Georgische presidentsverkiezing 2024
De Georgische presidentsverkiezing van 2024 vond plaats op 14 december 2024 voor de verkiezing van een nieuwe president, de zesde in de geschiedenis van Georgië. Door een grondwetswijziging in 2017 werd met ingang van 2024 de president niet meer via algemeen kiesrecht gekozen, maar door middel van een 300 leden tellend kiescollege.
| Georgische presidentsverkiezing 2024 | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Datum eerste ronde | 14 december 2024 | ||||||
| Land |  Georgië
| ||||||
| Stemmen | |||||||
| Genomineerde | Micheil Kavelasjvili | ||||||
| Partij | namens Georgische Droom | ||||||
| Resultaat | |||||||
| Vorige President | Salome Zoerabisjvili | ||||||
| Begin regeerperiode | 29 december 2024 | ||||||
| Opvolging verkiezingen | |||||||
| |||||||
| |||||||
De verkiezing werd zeven weken na de betwiste parlementsverkiezing van 26 oktober 2024 gehouden en werd door zittend president Salome Zoerabisjvili als illegaal bestempeld. De regerende Georgische Droom nomineerde oud-voetballer en parlementslid Micheil Kavelasjvili, die tevens de enige kandidaat was.
Achtergrond
bewerken| Politiek in Georgië | ||
|---|---|---|
| ||
|
President (lijst) Verkiezingen Bestuurlijke indeling Autonome Republiek Provisionele Territoriale Relatie Europese Unie |
Salome Zoerabisjvili werd in 2018 als laatste Georgische president via een algemene stembusgang verkozen. Haar termijn werd wettelijk eenmalig op zes jaar gezet in plaats van de reguliere vijf jaar om na de parlementsverkiezing van 26 oktober 2024 een nieuwe verkiezingsmethode middels een kiescollege in te laten gaan.
Frictie tussen president en regering
bewerkenZoerabisjvili werd in 2018 als onafhankelijke kandidaat door de regerende Georgische Droom in haar kandidatuur gesteund, maar gedurende haar termijn raakte ze steeds meer gebrouilleerd met de regering.[1] Ze distantieerde zich in de tweede helft van haar termijn steeds meer en openlijk van de regering, die in toenemende mate het conflict met de Europese Unie en Verenigde Staten opzocht. De president, als hoeder van de grondwet, zag het als haar taak juist deze relaties te koesteren ten behoeve van de grondwettelijk verplichte Europese en Transatlantische integratie.
Ze was uitgesproken kritisch over verschillende wetsvoorstellen die Georgische Droom lanceerde.[2][1] Ze vaardigde veto's uit over meerdere wetten, waaronder een surveillancewet en de controversiële wet 'Over transparantie van buitenlandse invloed', oftewel de "buitenlandse agent-wet".[3] De veto's haalden in de praktijk weinig uit, omdat het parlement deze vrij gemakkelijk kan wegstemmen.
Daarnaast was er frictie tussen de regering Garibasjvili en de president over haar taken en mandaten, een zogeheten interinstitutioneel conflict. Dit kwam in de zomer van 2023 tot een botsing over buitenlandse reizen die Zoerabisjvili maakte als staatshoofd. Grondwettelijk moet ze daarvoor toestemming van de regering hebben, wat ze in een aantal gevallen niet kreeg, maar er toch voor koos te reizen. Dit was volgens haar in het nationale belang ten aanzien van het verkrijgen van de Georgische EU-kandidaatsstatus.[4]
Afzettingsprocedure
bewerkenDe parlementsfractie van Georgische Droom antwoordde hierop door een afzettingsprocedure tegen de president te initiëren, wat een primeur was in de Georgische politieke geschiedenis. Ondanks dat het Grondwettelijk Hof meeging in de beschuldiging dat de grondwet was geschonden, strandde de afzetting in het parlement door het gebrek aan de vereiste tweederdemeerderheid.[5] In oktober 2024 startte Georgische Droom een tweede afzettingsprocedure om principiële reden, wetende dat het haar termijn hooguit een maand zou verkorten.[6]
De confrontatie tussen de regering en president Zoerabisjvili culmineerde na de parlementsverkiezing van oktober 2024, toen zij de resultaten weigerde te erkennen vanwege verkiezingsfraude. Ze weigerde vervolgens de inzegeningsbijeenkomst van het nieuwe parlement bijeen te roepen, grondwettelijk de taak van de president. Georgische Droom, die de verkiezingswinst opeiste, belegde vervolgens zelf de inzegening en bekrachtigde vervolgens de regering onder leiding van premier Irakli Kobachidze. Het parlement schreef tevens de presidentsverkiezing uit voor 14 december 2024, met een inzegening op 29 december 2024. Al deze stappen werden door president Zoerabisjvili onwettig verklaard. Volgens haar kan een illegaal parlement niet een nieuwe president kiezen.[7] Ze stelde dat ze niet zou aftreden als president na afloop van haar termijn in december 2024, totdat er een nieuwe parlementsverkiezing gehouden zou worden.[8]
Kandidaten
bewerkenOp 27 november 2024 werd Micheil Kavelasjvili door Bidzina Ivanisjvili gepresenteerd als de presidentskandidaat voor Georgische Droom. Kavelasjvili is een voormalig profvoetballer, parlementslid en medeoprichter van de antiwesterse splinterpartij 'Volkskracht' van Georgische Droom.[9] De kandidatuur van Kavelasjvili werd bekritiseerd in Georgië door zijn gebrek aan een hogere opleiding.[10] Hij was de enige kandidaat.
Verkiezingsmethode
bewerkenDe president wordt gekozen voor een termijn van vijf jaar met de mogelijkheid tot eenmalige herverkiezing. Als gevolg van de grondwetswijziging in 2017, die in december 2018 van kracht werd na de inhuldiging van president Salome Zoerabisjvili, werd de directe verkiezing van de president afgeschaft en per 2024 vervangen met een kiescollege bestaande uit 300 personen.[11][12]
De grondwetswijziging betrof ook de leeftijd van de kandidaat-president. Die is verhoogd van 35 naar 40 jaar. Ook de verblijfsvereisten werden gewijzigd. Een presidentskandidaat moet ten minste 15 jaar in Georgia hebben gewoond. Een kandidaat hoeft echter niet langer de laatste drie jaar voor de verkiezingen in Georgia te hebben gewoond.[12] De president mag geen lid zijn van een politieke partij, geen andere functie hebben, of zich bezighouden met ondernemerschap, een salaris ontvangen of een andere vaste vergoeding krijgen.[13]
Kiescollege
bewerkenHet kiescollege bestaat uit alle leden van het parlement van Georgië, alle 20 leden van de Hoge Raad van de autonome republiek Abchazië,[14] alle 21 leden van de Hoge Raad van de autonome republiek Adzjarië en 109 leden die de gemeenten vertegenwoordigen. Deze laatste worden toegewezen aan partijen op basis van de stemverhoudingen bij de gemeentelijke verkiezingen.[15] De verkiezing vindt plaats in het parlement.
Ten minste dertig leden van het kiescollege zijn vereist om een presidentskandidaat te nomineren voor het kiescollege. Dit kan tot de negende dag voor de verkiezing. Elk lid van het college heeft het recht om één kandidaat te nomineren en mag ook op één kandidaat stemmen. Er zijn 200 stemmen nodig om de president te kiezen. Als geen enkele kandidaat de benodigde 200 stemmen krijgt, wordt er een tweede ronde gehouden tussen de twee kandidaten met de meeste stemmen. In de tweede ronde is de winnaar degene met de meeste stemmen. Er geldt een quorum van meer dan de helft van het total aantal leden van het kiescollege.[16]
Samenstelling van het kiescollege
bewerkenOnderstaande tabel geeft de samenstelling van het kiescollege voor de verkiezing in 2024 weer.[17] De oorspronkelijke verdeling van de 109 lokale vertegenwoordigers was 54 voor Georgische Droom en 55 voor acht oppositiepartijen, naar rato op basis van de gemeenteraadsverkiezingen van 2021. Omdat de oppositiepartijen hun lijsten met vertegenwoordigers niet indienden bij de centrale verkiezingscommissie werden deze zetels in het kiescollege aan Georgische Droom toegewezen.
De oppositiepartijen die in oktober 2024 in het parlement waren verkozen, boycotten dit en gaven aan hun parlementszetels in te leveren. Ze namen ook geen zitting in het kiescollege. Omdat hun parlementszetels nog niet formeel waren beëindigd tijdens de presidentsverkiezing, werden ze nog wel formeel in het kiescollege opgenomen.[17]
| Delegatie | GD | U–NM[18] | CfC[19] | SG[20] | FG | APG | AP | Onafh. | Totaal | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Lokale vertegenwoordigers - oorspronkelijk | 54 | 39 [21] | 1 [22] | 4 [23] | 9 | 1 | 1 | 0 | 109 | |||||
| Lokale vertegenwoordigers - definitief | 109 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 109 | |||||
| Hoge Raad van Abchazië | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 20 [25] | 20 | |||||
| Hoge Raad van Adzjarië | 13 | 4 | 1 | 1 | 2 | 0 | 0 | 0 | 21 | |||||
| Parlement van Georgië | 89 | 16 | 19 | 14 | 12 | 0 | 0 | 0 | 150 | |||||
| Totaal | 211 | 20 | 20 | 15 | 14 | 0 | 0 | 20 | 300 | |||||
| Bronnen: Radio Tavisupleba (RFE/RL);[17] | ||||||||||||||
Zie ook
bewerkenReferenties
bewerken- Grondwet
- (en) Grondwet, Constitution of Georgia - consolidated version 2020. Legislative Herald of Georgia (2020). Geraadpleegd op 9 december 2024.
- Bronnen, noten en/of referenties
- ↑ a b (en) Georgian Dream and President Zurabishvili: the Cold War is About to Get Colder?. Civil Georgia (31 mei 2023). Geraadpleegd op 9 december 2024.
- ↑ (en) Gabritchidze, Nini, Georgian president breaks with ruling party in bid to boost EU prospects. Eurasianet (23 juni 2022). Geraadpleegd op 9 december 2024.
- ↑ (en) Breaking: Parliament Overrides President’s Veto on Foreign Agents Law, Adopts the Agents’ Law. Civil Georgia (28 mei 2024). Geraadpleegd op 9 december 2024.
- ↑ (en) Lomsadze, Giorgi, Georgian president faces impeachment for going to Europe. Eurasianet (6 september 2023). Geraadpleegd op 9 december 2024.
- ↑ (en) Georgian Parliament Fails to Impeach President Salome Zurabishvili. Civil Georgia (18 oktober 2023). Geraadpleegd op 9 december 2024.
- ↑ (en) Georgian Dream launches new impeachment process against Zourabichvili. OC Media (7 oktober 2024). Geraadpleegd op 9 december 2024.
- ↑ (en) Georgian President Calls Parliament 'Illegitimate' As U.S. Suspends 'Strategic Partnership'. RFE/RL (30 november 2024). Geraadpleegd op 9 december 2024.
- ↑ (en) Georgia president calls parliament ‘illegitimate’, says will not step down. France 24 (30 november 2024). Geraadpleegd op 9 december 2024.
- ↑ (en) GD Picks Former Football Player Mikheil Kavelashvili as Presidential Candidate. Civil Georgia (27 november 2024). Geraadpleegd op 9 december 2024.
- ↑ (en) "Almost one of us": How Ossetians feel about the possibility of Mikhail Kavelashvili becoming Georgia's new president. JAM News (6 december 2024). Geraadpleegd op 9 december 2024.
- ↑ (en) Parliament Approves Constitution on Final Reading. Civil Georgia (26 september 2017). Geraadpleegd op 9 december 2024.
- ↑ a b (en) New Constitution Enters into Force. Civil Georgia (17 december 2018). Geraadpleegd op 9 december 2024.
- ↑ Grondwet 2020, artikel 50.
- ↑ De door Georgië erkende autonome republiek en parlement.
- ↑ (en) Georgia's New President to be elected by 300 Voters on December 14. 1TV (26 november 2024). Geraadpleegd op 9 december 2024.
- ↑ Grondwet 2020, artikel 50.4.
- ↑ a b c (ka) ვინ ირჩევს ყაველაშვილს პრეზიდენტად (Wie kiest Kavelasjvili tot president?) werk=Radio Tavisupleba RFE/RL (12 december 2024). Geraadpleegd op 12 december 2024.
- ↑ Coalitie 'Eenheid - Nationale Beweging'.
- ↑ Coalitie 'Coalitie voor Verandering'.
- ↑ Coalitie 'Sterk Georgië'.
- ↑ Verdeeld als volgt: Verenigde Nationale Beweging 36, Europees Georgië 2, Strategiebouwer 1.
- ↑ Zetel van Girtsji-Meer Vrijheid.
- ↑ Alle vier zetels van Lelo voor Georgië.
- ↑ (ka) აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭოს რეგლამენტში ცვლილების შეტანის შესახებ (Over het aanbrengen van wijzigingen in de regelgeving van de Hoge Raad van de Autonome Republiek Abchazië). Legislative Herald of Georgia (29 februari 2024).
- ↑ Afgevaardigden van het Georgische parlement die tijdens de Georgische parlementsverkiezingen van 1992 in Abchazië zijn gekozen en de leden van de Hoge Raad van de autonome republiek Abchazië die tijdens de verkiezingen van de Abchazische Hoge Raad in 1991 zijn gekozen, vóór het separatistische conflict van 1992–1993. Deze zetels zijn permanent gereserveerd tot er nieuwe verkiezingen in de regio kunnen worden gehouden na het herstel van de territoriale integriteit van Georgië.[24]
