Gia Kantsjeli

Gia Kantsjeli (ook wel Gia Qantsjeli of Giya Kancheli) (Georgisch: გია ყანჩელი) (Tbilisi, 10 augustus 1935 – aldaar, 2 oktober 2019) was een Georgische componist, die rond 2007 in België verbleef. Hij was in 1995 huiscomponist van het Belgische Koninklijk Filharmonisch Orkest van Vlaanderen.

Levensloop

Al in zijn vroege jeugd was duidelijk dat Kantsjeli aanleg voor muziek had, maar pas in zijn twintiger jaren besloot hij van muziek zijn beroep te maken. Hij studeerde aan de Tbilisi-universiteit tot 1958 (hij haalde daar ook zijn graad) en het Tbilisi-conservatorium van 1959 tot 1963; later (1970) zou hij er terugkeren als docent. Zijn muziek drong tijdens het communisme maar weinig door naar het Westen; in de latere jaren ontstond een soort cult om zijn muziek in het Westen te spelen. In zijn vroege composities heeft de volksmuziek uit Georgië nog een grote invloed en zijn invloeden van Béla Bartók hoorbaar; later neemt dat af; de spirituele invloed van Georgië op zijn muziek blijft onverminderd van kracht of neemt zelfs toe.

Kantsjeli is voorzitter geweest van de Georgische componistenbond en was geëerd kunstenaar van Georgië. Tevens is hij directeur muziek geweest van het Roestavelli-theater in Tbilisi (Tiflis). Hij ontving in 1976 de Staatsprijs van de Sovjet-Unie voor zijn 4e symfonie.

Vanaf 1992 verbleef hij een tijd in Berlijn. In zijn muziek ging hij dan steeds vaker terug naar zijn roots; zijn muziek wordt nog spiritueler dan daarvoor. Vergelijkingen met Arvo Pärt dringen zich op. Zijn muziek wordt beschouwend en sereen (haast filmisch) , maar er blijft altijd een dreigende ondertoon doorklinken. Door collegacomponist Rodion Sjtsjedrin wordt hij omschreven als "een temperamentvolle asceet"; een bedwongen Vesuvius. Voor Kantsjeli gold inmiddels dat hij zich een vreemde voelde in zowel zijn huidige verblijfplaats (voelt zich erg Georgisch) als zijn vaderland (voelt zich erg westers).

Van zijn composities verschenen sinds zijn verblijf in het Westen regelmatig opnamen bij het Duitse label ECM Records.

Oeuvre (gedeeltelijk)

Orkest

Concerto voor orkest (1961)
Symfonie nr. 1 (1967)
Symfonie nr. 2: Songs (1970)
Symfonie nr. 3 (1973)
Symfonie nr. 4: "To the Memory of Michelangelo" (1974)
Symfonie nr. 5: "To the Memory of My Parents" (1977)
Symfonie nr. 6 (1978-1980)
Symfonie nr. 7
Rokwa (1999)
Vom winde beweint: voor altviool en orkest" (1990)

Kamermuziek

Morning Prayers voor kamerorkest en tape (1990)
Midday Prayers voor sopraan, klarinet en kamerorkest (1990)
Evening Prayers voor acht altstemmen en kamerorkest (1991)
Night Prayers voor strijkkwartet (1992)
Valse Boston voor piano en strijkers (1996)
Instead of a Tango voor viool, bandoneón, piano en contrabas (1996)
In L'Istesso Tempo voor pianokwartet (1997)
Sio voor strijkers, piano en percussie (1998)
Ninna Nanna voor fluit en strijkkwartet (2008)
Chiaroscuro voor viool/alviool en kamerorkest (2011)

Koor/Opera

Music for the living, opera in twee acten (1982-1984) voor het Rustavelli Theater;
Bright Sorrow Requiem (to the 40th Anniversary of the Victory over Fascism) (1984)
Mourned by the Wind (Vom Winde Beweint), liturgie voor altviool en orkest (1989)
Psalm 23 voor sopraan en orkest (1993)
Lament, concert voor viool, sopraan en orkest (1994)
Caris Mere voor sopraan en altviool (1994)
Diplipito voor cello, countertenor en kamerorkest (1997)
And Farewell Goes Out Sighing... voor viool, countertenor en orkest (1999)
Styx voor altviool, gemengd koor en orkest (1999)
Little Imber voor zanger, koor en kamerorkest (2003)
Amao Omi voor gemengd koor en saxofoonkwartet (2005)

Externe links

Bronnen, noten en/of referenties

Diverse cd-uitgaven van zijn muziek en de Engelstalige Wikipedia.