Geschiedenis van het Oude Egypte

Geschiedenis van Egypte Dit artikel maakt deel uit van een serie over de geschiedenis van Egypte.
Prehistorisch Egypte pre–3100 v. Chr.
Oude Egypte Proto-dynastieke periode 3200-3032 v.Chr. Vroeg-dynastieke periode 3032–2686 v. Chr. Oude Rijk 2686–2181 v. Chr. Eerste tussenperiode 2181–2055 v. Chr. Middenrijk 2055–1650 v. Chr. Tweede tussenperiode 1650–1550 v. Chr. Nieuwe Rijk 1550–1069 v. Chr. Derde tussenperiode 1069–664 v. Chr. Late periode 664–332 v. Chr.
Grieks Egypte 332–30 v. Chr. Alexandrijnse Oorlog 48 v. Chr.
Romeins Egypte 30 v. Chr.–640 CE
Vroeg-islamitisch Egypte 640-1517 Kruisvaardersinvasie van Egypte 1154-1169
Ottomaans Egypte 1517–1867 Franse bezetting 1798–1801 Semi-autonome provincie 1801-1882 Kedivaat Egypte 1867–1914
Modern Egypte Britse overheersing 1882–1953 Sultanaat Egypte 1914–1922 Egyptische Revolutie van 1919 Koninkrijk Egypte 1922–1953 Egyptische Revolutie van 1952
Republiek 1953–nu Vrije Officieren en Nasser 1952-1970 Verenigde Arabische Republiek 1958–1961 Verenigde Arabische Staten 1958–1961 Egypte onder Sadat 1970-1981 Egypte onder Moebarak 1981-2011 Egyptische Revolutie van 2011 Protesten en staatsgreep in 2013
Portaal   Geschiedenis Portaal   Egypte

In de geschiedenis van Egypte begint de periode van het oude Egypte (3300 – 332 v.Chr.) waar de prehistorie van Egypte eindigde. Deze periode werd opgevolgd door de periode van Macedonisch Egypte en Ptolemeïsche rijk (332 – 30 v.Chr.).

Periodes

Onder het oude Egypte, ook wel faraonisch Egypte genoemd, wordt doorgaans verstaan de beschaving of beschavingen in Egypte tussen circa 3300 v.Chr. en 332 v.Chr. Sommigen stellen dat rond 3300 v.Chr. Egypte werd verenigd tot één staat; volgens anderen zou pas koning Narmer rond 3100 v.Chr. heel huidig Egypte onder zijn macht hebben verenigd, en de stad Memphis hebben gesticht, die vermoedelijk zijn hoofdstad werd. Weer anderen stellen dat koning Menes (3032-3000 v.Chr.) als eerste Egypte in één rijk verenigde. De hoofdstad of –steden zouden tot 332 v.Chr. vaak van plaats veranderen.

Historici hebben de 27 eeuwen vanaf Menes (3032 v.Chr.) verdeeld in periodes, verwijzend naar het feit dat Egypte soms verenigd was in één rijk (vroeg-dynastieke periode, Oude Rijk, Middenrijk, enz.) en tussenperiodes waarin dit niet het geval was:

• Proto-dynastieke periode, ook wel dynastie 0 of Naqada III genoemd (ca. 3300-3032 v.Chr.)
• Vroeg-dynastieke periode (ca. 3032-2639 v.Chr.) = 1e - 3e dynastie
• Oude Rijk (ca. 2639-2216 v.Chr.) = 4e - 6e dynastie
• Eerste tussenperiode (ca. 2216-2040 v.Chr.) = 7e - 10e dynastie
• Middenrijk (ca. 2040-1793 v.Chr.) = 11e - 12e dynastie
• Tweede tussenperiode (ca. 1793-1550 v.Chr.) = 13e - 17e dynastie
• Nieuwe Rijk (ca. 1550-1070 v.Chr.) = 18e - 20e dynastie
• Derde tussenperiode (ca. 1070-712 v.Chr.) = 21e - 24e dynastie
• Late periode (712-332 v.Chr.) = 25e - 31e dynastie

Levensonderhoud en cultuur

Moeras langs de Nijl

De oude Egyptenaren verbouwden emmertarwe (een verwante van tarwe), gerst, gierst, fenegriek, dadels, wilde vijgen, druiven en vlas; men fokte vee verwant aan de Afrikaanse zeboe, ezels, varkens, geiten en schapen; men harpoeneerde vis uit de Nijl, en strikte watervogels.

Rond 3000 v.C. werd het Egyptische hiërogliefenschrift ontwikkeld.

Het oude Egypte kende een kleine elite van koningen, edelen en priesters.

Piramides

Zie Egyptische piramide voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Koning Djoser (regerend 2690-2670 v.Chr.) was de eerste farao van wie bekend is dat hij zich liet begraven in een piramide als grafmonument. Na hem zouden nog tot ongeveer 1600 v.Chr. koningen in piramides begraven worden. In totaal zijn er vandaag circa tachtig piramides in Egypte over.

Over piramides werd wel verondersteld en beweerd dat ze door slaven zijn gebouwd; tegenwoordig gaat men er echter van uit dat ze, onder leiding van speciaal opgeleide deskundigen, werden gebouwd door boeren, tegen beloning, in het seizoen dat er op het land geen werk was.

Imperialisme

Rond 2600 v.Chr. (4e dynastie) voerden koningen militaire expedities uit naar Koesj in Nubië (het huidige Zuid-Egypte en Noord-Soedan), met als doel mijnbouw en handel in ivoor, goud, wierook etc. Rond 2000-1800 v.Chr. (Middenrijk) werd de controle over Nubië versterkt middels expedities en forten aan de grenzen, wegens bovengenoemde producten, en ook mirre, oliën, etc.

De Sinaï werd rond 2000-1800 v.Chr. geëxploreerd voor turquoise en andere kostbare gesteenten.

Invasie van de Hyksos

Vanaf ongeveer 1793 v.Chr. is er een instroom van immigranten uit Palestina. Tussen ongeveer 1730 en 1580 v.Chr. overheersten deze Aziatische nomaden te paard Egypte, of delen van Egypte, met name het noorden. De Egyptische naam voor deze mensen: hekaw-khasut (‘heersers uit vreemde landen’) werd in het Grieks verbasterd tot Hyksos. Rond 1550 v.Chr. verdreef Ahmose I de Hyksos definitief.

Nieuwe Rijk

Het Nieuwe Rijk (1550-1070 v.Chr.) beslaat de 18e, 19e en 20e dynastie. De laatste twee dynastieën worden ook wel de Ramessidentijd genoemd. Dit is de periode waarin het oude Egypte op het hoogtepunt van zijn macht was. De Egyptenaren breidden ook hun gezag uit richting Syrië, dat wil zeggen de Levant.

Religie

Reliëf van de zonneschijf van Aton, gedateerd 1350 voor Chr.

Traditioneel vereerde de Egyptenaar een groot aantal goden. Farao Amenhotep IV (ca. 1351-1333 v.Chr.) liet alleen nog toe dat Aton, de zonneschijf, als god werd aanbeden, en hij veranderde zijn naam in Achnaton. Zijn opvolger Toetanchaton (1333-1323 v.Chr.) herstelde de traditionele religie en veranderde zijn naam in Toetanchamon. Ook deze naam verwijst naar een god, namelijk Amon.

Opgesplitst en herenigd

Tijdens de Derde Tussenperiode viel het rijk uiteen en werden de delen door vreemde heersers geregeerd, eerst door Libiërs en dan door Nubiërs. Piye, koning van Koesj (Nubië) veroverde rond 740 V.Chr. geheel Egypte en stichtte de 25e dynastie van Egypte, de periode van de zwarte farao's.

Met hulp van de Assyriërs kon Psammetichus I Egypte heroveren. Hij kreeg controle over gehele land in 656 v.Chr. Na enige tijd voelde hij zich sterk genoeg om alle banden met Assyrië op te heffen en de Assyrische invloed verdween. De periode van Saïs, een andere naam voor de 26e dynastie van Egypte, was een eeuw van herleving van Egypte. De Egyptische koning Necho II begon rond 600 v.Chr. aan een kanaal tussen de Nijl en de Rode Zee, het is echter niet duidelijk of hij het zelf voltooide.

Perzische overheersing

In 526-525 v.Chr. veroverde de Perzische Achaemenidische vorst Cambyses II Egypte en ook deels Nubië. Hiermee werd Egypte onderdeel van een groot kosmopolitisch rijk dat enige tijd zou strekken tot aan de Indus. Keizer Darius I, opvolger van Cambyses, renoveerde Necho II’s kanaal, waaruit het belang blijkt van Egypte als schakel in de handelsverbindingen binnen het Achaemenidische rijk. Ook bouwde Darius enkele tempels in Egypte, waaronder de tempel van Hibis in de Kharga-oase.

Na 404 v.Chr. wisten de Egyptenaren met Griekse hulp, hun onafhankelijkheid te heroveren op de Perzen. De Achaemenidische Artaxerxes III wist echter in 343 v.Chr., met Griekse huurlingen, Egypte weer te heroveren.

Voor de verdere geschiedenis van Egypte, zie: Macedonisch Egypte en het Ptolemeïsche rijk

Bronnen

• Dit artikel is, tenzij anders aangegeven, in juni 2011 gebaseerd op de Wikipedia-artikelen prehistorisch Egypte, oude Egypte, Lijst van heersers over Egypte, de artikelen die de deelperiodes behandelen zoals ‘vroeg-dynastieke periode’, en doorgelinkte artikelen zoals die betreffende dynastieën (zie balk rechts op deze pagina), koningen, etc.

Externe links

• (en) The Ancient Egypt Site, www.ancient-egypt.org.
• (en) Egyptian History, ancientneareast.tripod.com.
• (en) The Nile file (‘Het Dossier van de Nijl’) — een interactieve inleiding op Oud Egypte voor kinderen (en volwassenen); liverpoolmuseums.org.uk.
• (en) Brian Brown (ed.) (1923) The Wisdom of the Egyptians. New York: Brentano's
• (en) Texts from the Pyramid Age Door Nigel C. Strudwick, Ronald J. Leprohon, 2005, Brill Academic Publishers
• (en) Ancient Egyptian Science: A Source Book Door Marshall Clagett, 1989

Literatuur

• Perry, Glenn E. – The History of Egypt. Greenwood Press, Westport, Connecticut (U.S.A.) en Londen (U.K.), 2004. (Perry was in 2004 professor Politieke Wetenschappen aan Indiana State University, waar hij toen sinds 1970 doceerde.)
• Goldschmidt Jr., Arthur– Modern Egypt : the Formation of a Nation-State. Second edition, 2004. Westview Press; Boulder, Colorado (U.S.A.) / Oxford (U.K.). (Goldschmidt Jr. (geboren 1938) is emeritus hoogleraar in de Geschiedenis van het Midden-Oosten aan de Pennsylvania State University, waar hij van 1965 tot 2000 doceerde.)
• C. Aldred, Akhenaten: Pharaoh of Egypt. A New Study, Londen, 1968.
• W. Helck - E. Otto - W. Westendorf (edd.), Lexikon der Ägyptologie, Wiesbaden, 1972-1996.
• F.K. Kienitz, Die politische Geschichte Ägyptens vom 7. bis zum 4. Jahrhundert vor der Zeitwende, Berlijn, 1953.
• K.A. Kitchen, The Third Intermediate Period in Egypt (1100–650 BC), Warminster, 1973
• B. Midant-Reynes, Préhistoire de l'Egypte. Des premiers hommes aux premiers pharaons , Ivry-Sur-Seine, 1992.
• R. Schulz - M. Seidel, Egypte. Het land van de farao's, 1997.
• I. Shaw (ed.), The Oxford History of Ancient Egypt, Oxford, 2000.
• J. von Beckerath, Untersuchungen zur politischen Geschichte der zweiten Zwischenzeit in Ägypten, Glückstadt, 1965.
• T.A.H. Wilkinson, Early Dynastic Egypt, Londen - New York, 1999.

Voetnoten

Mediabestanden

Zie de categorie Oude Egypte van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Egyptologie

Architectuur · Egyptische taal · Egyptologie · Farao · Geografie · Geschiedenis · Hiërogliefen · Kunsten · Mythologie · Personen · Wetenschap