Tweede Kamerverkiezingen in het kiesdistrict Assen (1888-1918)

Tweede Kamerverkiezingen in het kiesdistrict Assen (1888-1918) geeft een overzicht van verkiezingen voor de Nederlandse Tweede Kamer in het kiesdistrict Assen in de periode 1888-1918.^[1]

Het kiesdistrict Assen was al ingesteld in 1848. De indeling van het kiesdistrict werd gewijzigd na de grondwetsherziening van 1887; tevens werd het kiesdistrict toen omgezet in een enkelvoudig district.^[2] Tot het kiesdistrict behoorden vanaf dat moment de volgende gemeenten: Anloo, Assen, Eelde, Gasselte, Gieten, Norg, Peize, Roden, Rolde, Vries, Wildervank en Zuidlaren.

Het kiesdistrict Assen vaardigde in dit tijdvak per zittingsperiode één lid af naar de Tweede Kamer.

Legenda

cursief: in de eerste verkiezingsronde geëindigd op de eerste of tweede plaats, en geplaatst voor de tweede ronde;
vet: gekozen als lid van de Tweede Kamer.

6 maart 1888

De verkiezingen werden gehouden na vervroegde ontbinding van de Tweede Kamer.^[3]

	6 maart
Kiesgerechtigden	2.859
Opkomst	1.457
Geldige stemmen	1.438
Blanco stemmen	13
Kandidaten
W.A. van der Feltz^[4]	1.018
D.P.D. Fabius	341

9 juni 1891

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	9 juni
Kiesgerechtigden	3.013
Opkomst	1.147
Geldige stemmen	1.140
Blanco stemmen	7
Kandidaten
W.A. van der Feltz^[4]	781
D.P.D. Fabius	257
W.P.G. Helsdingen	77

10 april 1894

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	10 april
Kiesgerechtigden	2.889
Opkomst	1.388
Geldige stemmen	1.379
Blanco stemmen	6
Kandidaten
J.J. Willinge	711
M.W.F. Treub	486
J. Doornbos	159

15 juni 1897

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	15 juni
Kiesgerechtigden	6.310
Opkomst	3.839
Geldige stemmen	3.813
Blanco stemmen	26
Kandidaten
J.J. Willinge^[4]	2.200
H.J. Timmerman	1.032
P. van Vliet	581

14 juni 1901

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	14 juni
Kiesgerechtigden	6.182
Opkomst	1.987
Geldige stemmen	1.949
Blanco stemmen	38
Kandidaten
J.J. Willinge^[4]	1.468
H.J. Timmerman	1.032
P. van Vliet	481

4 oktober 1904

Jan Willinge, gekozen bij de verkiezingen van 14 juni 1901, trad op 6 september 1904 af vanwege zijn verkiezing tot lid van de Eerste Kamer. Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

	4 oktober	11 oktober^[5]
Kiesgerechtigden	6.416	6.416
Opkomst	3.579	4.348
Geldige stemmen	3.527	4,322
Blanco stemmen	52	26
Kandidaten
M.W.F. Treub	1.654	2.521
N.G. Pierson	906	1.801
H. Bos Kz.	670
A. van der Heide	297

16 juni 1905

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	16 juni
Kiesgerechtigden	6.898
Opkomst	4.260
Geldige stemmen	4.204
Blanco stemmen	56
Kandidaten
M.W.F. Treub^[4]	2.869
H. Bos Kz.	1.034
A. van der Heide	301

11 juni 1909

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	11 juni	23 juni^[5]
Kiesgerechtigden	7.772	7.772
Opkomst	4.427	4.844
Geldige stemmen	4.381	4.816
Blanco stemmen	60	28
Kandidaten
M.W.F. Treub^[4]	1.892	3.343
L.A.S.J. de Milly van Heiden Reinestein	1.007	1.473
H. Bos Kz.	957
A. van der Heide	525

17 juni 1913

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	17 juni
Kiesgerechtigden	8.912
Opkomst	5.930
Geldige stemmen	5.819
Blanco stemmen	111
Kandidaten
C.T. van Deventer	3.097
A. van der Heide	1.672
J.A. de Wilde	1.050

14 oktober 1915

Conrad van Deventer, gekozen bij de verkiezingen van 17 juni 1913, overleed op 27 september 1915. Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

	14 oktober
Kiesgerechtigden	9.461
Kandidaten
W.O.A. Koster

Willem Koster was de enige kandidaat; hij werd zonder nadere stemming gekozen verklaard.

15 juni 1917

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	15 juni
Kiesgerechtigden	10.054
Kandidaten
W.O.A. Koster^[4]

De zeven in de vorige Tweede Kamer vertegenwoordigde partijen hadden afgesproken in elkaars kiesdistricten geen tegenkandidaten te stellen.^[6] Koster was derhalve de enige kandidaat; hij werd zonder nadere stemming gekozen verklaard.

Opheffing

De verkiezing van 1917 was de laatste verkiezing voor het kiesdistrict Assen. In 1918 werd voor verkiezingen voor de Tweede Kamer overgegaan op een systeem van evenredige vertegenwoordiging met kandidatenlijsten van politieke partijen.

Bronnen

Tweede Kamerverkiezingen kiesdistrict Assen op www.verkiezingsuitslagen.nl

Noten

↑ De verkiezingen in 1888 waren de eerste verkiezingen waarbij een Tweede Kamer van 100 leden gekozen werd; de verkiezingen in 1918 waren na de opheffing van de kiesdistricten de eerste verkiezingen waarbij de uitslag bepaald werd op grond van het stelsel van evenredige vertegenwoordiging.
↑ Een enkelvoudig district vaardigde per zittingsperiode één lid af naar de Tweede Kamer.
↑ Bij de grondwetsherziening van 1887 was het aantal leden van de Tweede Kamer uitgebreid van een variabel aantal, afhankelijk van de bevolkingsomvang, naar een vast aantal van 100. Tegelijkertijd werd het aantal kiesdistricten uitgebreid.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Aftredend en herkiesbaar Tweede Kamerlid voor Assen.
↑ ^a ^b Omdat geen van de kandidaten in de eerste ronde de absolute meerderheid van de uitgebrachte geldige stemmen behaalde, was een tweede verkiezingsronde nodig. Deze werd gehouden tussen de twee kandidaten die in de eerste ronde de meeste stemmen behaald hadden.
↑ Na de verkiezingen in 1917 zou een grondwetsherziening van kracht worden waarbij het stelsel van evenredige vertegenwoordiging werd ingevoerd ter vervanging van het districtenstelsel. Het was daarom te verwachten dat er op korte termijn nieuwe verkiezingen zouden worden gehouden. Zie ook het artikel over de Pacificatie van 1917.

[1] De verkiezingen in 1888 waren de eerste verkiezingen waarbij een Tweede Kamer van 100 leden gekozen werd; de verkiezingen in 1918 waren na de opheffing van de kiesdistricten de eerste verkiezingen waarbij de uitslag bepaald werd op grond van het stelsel van evenredige vertegenwoordiging.

[2] Een enkelvoudig district vaardigde per zittingsperiode één lid af naar de Tweede Kamer.

[3] Bij de grondwetsherziening van 1887 was het aantal leden van de Tweede Kamer uitgebreid van een variabel aantal, afhankelijk van de bevolkingsomvang, naar een vast aantal van 100. Tegelijkertijd werd het aantal kiesdistricten uitgebreid.

[zittend-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Aftredend en herkiesbaar Tweede Kamerlid voor Assen.

[tweede_ronde-5] Omdat geen van de kandidaten in de eerste ronde de absolute meerderheid van de uitgebrachte geldige stemmen behaalde, was een tweede verkiezingsronde nodig. Deze werd gehouden tussen de twee kandidaten die in de eerste ronde de meeste stemmen behaald hadden.

[6] Na de verkiezingen in 1917 zou een grondwetsherziening van kracht worden waarbij het stelsel van evenredige vertegenwoordiging werd ingevoerd ter vervanging van het districtenstelsel. Het was daarom te verwachten dat er op korte termijn nieuwe verkiezingen zouden worden gehouden. Zie ook het artikel over de Pacificatie van 1917.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]