Bordzjomi (gemeente)
Bordzjomi (Georgisch: ბორჯომის მუნიციპალიტეტი, Bordzjomis moenitsipaliteti) is een gemeente in het zuiden van Georgië met ongeveer 24.500 inwoners (2024) en een oppervlakte van 1.189 km², gelegen in de regio Samtsche-Dzjavacheti. De gelijknamige stad is het bestuurlijk centrum.
Gemeente in Georgië 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Locatie in Georgië | |||
| |||
| Geografie | |||
| Regio | Samtsche-Dzjavacheti | ||
| Hoofdplaats | Bordzjomi | ||
| Oppervlakte | 1189 km² [1] | ||
| Hoogste punt | Sjaviklde (2851 m) | ||
| Coördinaten | 41° 51' NB, 43° 23' OL | ||
| Bevolking | |||
| Inwoners (2024) | 24.525 [2] (20,6 inw./km²) | ||
| Etniciteit (2014) | Georgisch (87,2%) Armeens (8,6%) Osseets (1,3%) Grieks (1,2%) | ||
| Religie (2014) | Georgisch-Orthodox (94,2%) Armeens-Apostolisch (3,9%) | ||
| Bestuur | |||
| Burgemeester | Otar Arbolisjvili (2021-) | ||
| Overige informatie | |||
| Tijdzone | UTC+4 | ||
| Website | borjomi | ||
| Bordzjomi in Samtsche-Dzjavacheti | |||
  | |||
| Foto's | |||
| |||
| Uitgestrekte wouden in het nationaal park Bordzjomi-Charagaoeli | |||
| |||
De gemeente is gesitueerd in een bergachtig gebied dat gevormd wordt door de Mescheti- en Trialetigebergtes. De Mtkvari is de belangrijkste rivier door de gemeente die deze twee gebergtes scheidt. De stad Bordzjomi is een populaire toeristische zomerbestemming, terwijl het nabijgelegen Bakoeriani een populair Georgisch wintersportgebied is.
Geschiedenis
bewerkenHet gebied van de hedendaagse gemeente Bordzjomi lag in de middeleeuwen in het vorstendom Samtsche (Samtsche-Saatabago, of ook wel Mescheti). Dit vorstendom werd in de 15e eeuw onafhankelijk van het Koninkrijk Georgië, maar werd in de 16e eeuw door zowel het Ottomaanse Rijk als Safavidisch Perzië bevochten. Door de Vrede van Amasya in 1555 kwam Bordzjomi in Perzisch gecontroleerd gebied te liggen waarbij de huidige noordwestelijke grens van de gemeente over het Meschetigebergte ongeveer de bestandslijn met het Ottomaanse Rijk was.[4] In de 17e eeuw bleef het gebied in tegenstelling tot andere delen van Samtsche-Dzjavacheti onder Perzische controle.[5]
Russisch gezag
bewerken
In de 18e eeuw werd het gebied wederom betwist toen het Georgische koninkrijk Kartli-Kachetië zich los probeerde te worstelen van zowel de Perzen als de Turken. Dit liep met Russische steun uit op een mislukking bij Aspindza, maar ontdeed het gebied rond Bordzjomi zich van de Perzen, en kwam het in het Koninkrijk Kartli-Kachetië te liggen.[6] Vanaf 1802 kwam het gebied onder keizerlijk Russisch gezag,[7] waarna de contouren werden geschapen van de moderne bestuurlijke indeling.
Het gebied werd vervolgens vanaf 1840 bestuurlijk onderdeel van het nieuwe oejezd Gori, dat deel uitmaakte van het gouvernement Georgië-Imeretië. Het oejezd Gori werd met de splitsing van dat gouvernement in 1846 bij het gouvernement Tiflis ingedeeld.[8][9] Het oejezd Gori was onderverdeeld in vijf districten (zogeheten oetsjastok, Russisch: yча́сток). Het gebied van de hedendaagse gemeente Bordzjomi was een van deze eenheden (Боржомскій yча́сток, Bordzjomskíy oetsjastok).
Moderne bestuurlijke indeling
bewerkenDeze indeling bleef met wat korte onderbrekingen in stand tot de Sovjetverovering van de Democratische Republiek Georgië in 1921 en de bestuurlijke hervorming in 1930. Toen werden de oejezden afgeschaft en kwamen er kleinere rajons (districten) ter grootte van de oetsjastokken voor terug. Het oetsjastok Bordzjomi in 1930 het rajon Bordzjomi.[10] Na de onafhankelijkheid van Georgië werd het district in 1995 ingedeeld bij de nieuw gevormde regio (mchare) Samtsche-Dzjavacheti, en werd het district in 2006 omgevormd naar gemeente.
Geografie
bewerkenBordzjomi grenst in het zuiden aan de gemeenten Achaltsiche, Aspindza en Achalkalaki. In het oosten grens de gemeente aan Tsalka (regio Kvemo Kartli en langs de noordrand aan Gori, Kareli en Chasjoeri (allen in de regio Sjida Kartli). De noordwestflank ten slotte grenst aan Charagaoeli in de regio Imereti. De historische regio Tori komt overeen met een groot deel van de gemeente.
Door de gemeente stroomt vanuit het zuidwesten in noordoostelijke richting de rivier Mtkvari, Georgiës belangrijkste rivier. De kloof van de rivier is de scheiding tussen twee belangrijke subgebergtes van de Kleine Kaukasus die in de gemeente liggen, het Meschetigebergte ten westen en het Trialetigebergte ten oosten van de Mtkvari. De bergen hebben een maximale hoogte tussen de 2.500 en 2.851 meter boven zeeniveau.[11] De Sjaviklde is met 2851 meter de hoogste berg van de gemeente op het driegemeentenpunt met Aspindza en Achalkalaki.
Demografie
bewerkenBegin 2024 telde de gemeente Bordzjomi 24.525 inwoners,[2] een geringe daling ten opzichte van de volkstelling van 2014. Het gemeentelijk centrum Bordzjomi groeide met ongeveer 6% in dezelfde periode.
| Bevolkingsontwikkeling van de gemeente Bordzjomi | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1886 | 1922 | 1926 | 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2002[12] | 2014 | 2020 | 2024 | |||||||
| Gemeente Bordzjomi | - | - | - | 37.437 |  37.010 |
39.661 |
40.796 |
41.266 |
 32.422 |
25.214 |
24.983 |
24.525
| ||||||
| Bordzjomi | - | 3.913 |
5.372 |
14.317 |
15.332 |
16.316 |
18.059 |
19.007 |
14.445 |
10.546 |
11.085 |
11.173
| ||||||
| Achaldaba | - | - | - | - | - | 2.583 |
2.504 |
2.440 |
2.377 |
1.586 |
1.780 |
1.765
| ||||||
| Bakoeriani | - | - | 823 | 1.773 |
4.650 |
4.361 |
4.395 |
4.588 |
1.985 |
1.879 |
1.640 |
1.781
| ||||||
| Tsagveri | - | - | 596 | 1.225 |
3.187 |
1.275 |
1.192 |
1.144 |
1.051 |
799 |
716 |
642
| ||||||
| Bakoerianis Andeziti [13] | - | - | - | - | - | 403 | 387 |
488 |
514 |
352 |
[14] 457 |
- | ||||||
| Verantwoording data: Bevolkingsstatistiek Georgië 1897 tot heden.[15][16][17][18] Noot:[12] | ||||||||||||||||||
Etniciteit en religie
bewerken
De bevolking van Bordzjomi bestond volgens de volkstelling van 2014 in meerderheid uit Georgiërs (87,2%), gevolgd door Armeniërs (8,6%). Andere minderheden waren Osseten (1,3%), Grieken (1,2%), Russen (1,1%), Oekraïners (0,3%) en enkele Azerbeidzjanen, Joden, Assyriërs en Abchaziërs.[20] Het grootste deel van de inwoners was volgens deze volkstelling [Georgisch-Orthodox (94,2%). Religieuze minderheden waren Armeens-Apostolen (3,9%),jehova's (0,5%), katholieken en moslims.[21]
De relatief grote groep van ruim 300 Osseten woont voornamelijk in Bakoeriani en is een overblijfsel uit de periode dat er grote Osseetse gemeenschappen in het Trialetigebergte woonachtig waren. Deze zijn sinds de etnische conflicten begin jaren 1990 vrijwel geheel verdwenen.
Administratieve onderverdeling
bewerken
De gemeente Bordzjomi is administratief onderverdeeld in 11 gemeenschappen (თემი, temi) met in totaal 40 dorpen (სოფელი, sopeli). Er zijn drie 'nederzettingen met een stedelijk karakter' (დაბა, daba) en één stad (ქალაქი, kalaki).[1]
- stad: Bordzjomi;
- daba: Achaldaba, Bakoeriani en Tsagveri;
- dorpen: in totaal 40, waaronder Bakoerianis Andeziti (tot 2018 een daba).
Bestuur
bewerkenDe gemeenteraad (Georgisch: საკრებულო, sakreboelo) van Bordzjomi is het vertegenwoordigend orgaan dat elke vier jaar via een gemengd kiesstelsel wordt gekozen. Deze bestaat sinds 2021 uit 33 leden: 22 leden worden via een proportionele lijststem gekozen en 11 leden worden gekozen door middel van een districtenstelsel.[22] In 2017 was de verhouding 15 proportioneel om 13 districtszetels.
Bij de gemeentelijke verkiezingen van oktober 2021 werd Otar Arbolisjvili van Georgische Droom met 68,4% van de stemmen gekozen tot burgemeester. De 13 districtszetels zijn naar kandidaten van Georgische Droom (10) en Verenigde Nationale Beweging (1) gegaan. De Georgische Droom behaalde de meeste proportionele stemmen (55,6%), gevolgd door Verenigde Nationale Beweging (24,2%), Alliantie van Patriotten (4,2%) en Voor Georgië (3,8%). Tien andere partijen haalden de kiesdrempel van 3% niet.[23][24]
| Partij | 2017[25] | 2021[26] | |
|---|---|---|---|
| Georgische Droom (GD) | 13 | 24 | |
| Verenigde Nationale Beweging (UNM) | 2 | 7 | |
| Alliantie van Patriotten (AP) | 11 | 1 | |
| Voor Georgië | 1 | ||
| Europees Georgië (EG) | 1 | ||
| Georgische Arbeiderspartij | 1 | ||
| Totaal | 28 | 33 | |
Bezienswaardigheden
bewerken
In de gemeente zijn diverse bezienswaardigheden, maar de belangrijkste zijn:
- De stad Bordzjomi. Het gebied rond Centraal Park is de voornaamste toeristische trekpleister en was een zomerverblijf van de Russische keizerlijke familie. Het bekende bronwater met dezelfde naam komt hier sinds de 19e eeuw vandaan.
- Likani net buiten Bordzjomi, waar het zomerpaleis van de Romanov's staat.
- Bakoeriani, een wintersportgebied in de bergen buiten Bordzjomi.
- Nationaal park Bordzjomi-Charagaoeli, een natuurgebied van 760 km²
Vervoer
bewerken
De belangrijkste doorgaande wegen door de gemeente zijn de Georgische routes van internationaal belang S8 die centraal Georgië en Tbilisi met Turkije verbindt via de steden Bordzjomi en Achaltsiche. Verder leidt de nationale route Sh20 vanaf Bordzjomi door het Trialetigebergte naar berg- en wintersportgebied Bakoeriani en verder naar Achalkalaki via de 2.417 meter hoge Tschratskaro-pas.
De stad Bordzjomi is het tegenwoordige eindpunt van de spoorlijn uit Chasjoeri, een aftakking van de Tbilisi - Poti spoorlijn. Sinds medio 2012 rijden er geen passagierstreinen meer over het traject Bordzjomi - Achaltsiche - Vale.
Bordzjomi is het beginpunt van de 37 kilometer lange smalspoorlijn naar Bakoeriani, die een hoogte overbrugt van 900 meter, waar de treintjes twee uur en dertig minuten per enkele reis over doen. De dienstregeling bestaat uit twee treinen die elkaar in Tsagveri passeren. De bouw van de lijn begon in 1897 en was klaar in 1902 toen de lijn geopend werd. Bij het plaatsje Tsagveri ontwierp Gustave Eiffel een kenmerkende brug die er nog steeds ligt. In 1966 werd de lijn geëlektrificeerd, waarmee de kenmerkende Tsjechische "Krokodil" locomotieven werden geïntroduceerd, die ter plekke ook wel "Koekoesjka" worden genoemd. In 2016 werd de spoorlijn flink gerenoveerd,[27] en in 2017 kreeg het de status van cultureel erfgoed monument.[28] De lijn is sinds medio 2021 niet operationeel zonder verdere specificaties over reden of duur.[30]
De smalspoorlijn speelde een hoofdrol in aflevering 7 van het 18e seizoen (2018) van het tv-programma "Wie Is De Mol?".[31][32]
Externe links
bewerkenReferenties
bewerken- ↑ a b (ka) Main Results of the 2014 Census (Publication) (pdf). Census.ge, National Statistics Office of Georgia (Geostat) p.304-308 (28 april 2016). Gearchiveerd op 13 februari 2020. Geraadpleegd op 14 februari 2022.
- ↑ a b (en) Population and Demography - Population by cities and boroughs (daba), as of 1 January. National Statistics Office of Georgia, Geostat (1 januari 2024). Gearchiveerd op 21 januari 2022. Geraadpleegd op 19 juli 2024.
- ↑ a b c d (en) Skinner, Peter F. (2014). Georgia, the Land Below the Caucasus - A narrative history, 1e druk. Narikala Publications, New York, Londen, Tbilisi. ISBN 978-0-9914232-0-0. Geraadpleegd op 17 januari 2022.
- ↑ Skinner, Hoofdstuk 12 "Georgia in the 16th Century: Surviving Turkish and Persian Invasions", p.210-231[3]
- ↑ Skinner, Hoofdstuk 13 "Georgia in the 17th Century: The Persian Ascendancy", p.258[3]
- ↑ Skinner, Hoofdstuk 15 "Teimuraz II and Erekle II: Triumph and Tragedy", p.301-304[3]
- ↑ Skinner, Hoofdstuk 16 "The Iron Fist: The Russian Annexation of Georgia 1801-1845", p.327-330[3]
- ↑ (ru) Gouvernement Tiflis. Grote Russische Encyclopedie. Gearchiveerd op 2 januari 2020. Geraadpleegd op 17 oktober 2022.
- ↑ (ru) Gouvernement Tiflis. Geografisch en statistisch woordenboek van het Russische rijk, deel V p.128 (1885). Geraadpleegd op 17 oktober 2022.
- ↑ (ka) Gemeente Bordzjomi- Universeel Encyclopedisch Woordenboek 2006. National Parliamentary Library of Georgia. Gearchiveerd op 7 juni 2023. Geraadpleegd op 17 oktober 2022.
- ↑ (en) Levan Tielidze, Ramin Gobejishvili, Levan Maruashvili en Nikoloz Astakhov (2019). Geomorphology of Georgia. Springer, "13 Achara-Trialeti-Loki Mountainous Terrain", pp. 236. ISBN 978-3-319-77764-1. Geraadpleegd op 14 februari 2022.
- ↑ a b Bij de volkstelling van 2014 werd een onverklaarbaar gat ten opzichte van de data van het nationaal statistisch bureau Geostat gevonden. Uit VN begeleid onderzoek is gebleken dat de volkstelling van 2002 ongeveer 8-9 procent te hoog was. Zie[19], "1. Introduction", Pagina 1.
- ↑ In 2018 gedegradeerd van daba naar dorp.
- ↑ Laatste gepubliceerde cijfer van 2018.
- ↑ (en) Population divisions of Georgia. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Gearchiveerd op 21 maart 2022. Geraadpleegd op 18 januari 2022.
- ↑ (en) Population cities & towns of Georgia. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Gearchiveerd op 22 november 2021. Geraadpleegd op 18 januari 2022.
- ↑ (en) Ethnic composition rural Georgia 1923. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Gearchiveerd op 15 maart 2022. Geraadpleegd op 18 januari 2022.
- ↑ (ru) Achaltsiche 1939. Ethno Kavkaz. Gearchiveerd op 10 maart 2022. Geraadpleegd op 25 februari 2022.
- ↑ (en) Population Dynamics in Georgia - An Overview Based on the 2014 General Population Census Data (pdf). National Statistics Office of Georgia, Geostat (29 november 2017). Geraadpleegd op 10 januari 2022.
- ↑ (en) Ethnic composition of Georgia 2014. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 3 juli 2023.
- ↑ (en) Religious composition of Georgia 2014. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 3 juli 2023.
- ↑ (en) Election Code of Georgia (art. 148, 149, Annex 1). Legislative Herald of Georgia (28 juni 2021). Geraadpleegd op 14 februari 2022.
- ↑ (en) October 2, 2021 Municipal Elections. CESKO Central Election Commission. Geraadpleegd op 21 februari 2022.
- ↑ (en) Interactive results 2021 municipal elections. Agenda.ge. Gearchiveerd op 24 mei 2022. Geraadpleegd op 21 februari 2022.
- ↑ (ka) Protocol gekozen raadsleden en burgemeesters 2017 (pdf). CESKO Centrale verkiezingscommissie p.39-40. Gearchiveerd op 5 april 2022. Geraadpleegd op 5 april 2022.
- ↑ (ka) Protocol gekozen raadsleden en burgemeesters 2021 (pdf). CESKO Centrale verkiezingscommissie p.47-49. Gearchiveerd op 5 april 2022. Geraadpleegd op 5 april 2022.
- ↑ (en) New life for historic Borjomi-Bakuriani narrow gauge railway. Agenda.ge (22 december 2016). Geraadpleegd op 24 februari 2022.
- ↑ (ka) Borjomi-Bakuriani Railway Granted the Status of a Cultural Heritage Monument. Reginfo.ge (30 juni 2017). Geraadpleegd op 24 februari 2022.
- ↑ (ka) Bordzjomi-Bakoeriani spoorweg. Geraadpleegd op 24 februari 2022.
- ↑ Facebook Bakoeriani spoorlijn.[29]
- ↑ Perongeluk - Opdracht in aflevering 7. Wie Was de Mol?. Geraadpleegd op 24 februari 2022.
- ↑ Het land van Wie is de Mol 2018 is bekend!. Wie is de Mol Hints. Gearchiveerd op 24 februari 2022. Geraadpleegd op 24 februari 2022.
