Klasse van eiken- en beukenbossen op voedselrijke grond

Klasse van eiken- en beukenbossen op voedselrijke grond
	Eiken- en beukenbos op voedselrijke grond met o.a. bosanemoon
Syntaxonomische indeling
Klasse
	Querco-Fagetea; Br.-Bl. & Vl. in Vl. 1937
	Afbeeldingen op Wikimedia Commons

De klasse van eiken- en beukenbossen op voedselrijke grond (Querco-Fagetea) is een klasse van plantengemeenschappen die relatief soortenrijke loofbosvegetatie omvat op betrekkelijk eutrofe bodems. De bosgemeenschappen uit deze klasse worden doorgaans gekenmerkt door de een kruidlaag met een opvallend bloem- en kleurrijk vegetatieaspect in de lente.

De klasse telt in Nederland en Vlaanderen één onderliggende orde.

Naamgeving en codering

Synoniemen
Querco-Fagetales Br.-Bl. & Vl. in Vl. 1937
Quercetea robori-sessiliflorae Br.-Bl. & Tx. 1943
Quercetea robori-sessiliflorae Br.-Bl. & Tx ex Br.-Bl. 1950
Quercetea pubescentis Doing 1955
Quercetea robori-petraeae Br.-Bl. & Tx. ex Oberd. 1957
Quercetea pubescentis Doing ex Scamoni & Pass. 1959
Quercetea pubescenti-petraeae Jakucs 1960
Carpino-Fagetea Jakucs 1967
Alno-Populetea Fukarek & Fabijanic 1968
Populetea albae Br.-Bl. 1962
Fraxino-Fagetea Moor 1975
Salici purpureae-Populenea nigrae Rivas-Mart. & Cantó in Rivas-Mart. 1987

Duits: Laubwälder und verwandte Gebüsche, Eurosibirische Fallaubwälder
Engels: Central and west European deciduous woodlands and scrub on base-rich soils
Syntaxoncode voor Nederland (rVvN): r46

De wetenschappelijke naam Querco-Fagetea is afgeleid van de botanische namen van twee belangrijke soorten binnen deze klasse: zomereik (Quercus robur) en beuk (Fagus sylvatica).

Fysiognomie

Deze bossen hebben in de Lage Landen een duidelijk gelaagde vegetatiestructuur met naast de boomlaag, met dominantie van loofbomen, een meestal goed ontwikkelde en soortenrijke struik-, kruid- en moslaag. In veel bossen uit deze klasse kunnen omhoog klimmende lianen aspectbepalend optreden.

Ecologie

De klasse van eiken- en beukenbossen op voedselrijke grond omvat gemengde, zomergroene loofbossen op droge tot matig natte, betrekkelijk eutrofe, minerale bodems of op gemineraliseerde veenbodems.

Deze bossen zijn vrij algemeen en komen vooral voor in rivier- en beekdalen en in heuvelachtig gebied als hellingbos.

Mycoflora

Verscheidene paddenstoelen zijn aangewezen op (bepaalde) bosgemeenschappen uit de klasse van eiken- en beukenbossen op voedselrijke grond. Een voorbeeld is kleibosrussula.

Onderliggende syntaxa in Nederland en Vlaanderen

De klasse van eiken- en beukenbossen op voedselrijke grond wordt in Nederland en Vlaanderen vertegenwoordigd door één orde met drie onderliggende verbonden. In totaal telt de klasse alhier 13 associaties.

- orde van eiken- en beukenbossen op voedselrijke grond (Fagetalia sylvaticae)
  - verbond van els en vogelkers (Alno-Padion)
    - abelen-iepenbos (Violo odoratae-Ulmetum)
    - essen-iepenbos (Fraxino-Ulmetum)
    - meidoorn-berkenbos (Crataego-Betuletum)
    - goudveil-essenbos (Carici remotae-Fraxinetum)
    - vogelkers-essenbos (Pruno-Fraxinetum)
  - haagbeuk-verbond (Carpinion betuli)
    - kalk-eikenhaagbeukenbos (Orchido-Carpinetum)
    - sleutelbloem-eikenhaagbeukenbos (Primulo elatioris-Carpinetum)
    - eiken-haagbeukenbos (Stellario-Carpinetum)
    - eiken-haagbeukenbos met wilde hyacint (Endymio-Carpinetum)
    - essen-eikenbos met wilde hyacint (Endymio-Fraxinetum)
  - beuken-verbond (Fagion sylvaticae)
    - eiken-beukenbos met wilde hyacint (Endymio-Fagetum)
    - parelgras-beukenbos (Melico-Fagetum)
    - gierstgras-beukenbos (Milio-Fagetum)

Romp- en derivaatgemeenschappen

derivaatgemeenschap met sneeuwbes (DG Symphoricarpus albus-[Alno-Padion])
rompgemeenschap met fluitenkruid (RG Anthriscus sylvestris-[Alno-Padion])
rompgemeenschap met grote brandnetel en gladde iep (RG Urtica dioica-Ulmus minor-[Alno-Padion])
rompgemeenschap met dauwbraam en wilde liguster (RG Rubus caesius-Ligustrum vulgare-[Alno-Padion])
rompgemeenschap met duinriet (RG Calamagrostis epigejos-[Alno-Padion])
rompgemeenschap met grote brandnetel en zwarte els (RG Urtica dioica-Alnus glutinosa-[Alno-Padion])
rompgemeenschap met dauwbraam en schietwilg (RG Rubus caesius-Salix alba-[Alno-Padion/Salicion albae])
rompgemeenschap met aalbes (RG Ribes rubrum-[Querco-Fagetea])
rompgemeenschap met klimop (RG Hedera helix-[Querco-Fagetea])
rompgemeenschap met bolle haarbraam (RG Rubus macrophyllus-[Querco-Fagetea/Quercetea robori-petraeae])
rompgemeenschap met bosanemoon (RG Anemone nemorosa-[Carpinion betuli/Alno-Padion])
rompgemeenschap met niervarens (RG Dryopteris spp.-[Querco-Fagetea])

Diagnostische taxa voor Nederland en Vlaanderen

Gewone es

Aalbes

Gewoon speenkruid

Gewone salomonszegel

Klimop

Grote keverorchis

Vogelnestje

Geplooid snavelmos

De klasse is zeer soortenrijk. Bij de bomen is de belangrijkste kensoort in Nederland en Vlaanderen de gewone es, en verder vindt men vooral zomereik, beuk en haagbeuk. De aalbes is een kensoort in de struiklaag. In de kruidlaag zijn er een tiental kensoorten en nog veel meer begeleidende soorten, vooral voorjaarsbloeiers zoals bosanemoon, gewoon speenkruid, gewone salomonszegel en gevlekte aronskelk. Ook zijn er enkel orchideeën te vinden, zoals de grote keverorchis en heel soms het vogelnestje. Bij de mossen zijn het geplooid snavelmos en het gerimpeld boogsterrenmos de belangrijkste kensoorten.

In de onderstaande synoptische tabel staan de belangrijkste kentaxa van deze klasse van eiken- en beukenbossen op voedselrijke grond in Nederland en Vlaanderen.

Boomlaag

Kentaxon	Presentie	Triviale naam	Botanische naam
kK	60 < 80%	gewone es	Fraxinus excelsior
kK	0 < 20%	zoete kers	Prunus avium
kK	< 10%	venijnboom	Taxus baccata

Struiklaag

Kentaxon	Presentie	Triviale naam	Botanische naam	Opmerking
kK	10 > 30%	aalbes	Ribes rubrum

Kruidlaag

Kentaxon	Presentie	Triviale naam	Botanische naam
kK	30 > 70%	gewoon speenkruid	Ficaria verna subsp. verna
kK	10 > 70%	gewone salomonszegel	Polygonatum multiflorum
kK	0 > 70%	klimop	Hedera helix
kK	0 > 60%	bosanemoon	Anemone nemorosa
kK	0 > 40%	gevlekte aronskelk	Arum maculatum
kK	0 > 40%	kruipend zenegroen	Ajuga reptans
kK	0 > 30%	schaduwgras	Poa nemoralis
kK	0 > 30%	bosandoorn	Stachys sylvatica
kK	0 > 20%	groot heksenkruid	Circaea lutetiana
kK	0 > 20%	boskortsteel	Brachypodium sylvaticum
kK	0 > 20%	knopig helmkruid	Scrophularia nodosa
kK	0 > 20%	grote keverorchis	Neottia ovata
kK	0 > 10%	daslook	Allium ursinum
kK	0 > 10%	gulden boterbloem	Ranunculus auricomus
kK	< 10%	bosvergeet-mij-nietje	Myosotis sylvatica
kK	< 10%	gele anemoon	Anemone ranunculoides
kK	< 10%	vogelnestje	Neottia nidus-avis
kK	< 10%	zwartblauwe rapunzel	Phyteuma spicatum

Moslaag

Kensoort	Presentie	Triviale naam	Botanische naam
kK	20 > 50%	geplooid snavelmos	Eurhynchium striatum
kK	10 > 50%	gerimpeld boogsterrenmos	Plagiomnium undulatum
kK	< 10%	klein snavelmos	Oxyrrhynchium pumilum

Fotogalerij

Voorjaarsaspect van het eiken-haagbeukenbos

Zie ook

Zie de categorie Querco-Fagetea van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Bronnen, noten en/of referenties

Decleer, K. (red.), 2007: Europees beschermde natuur in Vlaanderen en het Belgisch deel van de Noordzee. Habitattypen, dier- en plantensoorten. Mededelingen van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek INBO.M.2007.01, Brussel, 584 p. ISBN 978-90-403-0267-1
Schaminée, J.H.J., Sýkora, K., Smits N., & Horsthuis M., 2010: Veldgids Plantengemeenschappen van Nederland. KNNV Uitgeverij, Zeist. ISBN 978 90 5011 309 0
(en) Sýkora, K., 2008: Field Guide Dutch Plant Communities. Species composition and ecology
(en) S.Rivas-Martínez, F.Fernández-González, J.Loidi, M.Lousã & A.Penas (2001): Syntaxonomical checklist of vascular plant communities of Spain and Portugal to association level. Itinera Geobotanica 14: 5-341 (2001)