	164	162	162	123	86	242	195	126	92	173	143	87	107	114	114

NPO Radio 2 Top 2000

Nummer met notering(en) in de NPO Radio 2 Top 2000^{[noot 1]}	'99	'00	'01	'02	'03	'04	'05	'06	'07	'08	'09	'10	'11	'12	'13	'14	'15	'16	'17	'18	'19	'20	'21	'22	'23	'24
El condor pasa (If I could)	516	464	342	706	674	657	623	559	868	632	676	578	615	671	865	927	938	869	1012	876	899	642	728	845	946	?

↑ 1, 2, 3, … geeft de plaats aan; vet = hoogste notering. * = nummer was nog niet uitgekomen; - = nummer was niet genoteerd.

Bronnen, noten en/of referenties

Voorganger:
Lay Down (Candles in the Rain) door Melanie & The Edwin Hawkins Singers

Nummer 1-hit in de Nederlandse Top 40
11 april 1970 - 29 mei 1970
7 weken

Opvolger:
Up Around the Bend door Creedence Clearwater Revival

[T2000-1] 1, 2, 3, … geeft de plaats aan; vet = hoogste notering. * = nummer was nog niet uitgekomen; - = nummer was niet genoteerd.

[T2000-2] 1, 2, 3, … geeft de plaats aan; vet = hoogste notering. * = nummer was nog niet uitgekomen; - = nummer was niet genoteerd.

[noot 1]

[noot 1]