Kabinet-Schoof

Het kabinet-Schoof is sinds 2 juli 2024 het Nederlands kabinet dat het kabinet-Rutte IV opvolgde. Het is een parlementair kabinet, gevormd door de Partij voor de Vrijheid (PVV), Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD), Nieuw Sociaal Contract (NSC) en BoerBurgerBeweging (BBB) onder voorzitterschap van de partijloze minister-president Dick Schoof. Het kabinet-Schoof werd bij aanvang gesteund door 88 van de 150 leden van de Tweede Kamer en 30 van de 75 leden in de Eerste Kamer.

Kabinet-Schoof
Schoof in 2024
Coalitie	PVV, VVD, NSC, BBB
Zeteltal TK	37 + 24 + 20 + 7 = 88
Zeteltal EK	4 + 10 + 0 + 16 = 30
Premier	Dick Schoof
Beëdiging	2 juli 2024
Voorganger	Rutte IV
Formatie	2023-'24
Zetelverdeling Tweede Kamer
Overzicht kabinetten
Portaal    Politiek

Het is het eerste kabinet met een partijloze premier sinds het kabinet-Cort van der Linden (1913-1918). Schoof was de eerste minister-president die niet op het stembiljet voorkwam sinds Jelle Zijlstra in het kabinet-Zijlstra (1966-1967). Politicoloog Matthijs Rooduijn kwalificeerde het kabinet-Schoof als "het meest rechtse kabinet van Nederland sinds de Tweede Wereldoorlog".

Totstandkoming

Formatie

Zie Kabinetsformatie Nederland 2023-'24 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De formatie van het kabinet-Schoof was het gevolg van de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023, waarbij de PVV de grootste partij werd met 37 zetels. Deze nam het initiatief in het vormen van een regeringscoalitie en ging besprekingen aan met NSC (20 zetels) en BBB (7 zetels). Alle drie de partijen hadden niet eerder aan een regering deelgenomen. De VVD (24 zetels) sloot zich als vierde aan, waarmee deze coalitie op steun van een meerderheid in de Tweede Kamer kon rekenen. De vier partijen hadden in de Eerste Kamer geen meerderheid.

Tijdens de formatie werd afgesproken dat het kabinet een extraparlementair karakter zou krijgen. Nadat bij aanvang de namen van de bewindslieden waren ingevuld, bleek het echter parlementair te zijn.

Hoofdlijnenakkoord

PVV, VVD, NSC en BBB presenteerden op 16 mei 2024 een hoofdlijnenakkoord (originele versie), genaamd "HOOP, LEF EN TROTS", met daarin onder meer een strenger asielbeleid, het voornemen om de spreidingswet in te trekken, een ander kiesstelsel bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer, oprichting van een constitutioneel hof, geen gedwongen krimp van de veestapel, geen onteigening van boeren en tuinders, vermindering van het aantal misdrijven dat verjaart, invoering van een taakstrafverbod bij fysiek geweld tegen hulpverleners, verzwaring van straffen voor zware misdrijven en het meer dan halveren van de individuele geldelijke bijdrage voor het eigen risico bij de zorgverzekering. Een ander doel werd om de taaleis voor naturalisatie te verhogen van A2 naar B1 en de termijn om in aanmerking te komen voor het Nederlanderschap te verhogen van vijf naar tien jaar woonachtig zijn in Nederland.

Inhoudelijk

Mestcrisis

Het kabinet-Schoof werd al aan het begin geconfronteerd met de aanhoudende mestcrisis in Nederland en zag zich genoodzaakt een nieuwe mestwet naar de Tweede Kamer te sturen. Onder druk van de Europese regelgeving, waarbij Nederland stapsgewijs zijn uitzonderingspositie kwijtraakt, kwam minister van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur Femke Wiersma (BBB) met een voorstel de mestproductie verder te beperken. De wet introduceert een systeem waarbij veehouders bij verkoop van hun bedrijf verplicht een deel van hun dierrechten moeten inleveren. Deze dierrechten bepalen hoeveel vee een boer mag houden en daarmee ook de hoeveelheid mest die geproduceerd wordt.

Volgens het wetsvoorstel moeten melkveehouders 30% van hun dierrechten afstaan, varkenshouders 22% en pluimveehouders 13%. Dit leidde tot grote onvrede in de varkens- en pluimveesector, die al te maken hebben met financiële druk door stijgende kosten voor mestafvoer en relatief gezien minder bijdragen aan het mestoverschot dan de rundveesector. Wiersma stelde echter dat deze maatregelen noodzakelijk zijn om een generieke korting vanuit Brussel, die mogelijk tot een gedwongen inkrimping van de veestapel zou leiden, te voorkomen.

Noodrecht

Tijdens de formatie is tussen PVV, VVD, NSC en BBB afgesproken om een zogeheten 'asielcrisis' uit te roepen. Hierdoor kan er een asielnoodwet ingevoerd worden om de asielcrisis sneller aan te pakken. Het stelt het kabinet in staat om bepaalde onderdelen van de Vreemdelingenwet 2000 buiten werking te stellen zonder directe parlementaire goedkeuring.

Ten tijde van de Algemene politieke beschouwingen in de Tweede Kamer kwam er veel kritiek vanuit de oppositie op dit voorstel. Volt-leider Laurens Dassen beschreef het als een 'afleidingsroute' en SP-leider Jimmy Dijk had het over een 'doodlopende weg'. Veel partijen vrezen dat de procedure de parlementaire controle ondermijnt en dat de democratische waarborgen worden verzwakt. GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans stelde dat het gebruik van dit middel problematisch is in een democratische rechtstaat.

In de nacht van 24 op 25 oktober 2024 werd er tussen de Tweede Kamerfracties van PVV, VVD, NSC en BBB een deal bereikt over een nieuw asielpakket. Hiermee werd afgezien van het controversiële noodrecht. Volgens de afspraken moeten eind november dat jaar in Nederland grenscontroles plaatsvinden en onderzocht wordt of delen van Syrië veilig kunnen worden verklaard zodat vluchtelingen eerder kunnen worden teruggestuurd en worden asielvergunningen teruggebracht tot drie jaar. Meerderjarige kinderen in het buitenland zouden niet meer kunnen nareizen en door de rechtbank veroordeelde vluchtelingen verliezen makkelijker hun verblijfsstatus. Het pakket werd dezelfde dag aangenomen in de ministerraad.

Vroegpensioen

Op 18 oktober 2024 bereikten de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Eddy van Hijum (NSC) en de vakbonden een akkoord over het behoud van vroegpensioen. Hiermee kunnen mensen met een zwaar beroep eerder stoppen met werken. Al sinds december 2023 werd er gediscussieerd over een nieuwe regeling voor vroegpensioen. De destijds geldende regeling stopt per 2026. In de nieuwe permanente regeling wordt het mogelijk om drie jaar eerder te stoppen met werken als het beroep wordt aangemerkt als zwaar. Aan het begin van de kabinetsperiode waren er verschillende stakingen vanuit FNV en lange tijd stonden de partijen lijnrecht tegenover elkaar. Echter, na toezeggingen van minister Van Hijum kwamen FNV en CNV toch weer om de tafel.

Onderwijsbegroting

Eind november werd duidelijk dat PVV, VVD, NSC en BBB een deal moesten sluiten met een deel van de oppositie zodat de onderwijsbegroting niet zou sneuvelen in de Eerste Kamer. Duidelijk was dat een aantal partijen de geplande 2 miljard aan bezuinigen wilde terugdraaien, dit was een probleem voor de coalitie aangezien ze geen meerderheid hebben in de Eerste Kamer. Daarom ging de coalitie in onderhandeling met D66, CDA, SGP, ChristenUnie en JA21.

Op 5 december stapte D66 uit het 'monsterverbond' omdat zij het niet eens waren met de voorstellen die de coalitie op tafel had gelegd. Volgens fractievoorzitter Rob Jetten kwam er onvoldoende uit de onderhandelingen. Uiteindelijk leidden de gesprekken op 11 december tot een akkoord met een deel van de oppositie, waardoor er een streep ging door ongeveer 750 miljoen euro van de 2 miljard aan bezuinigingen. Zo kwam de geplande langstudeerboete er niet, bleef de maatschappelijke diensttijd overeind, werd er ruim 100 miljoen euro minder bezuinigd op internationale studenten, en ging er een streep door een geplande bezuiniging op godsdienstig onderwijs.

Samenstelling

De PVV leverde vijf ministers en vier staatssecretarissen, de VVD en NSC elk vier ministers en drie staatssecretarissen en BBB twee ministers en drie staatssecretarissen. Schoof werd als minister van Algemene Zaken de zestiende minister.

Geen enkele minister was voorheen al eens minister. Het laatst kwam dit in 1905 voor. Voor premier Schoof werd dit zijn eerste politieke functie. Twee bewindspersonen hebben eerder deelgenomen aan een kabinet: staatssecretaris Mariëlle Paul was minister in het kabinet-Rutte IV en minister Mona Keijzer is staatssecretaris geweest in het kabinet-Rutte III. Niet alle bewindslieden zijn lid van een politieke partij. Zo kent de grootste vertegenwoordigende partij PVV in het kabinet geen enkel PVV-lid, aangezien deze partij slechts een lid heeft: partijleider Geert Wilders.

Wijziging ministeries

Bij de verdeling van de ministerposten werden wijzigingen aangebracht in ministeries en portefeuilles. Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit werd hernoemd naar ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur en het ministerie van Economische Zaken en Klimaat naar ministerie van Economische Zaken. Er werden drie nieuwe ministeries opgericht: het ministerie van Asiel en Migratie (A&M), het ministerie van Klimaat en Groene Groei (KGG) en (na 42 jaar heropgericht) het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO).

Verder verdwenen de ministers voor Rechtsbescherming, Langdurige Zorg en Sport, Primair en Voortgezet Onderwijs, Klimaat en Energie, Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen en Natuur en Stikstof. Een aantal van deze ministersposten kwam in dit kabinet terug als staatssecretaris.

Ambtsbekleders

Ambtsbekleders			Minister / Ministerie		Termijn	Partij
		drs. H.W.M. (Dick) Schoof (1957)	Minister-president / Minister	Algemene Zaken	2 juli 2024 – heden	O
		M. (Fleur) Agema MA (1976)	1e Vicepremier / Minister	Volksgezondheid, Welzijn en Sport	2 juli 2024 – heden	PVV
		drs. S.Th.M. (Sophie) Hermans (1981)	2e Vicepremier / Minister	Klimaat en Groene Groei	2 juli 2024 – heden	VVD
		dr. Y.J. (Eddy) van Hijum (1972)	3e Vicepremier / Minister	Sociale Zaken en Werkgelegenheid	2 juli 2024 – heden	NSC
		mr.drs. M.C.G. (Mona) Keijzer (1968)	4e Vicepremier / Minister	Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening	2 juli 2024 – heden	BBB
		mr. J.J.M. (Judith) Uitermark (1971)	Minister	Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties	2 juli 2024 – heden	NSC
		drs. C.C.J. (Caspar) Veldkamp (1964)	Minister	Buitenlandse Zaken	2 juli 2024 – heden	NSC
		D.M. (David) van Weel (1976)	Minister	Justitie en Veiligheid	2 juli 2024 – heden	VVD
		E. (Eelco) Heinen (1981)	Minister	Financiën	2 juli 2024 – heden	VVD
		D.S. (Dirk) Beljaarts (1978)	Minister	Economische Zaken	2 juli 2024 – heden	PVV
		R.P. (Ruben) Brekelmans (1986)	Minister	Defensie	2 juli 2024 – heden	VVD
		dr. E.E.W. (Eppo) Bruins (1969)	Minister	Onderwijs, Cultuur en Wetenschap	2 juli 2024 – heden	NSC
		B. (Barry) Madlener (1969)	Minister	Infrastructuur en Waterstaat	2 juli 2024 – heden	PVV
		F.M. (Femke Marije) Wiersma (1984)	Minister	Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur	2 juli 2024 – heden	BBB
		M.H.M. (Marjolein) Faber (1960)	Minister	Asiel en Migratie	2 juli 2024 – heden	PVV
Ambtsbekleders			Minister z. portefeuille / Beleidsterrein / Ministerie		Termijn	Partij
		drs. R.J. (Reinette) Klever (1967)	Minister	• Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp (Buitenlandse Zaken)	2 juli 2024 – heden	PVV
Ambtsbekleders			Staatssecretaris / Portefeuille / Ministerie		Termijn	Partij
		drs. F.Z. (Zsolt) Szabó (1961)	Staatssecretaris	• Informatiesamenleving • Digitalisering • Koninkrijksrelaties • Open Data • Digitale Rijksdienst (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties)	2 juli 2024 – heden	PVV
		E. (Eltje) van Marum (1968)		• Herstel Groningen • Perspectief Groningen • Nationaal Coördinator Groningen • Instituut Mijnbouwschade (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties)	2 juli 2024 – heden	BBB
		drs. F.L. (Folkert) Idsinga (1971)	Staatssecretaris	• Fiscale Zaken • Belastingdienst • Staatsloterij • Douane (Financiën)	2 juli 2024 – 1 november 2024 (afgetreden)	NSC
		drs. T. (Tjebbe) van Oostenbruggen (1979)			15 november 2024 – heden	NSC
		mr. N. (Nora) Achahbar (1982)		• Herstel Toeslagen • Toeslagen • Stelselherziening Toeslagen (Financiën)	2 juli 2024 – 15 november 2024 (afgetreden)	NSC
		mr. S.Th.P.H. (Sandra) Palmen (1972)			12 december 2024 – heden	NSC
		G.P. (Gijs) Tuinman (1979)	Staatssecretaris	• Materieelvoorzieningen • Bedrijfsvoering • Personeelsbeleid (Defensie)	2 juli 2024 – heden	BBB
		V. (Vicky) Maeijer (1986)	Staatssecretaris	• Welzijnsbeleid • Ouderenbeleid • Gehandicaptenbeleid • Verpleging- en Verzorging (Volksgezondheid, Welzijn en Sport)	2 juli 2024 – heden	PVV
		V.P.G. (Vincent) Karremans (1986)		• GGZ • Preventie • Jeugdbeleid • Medische Ethiek • Biotechnologie • Sport (Volksgezondheid, Welzijn en Sport)	2 juli 2024 – heden	VVD
		drs. J.N.J. (Jurgen) Nobel (1988)	Staatssecretaris	• Participatie • Armoedebeleid • Bijstandszaken • Arbeidsomstandigheden • Integratie • Kinderopvang (Sociale Zaken en Werkgelegenheid)	2 juli 2024 – heden	VVD
		I. (Ingrid) Coenradie (1987)	Staatssecretaris	• Rampenbestrijding • Crisisbeheersing • Hulpverlening • Gevangeniswezen • Reclassering • Inburgering (Justitie en Veiligheid)	2 juli 2024 – heden	PVV
		mr. T.H.D. (Teun) Struycken (1969)		• Rechtsbescherming • Privaatrecht • Privacybeleid • Personen- en Familierecht • Jeugdbescherming • Kansspelen (Justitie en Veiligheid)	2 juli 2024 – heden	NSC
		drs. M.L.J. (Mariëlle) Paul (1966)	Staatssecretaris	• Primair Onderwijs • Voortgezet Onderwijs • Speciaal Onderwijs • Volwasseneneducatie • Lerarenbeleid • Emancipatie (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap)	2 juli 2024 – heden	VVD
		C.A. (Chris) Jansen (1966)	Staatssecretaris	• Milieuzaken • Openbaar Vervoer • Spoorwegen • Bodem • KNMI (Infrastructuur en Waterstaat)	2 juli 2024 – heden	PVV
		ir. J.F. (Jean) Rummenie (1953)	Staatssecretaris	• Visserij • Tuinbouw • Natuur en Biodiversiteit • Staatsbosbeheer (Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur)	2 juli 2024 – heden	BBB
Bron: Kabinet-Schoof Rijksoverheid.nl

Personele wijzigingen

• Op 1 november 2024 bood staatssecretaris van Financiën Folkert Idsinga de Koning zijn ontslag aan, na het krijgen van kritiek uit de coalitie op zijn weigering te voldoen aan de eis van de Tweede Kamer om zijn zakelijke belangen in detail te openbaren. Het ontslag werd dezelfde dag verleend. Op 15 november 2024 werd Tjebbe van Oostenbruggen benoemd als zijn opvolger.
• Op 15 november 2024 bood staatssecretaris van Financiën Nora Achahbar de Koning haar ontslag aan wegens "polariserende omgangsvormen, waardoor zij haar werk niet langer effectief kon en wilde vervullen". Het ontslag werd dezelfde dag verleend.

Zie ook

• Lijst van Tweede Kamerleden 2023-heden

Externe link

• Regeerprogramma

Bronnen, noten en/of referenties

---

Nederlandse kabinetten

Schimmelpenninck · De Kempenaer-Donker Curtius · Thorbecke I · Van Hall-Donker Curtius · Van der Brugghen · Rochussen · Van Hall-Van Heemstra · Van Zuylen van Nijevelt-Van Heemstra · Thorbecke II · Fransen van de Putte · Van Zuylen van Nijevelt · Van Bosse-Fock · Thorbecke III · De Vries-Fransen van de Putte · Heemskerk-Van Lynden van Sandenburg · Kappeyne van de Coppello · Van Lynden van Sandenburg · Heemskerk Azn. · Mackay · Van Tienhoven · Röell · Pierson · Kuyper · De Meester · Heemskerk · Cort van der Linden · Ruijs de Beerenbrouck I · Ruijs de Beerenbrouck II · Colijn I · De Geer I · Ruijs de Beerenbrouck III · Colijn II · Colijn III · Colijn IV · Colijn V · De Geer II · Gerbrandy I · Gerbrandy II · Gerbrandy III · Schermerhorn-Drees · Beel I · Drees-Van Schaik · Drees I · Drees II · Drees III · Beel II* · De Quay · Marijnen · Cals · Zijlstra* · De Jong · Biesheuvel I · Biesheuvel II* · Den Uyl · Van Agt I · Van Agt II · Van Agt III* · Lubbers I · Lubbers II · Lubbers III · Kok I · Kok II · Balkenende I · Balkenende II · Balkenende III* · Balkenende IV · Rutte I · Rutte II · Rutte III · Rutte IV · Schoof
* rompkabinet

Ministers en staatssecretarissen in het kabinet-Schoof (PVV, VVD, NSC en BBB)